8009766973

Wydarzenia na Ukrainie w 2004 r. dostarczyły empirycznego dowodu na słuszność polskiej doktryny, wzywającej „do wiązania Wschodu i Zachodu Europy w jedną całość” opartą na wspólnocie demokracji. Było to szczególnie istotne dla polskiej polityki europejskiej. W wielu państwach dominuje bowiem przekonanie, iż ani w Rosji, ani w innych państwach, które wyłoniły się po 1991 r. na obszarze byłego ZSRS, zakorzenienie się wartości demokratycznych nie jest możliwe, a w każdym razie jest bardzo wątpliwe nawet w odległej przyszłości. Takie podejście przyczynia się do definiowania Realpolitik wobec państw tego regionu, mianowicie nieoczekiwania po nich zbyt wiele w zakresie norm demokratycznych, dobrego rządzenia, przejrzystości życia politycznego. Chodzi o to, aby nie obciążać bez potrzeby wzajemnych stosunków. Skoro bowiem państwa te i tak nie będą mogły spełnić tego rodzaju oczekiwań, to lepiej nie stwarzać powodów do niepotrzebnych napięć i uznać cały ten obszar za „strefę wpływów” wartości i zachowań politycznych nieprzystających do ukształtowanych przez „cywilizację europejską”. Oczywiście, podejście to w różnym stopniu przekłada się na praktykę polityki wobec poszczególnych państw Europy Wschodniej. W sposób oczywisty jest ono jednak sprzeczne z polską doktryną wschodnią.

Po zmianach politycznych w Polsce, jakie nastąpiły po wyborach 2005 r., doktryna ta zachowała swoje znaczenie w procesie kształtowania polskiego podejścia do Europy Wschodniej - świadczą o tym choćby liczne wypowiedzi prezydenta Lecha Kaczyńskiego⁴. Stało się tak między innymi dlatego, że dla polskich elit politycznych wydarzenia na Ukrainie z jesieni 2004 r. (w mniejszym stopniu „rewolucja róż” w Gruzji z jesieni 2003 r.) dostarczyły empirycznego dowodu na słuszność fundamentalnego dla tej doktryny założenia, że społeczeństwa państw Europy Wschodniej wcześniej czy później będą zdolne zbudować społeczeństwo demokratyczne, a zwycięstwo wartości i norm demokratycznych w tych państwach stanie się gwarancją dobrych stosunków między Polską a Ukrainą, Białorusią i Rosją.

¹⁴ Patrz na przykład wywiad z prezydentem RP Lechem Kaczyńskim, „Dzerkało Tyżnia” z 25 lutego 2006 r.

„Polski Przegląd Dyplomatyczny” 2006, nr 3 (31)

16