7648595174

NAUKOWEGO I SPOŁECZNEGO. 285

gębkiem i od niechcenia na czjmione zarzuty, zwyciężać bez bitwy. Siła idzie tu w najściślejszem słowa znaczeniu przed prawem, nie oglądając się na parlamentarne formy i zwyczaje, nie usiłując, jak gdzieindziej, ukryć choć w części przed światem popełnionego bezprawia, i opinię publiczną, choć pozornie, na swą stronę przeciągnąć ; idzie naprzód tak śmiało, że i ci, którzy u siebie jej hołdują i do wszechwładnego jej panowania mogli się już byli przyzwyczaić, nie są w stanie ukryć zdziwienia i oburzenia. Przeciw samemu prawu, jako w najwyższym stopniu niesprawiedliwemu i krzywdzącemu ubogich, których interesów wrzekomo ma bronić, oświadczyły się równie protestancka, katolikom niechętna Gazeta Frankfurcka, jak wiedeński , paryski i konstantynopolitański organ mini stery u m spraw zewnętrznych: Folitische Correspondenz, le Temps i la

t

„Świeżo przez rząd włoski zamierzona konfiskata — pisze pierwszy z tych dzienników — jest nadużyciem, które wkrótce pociągnąć za sobą musi najsmutniejsze następstwa. Namiętne zamiłowanie biurokracyi we Włoszech łatwo odgadnąć dozwala, co się stanie z milionami, które rząd teraz w ręce swe pochwyci. Zanim prośby ubogich o wsparcie przejdą przez wszystkie instancye, umrą oni dawno z głodu. Wielu gryzło zapewne sumienie, gdy oddać im kazano tak znaczne sumy do dowolnego rozporządzenia rządu; odpędzili wszakże, jak pokusę, odzywające się wyrzuty sumienia i uznali za stosowne ani je-dnem słowem ich nie zdradzić. Ale i ci, którzy bez trudności zgodzili się na wszystko, czego p. Crispi od nich zażądał, zapominają, że i rządy Crispiego wiecznie trwać nie będą, i że jego następca użyć będzie mógł 90 milionów dochodu na cele wręcz przeciwne życzeniom dzisiejszej większości parlamentarnej. Crispi utrzymuje, że obmyślone przezeń przekształcenie wielu dobroczynnych instytutów, jest i nazywać się winno reformą liberalną; tymczasem największa część ludzi, znanych nawet ze swego antyklerykalnego, demokratycznego usposo

bienia, wręcz przeciwnego jest zdania. Wcale nie wszyscy zga-d z a j ą się z mni e m ani e m Crispi ego , że p ań s t wu p rzy sługuj e