7928718117

Takie szerokie i kompleksowe ujęcie problematyki bezpieczeństwa określamy dzisiaj jako podejście pozytywne, w odróżnieniu od podejścia negatywnego charakterystycznego dla paradygmatu zimnowojennego. W podejściu negatywnym bezpieczeństwo traktuje się jako brak zagrożenia, głównym punktem zainteresowania czyni się w nim otoczenie podmiotu, a jego celem jest przede wszystkim ochrona przed zagrożeniami. Ich usunięcie zapewnia bezpieczeństwo, więc jest zupełnie wystarczające dla wszelkich działań podejmowanych w tym względzie przez podmiot. Z tego też względu bezpieczeństwo w ujęciu negatywnym traktowane jest w sposób statyczny i ma głównie wymiar polityczno-militarny²¹.

W podejściu pozytywnym bezpieczeństwo jest traktowane z kolei jako zdolność do kształtowania optymalnych warunków rozwojowych, zapewniających realizację szerokiego zakresu potrzeb społecznych²². Jak pisze M. Brzeziński, „Podejście pozytywne stanowi dla bezpieczeństwa nowe otwarcie. Przełamuje wyznaczoną zagrożeniami granicę istnienia i przetrwania. Zamiast wąskiego i zamkniętego oglądu proponuje spojrzenie szerokie, opierające się na następującym założeniu: życie nie polega tylko na istnieniu, lecz przede wszystkim na rozwoju, oznaczającym realizację określonych celów, nadającym życiu wartość, uzasadniającym potrzebę istnienia”²³. Jest to zatem dynamiczna koncepcja bezpieczeństwa, akcentująca możliwości wpływu przez podmiot na otoczenie i własny rozwój.

Pozytywne podejście do bezpieczeństwa jest charakterystyczne dla definicji formułowanych obecnie na potrzeby nauk o bezpieczeństwie w Polsce. Traktowane jest ono jako potrzeba podmiotowa, czyli może dotyczyć wielu podmiotów, od jednostek poprzez małe grupy społeczne do większych zbiorowości ludzkich, jak również reprezentujących je instytucji (państwa, instytucji międzynarodowych). Jest potrzebą o charakterze egzystencjalnym, czyli związaną ściśle z istnieniem danego podmiotu. Jest ono konstruktem złożonym i obejmuje szereg potrzeb szczegółowych, takich jak chociażby trwanie, całość, tożsamość, niezależność, spokój, pewność bycia i rozwoju²⁴.

Poprzez zmiany w sposobie epistemologicznego, metodologicznego i praktycznego podejścia do problematyki bezpieczeństwa przedstawiane jest

²¹    Zob.: M. Cieślarczyk, R. Kuriata, Kryzysy i sposoby radzenia sobie z nimi, Łódź 2005, M. Brzeziński, Kategoria bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), wyd. cyt.

²²    Por.:    J. Stańczyk, Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, wyd. cyt.,

M. Cieślarczyk. R. Kuriata. Kryzysy i sposoby radzenia sobie z nimi, wyd. cyt., M. Brzeziński, Kategoria bezpieczeństwa, [w:] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), wyd. cyt.

²³    M. Brzeziński, Kategoria bezpieczeństwa, [w :] Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Wybrane zagadnienia, S. Sulowski, M. Brzeziński (red.), wyd. cyt., s. 28.

²⁴    Por.: R. Zięba, Pojęcie i istota bezpieczeństwa w stosunkach międzynarodowych, „Sprawy Międzynarodowe” 1989, nr 10, s. 49, R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008, s. 15.

16