7648595000

118 PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA

118 PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA

jedzą i rybę, a nie inne potrawy ? Achelis wnet odkrył powód tego postnego obiadu: mianowicie, że malarz wymalował przed naszym freskiem ucztę, przy której liczniejsi biesiadnicy zajadają chleb i ryby. „Chleb i ryby — tłumaczymy dosłownie odnośny ustęp — siedziały jeszcze niejako w pendzłu rzemieślnika, który je też dlatego, bez wszel-głębszej myśli, zastawił przy uczcie familijnej małżonków". Więc nie rozum i talent artysty decydował przy tworzeniu fresków, ale pen-dzel i farby. I gdyby nasz malarz był bezpośrednio przed tą ucztą wymalował lwa, byłoby nasze małżeństwo, chcąc nie chcąc, musiało chyba zjeść tego drapieżnego czworonoga.

Na zakończenie powiemy jeszcze słów kilka o pracy ks. Wil-perta. Na wyróżniającą wzmiankę zasługują w niej szczególnie dwa paragrafy. Jeden (str. 23 — 32) omawia obszernie i gruntownie ino-numenta, na których występuje Mojżesz, jako figura św. Piotra i jego następców. Drugi (str. 50—61) jest znakomitym komentarzem do dwóch najcenniejszych, staro-chrześcijańskich nagrobków: Biskupa Abercyusza z Hiero polis we Frygii i Pektoryusza w Autun, w południowej Galii i. Gała rzecz jest w ogóle napisana żywo i gładko. Nie wątpimy ani chwili, że niemniej świetnie wypadnie i niemniej przychylne znajdzie przyjęcie, już zapowiedziane, większe dzieło dzielnego archeologa, w któ-rem rozświeci, na podstawie kilku, dotąd nie znanych lub źle zrozumianych fresków katakumbowych, stanowisko dziewic w pierwotnym Kościele. Szczęść mu Boże do wykończenia tej cennej pracy!

Ks. Bileze icski.

Hummelauer S. J. Commentarius in libros Judicum et Ruth. Paryż. Le-thielleur 1888.

Mówiliśmy już dawniej w Przeglądzie powszechnym o jednym tomie wielkiego biblijnego dzieła, skreślonym przez Jezuitę, O, Hummelauer a, W księdze, którą obecnie mamy pod ręką, autor wywiązał się doskonale ze swego zadania. Wielkie trudności, jakie napotykamy w księdze Sędziów, powiększone jeszcze przez najnowszą krytykę, jak również brak komentarza katolickiego, rachującego się z potrzebami ostatnich czasów, i mogącego dostarczyć odpowiednych wskazówek, utrudniają znacznie komentarz do tej księgi Pisma.

Hummelauer, ściśle trzymając się tekstu Pisma św., dzieli epokę Sędziów na trzy okresy po sobie następujące (11. 1; V. £2; VI. 1—10; V.; X. 6: XVI. 31) h Obraz ówczesnych stosunków i przeprowadzenie

¹ Kozdz. XVII do XXI stanowi osobny peryod: Czas bezkrólewia.