7349811362

Luty 1957

39

200 min lat. Drosophyla, uprzywilejowany obiekt do badań u genetyków, trwa około 50 min lat.

Nie tylko rodzaje, ale i gatunki posiadają niejednakowy czas egzystencji. Najdłuższy wiek posiada gatunek słodkowodnych raczków Triops cancriformis. On po raz pierwszy występuje już w środkowym Kajprze i odtąd przez okres 170 min lat niezmiennie przetrwał aż do dzisiaj. Geologom znany jest długotrwały gatu-

PLeistocen

5

tO

t5

20

25

W

35

40

45

50

55

60

65

70

75

Pliocen

Mi ocen

OUgocen

tocon

Paleocen

Ecjinę, —

Pl/X)hippuA

11

Meryhippus —

| a

Para hippik

t 5

Miohippus t 5

Mesohippus —

t tfi

fpt.hippiLS

I 9

flrphtppuS

t ⁰

HyraLUtherium ‘ ♦

40

IV % II

ni

~N

i.

fil

J (Tetraclaenodon) -

Hyc. 1. Rozwój konia w następstwie czasu z zaznaczeniem odstępów morfologicznych.

nek z gromady ramienionogów Atrypa reticulańs, który bez zmian przetrwał przez cały sylur i dewon, co odpowiada około 60 min lat. Niektóre gatunki dzisiejszych molusków sięgają aż do miocenu, a więc liczą sobie około 25 min lat.

Krótszym czasem egzystencji odznaczają się tzw. gatunki przewodnie, używane do oznaczania poziomów stratygraficznych. Pośród amonitów sięgają one swym wiekiem około 1 min lat.

Przy obliczeniach statystyczną metodą całych poszczególnych gromad zwierząt został ustalony przeciętny wiek rodzaju z gromady ślimaków 73 min lat, a u małżów wiek rodzaju wynosi 78 min lat. Z porównania wieku rodzaju gromady ślimaków z przeciętnym wiekiem rodzaju gromady amonitów widzimy, że wiek rodzaju ślimaków jest 25—70 razy dłuższy.

Krótszy czas egzystencji niż ślimaki mają ramienio-nogi, których przeciętny wiek rodzaju wynosi około 10 min lat. Podobny do ślimaków wiek egzystencji rodzajowej posiadają otwomice, których przeciętny wiek wynosi 67—70 min lat Stosunkowo krótki przeciętny wiek wykazały paleozoiczne ostrakody — około 37 min !at, u mszywiołów obliczenia dały przeciętny wiek 60 min lat

Znacznie krótszy okres trwania wykazują ssaki.

W rozwojowym rzędzie konia od rodzaju Eohippus do Eąuus Simpson (1949) podaje długość trwania poszczególnych rodzajów od czasu ich powstania do przeistoczenia się w następny rodzaj na na 7,5 min. Trzeba tu zaznaczyć, że rozwój konia przejawił się nierównomiernie i nieproporcjonalnie względem czasu. Dla lepszego uwidocznienia podaję tu tablicę rozwoju konia zestawioną przez W. D. M a t h e w a, a z nową korektą wprowadzoną przez Simpsona (ryc. 1). Liczby pomiędzy poszczególnymi rodzajami oznaczają wskaźniki morfologicznych przeistoczeń. Z porównania widzimy, że rodzaje Orohippus, Epihippus, Mezohippus i Miohippus mają niemal że równe odcinki czasu, ale wskaźniki przeistoczenia od Orohippusa do Epihippusa oznaczone liczbą 9, a od Epihippusa do Mezohippusa 16, a od Mezohippusa do Miohippusa tylko 5. Rozmiar morfologicznych zmian u niektórych form przy niema! jednakowej długości czasu wzrósł dwukrotnie. Meryhippus do swego przodka Parahippusa stoi bliżej pod względem czasu niż do swego potomka Pliohippusa.

Z tych przykładów przekonująco widzimy, że zmiana formy w jednym szczepie rozwojowym zachodzi nieproporcjonalnie i nie z równomierną prędkością, lecz z rozmaitą szybkością na poszczególnych szczeblach.

Podobny czas trwania miały paleoceńskie i do dziś jeszcze istniejące rodzaje z rzędu Camiuora. Simpson ustalił ich przeciętny wiek na 8,7 min lat. Spomiędzy ssaków zaś istnieją pewne rodzaje, których wiek istnienia jest znacznie dłuższy. Takie są: np. sięgające początku w miocenie i istniejące do dzisiaj z owado-żemych rodzaj Erinaceus, z mięsożernych Mustela (kuna), Phoca i inne, które przetrwały okres 25 min lat. Z nietoperzy Miotis od oligocenu 35 min lat i Rhi-nolophus aż od eocenu 50 min lat.

Spomiędzy ryb subgromady Elasmobranchia rodzaje Hexanchus, Rhina i Rhianobatis trwają już 120 i 140 min lat.

Widzimy więc, że nie tylko poszczególne grupy zwierząt mają niejednakowy przeciętny wiek egzystencji rodzaju, ale i w ramach tej samej grupy jedne rodzaje istniały dłużej, inne zaś przeistaczały się szybciej. Jeden rodzaj w ciągu wieków rozwijał się też nierównomiernie. Przykładem mogą być tu już omawiane rodzaje w rozwoju konia.

Szybszy rozwój szczepu zwierzęcego stwierdzono na

*I*0ZOI*O*

r»ua toet* \oi

*ioc. i U.

MUITiTUBERCULATA

*vie*

UA&UfUlM

TAENTOOONTtA

EDEN TATA

lACOMORPllA

ROOENTt*

PRlMAffi

OH RO PT ER A

JNSECmORA

CETACEA

CA RN! TORA

ARTIODACTYLA

CONDfLARtHPA

PERlSSOOACrrtA UTOPTERNA N OT00NGUL AT A

Ryc. 2. Rozwój eksplozywny ssaków łożyskowych.