7648595355

458    SPRAWOZDANIE Z RUCHU REEIGrUNEGO_;

„W sferach przemysłowych; — mówił Miguel w r. 1882 w Stowarzyszeniu polityczno-społecznem _? — słyszę bardzo często następujący zarzut: Jak możecie zapomocą układu_; dotyczącego naszego robotniczego ruchu i tylko Niemcy obejmującego; uczynić dla nas niemożli-wem utrzymanie konkurencyi z Anglią ?“ W rocznem sprawozdaniu Izby handlowej w Solingen za rok 1885_; mieszczą się te słowa: „Fabrykanci belgijscy cieszą się bardzo korzystnymi warunkami pracy ; w wielu fabrykach robotnicy pracują dniem i nocą _? posilają się nawet wśród pracy_? a udział w nim kobiet i dzieci jest nieograniczonym. Bez wątpienia; położenie robotników jest bardzo nędznem_; lecz te warunki pracy wyrządzają ogromny uszczerbek przemysłowi niemieckiemu^.

W rozprawach niemieckiego polityczno-społecznego towarzystwa kilku przedstawicieli przemysłu _? jak np. Ludwik Simons z Elberfeldu i Bueck; sekretarz generalny syndykatu fabrykantów prowincyj nad-reńskicli i Westfalii; odzywali się niejednokrotnie z powodu roztrząsania kwestyi opieki międzynarodowej nad robotnikami; wyrażając najzupełniejsze uznanie dla prób dokonanych w kwestyi międzynarodowego układu opieki nad klasą robotniczą. Liczne zgromadzenie wybitniejszych przemysłowców z północnej Francyi_? zebranych w Lille_? zażądało niedawno uregulowania pracy kobiet i dzieci; zapewnienia wypoczynku w niedzielę ₇ i oznaczenia normalnej ilości godzin pracy na drodze międzynarodowego układu. Pomiędzy niemieckimi ekonomistami; którzy poparli myśl międzynarodowego układu opieki nad robotnikami, przytoczymy tylko Stein’a, A. Wagnera; Schoenberg^Ja_? Lexis’a Lohmann'*a, pełnomocnika ministeryum dla handlu i przemysłu. Oto jak ten głęboki znawca praw robotniczych w Europie; wyraża się w swem dziele p. t. „Ustawodawstwo przemysłowe w⁷ państwach kontynentalnych Europy“ :

„Bez względu na to_; o ile prawa fabryczne rozmaitych mocarstw różnią się obecnie jedne od drugich skutkiem narodowych odrębności i warunków historycznych; możemy jednak przewidzieć w nich z pewnością stopniowe zrównoważenie. Wraz z postępem przemysłu niebezpieczeństwa doń przywiązane wywrą powoli swój wpływ zupełny lam nawet; gdzie dla tej lub owej przyczyny wpływ ten dotąd jeszcze się nie przejawił. Nawet ludy_; niechcące uznać w^r swoim prawodawstwie wymagań ludzkości, przekonają się z doświadczenia _? że obecne korzyści, wynikające dla ich przemysłu z nieograniczonego wyzyskiwania pracy, otrzymują się tylko z uszczerbkiem dla przyszłości. Prawo samozachowawcze zmusi nareszcie te ludy do udoskonalenia fabrycznego prawodawstw^ra odpowiednio do stanu ich przemysłu. Z po-