7960663272

to nic koniecznie z banków państwowych.

Święto Morza, jakie obchodziła cała Polska, było również świętem pracy na morzu. Niech corocznie w dniu 29 czerwca, jako w dniu Święta Morza bodzie robiony rachunek strat i zysków w naszym bilansie handlowym z krajami zaoccaniczncmi. Niech corocznie passywa nasze w tym bilansie się zmniejszają.

Idźmy za morza!

R-

KOLONJALNE DEMONSTRACJE NIEMCÓW

W AFRYCE POŁUDNIOWEJ

W roku bieżącym przypada pięć-dziesata rocznca pierwszego pomyślnego kroku na drodze ku kolonialnemu imperium przedwojennych Niemiec. Było to zainstalowanie się wielkiego kupca bremeńskie-go. Edwarda Liiderltza. w południo-wei Afryce u boku brytyisktej kolonii. lecz na terytorium jeszczefak-tyczme niewzetem w posiadanie przez Anglików. W lecie roku 1833 kupiec Liideritz zawarł z Hotento-tami serie umów. na mocv których egołsił $ie właścicielem zatoki, noszącej wówczas nazwę Angra Pe-quena. oraz terytorium. obe>mujace-zo 50.(X)0 kim. kw. Bezpośrednio potem Liideritz zwrócił sie do Bismarcka z prośba o wziecie iego po-sadłości pod ochronę państwa niemieckiego.

Bismarck załatwił te sprawę i zdobył dla Niemec pierwsza kolonie w sposób bardzo ciekawy, wyzyskując wewnetrzno - parlamentarne stosunki brytyjskego imperium. „W następstwie prośby Liiderltza — pisze niemiecki historyk przedwojennych czasów. Gottlob Egelbaaf. w książce „Geschchte der neue»«tei Zedt“ — kanclerz w grudniu 1833 roku skierował do Anglii zapytanie czy posiada ona prawa własności nad tępi wybrzeżem zatoki. Długo nie otrzymywał odpowiedzi, bowiem lord Granvi11e (ówczesny angielski minister spraw zagramcz-nych) musiał dokładnie porozumieć sie z rzadein kolonii Kapu. a potem znowu ministerialne orzesMenie. ja-k^:e wybuchło w tei kolonii, wywołało dalsza zwłoko. W Kapsztadzie tymczasem powstało wrażenie, jako by Niemcy pragnęli angielskiej ochrony dla swej zamierzonej Instalacji. Aby rozproszyć to błędne mn emanie Bismarck dnia 24 kwet-nia 1834 roku zatelegrafował do niemieckiego konsula w Kapsztadzie: „Niech pan oświadczy urzędowo angielskim władzom, żc pan Liide-ritz j jego instalacje (Herr Liideritz und se ne Niederlassungen) pozostają pod ochrona Rzeszy**. W czerwcu 1884 Bismarck wysłał do Anglji swego syna Herberta z misia skłoniona londyńskiego rządu do trzna-nia niemieckiej ochrony nad ziemia Luderitza. Granv lic pragnał uzależnić uznanie od warunku, że N»emcy wie rozcagna swego władania we wschodem kierunku do granic państw Burów. otrzymał jednak zimna odpowiedź, źe Niemcy nie przyznają nTtomu prawa do rozporządzania wołnerni terytoriami, to też nie pozwolą na wyznaczane im granic w południowo - zachodn ei Afryce na n e-angielskim terenie. W rezultacie dnia 22 czerwca 1884 r. Grunvi!le bardzo niechętnie uznał n emicck^:e prawo zwierzchnictwa nad ziemia Liiderirza. Sam bremeń-ski pionier nie mógł wykorzystać owoców swego przełomowego czynu: utonął w roku 1886. wpływając z morza na burzliwa rzekę Orange**.

Taka była geneza pierwszej nie-inicck ej zamorskiej kolonii — Nie-mieckiei Południowo-Zachodniej Afryki (Deutsch-Siidwest-Afrika). Zatoka Angra Peouena otrzymała nazwę zatoki Liiderltza. Kolonia rozciągnęła s e od rzeki Orange (na południu) do granic Angoli (na północy). Po womie światowei przyznana została, jako terytorium mandatowe. brytyjskiej Unji Południowo-Afrykań-kiei. Obccn^:e nosi nazwę Bothnland.

Hitlerowsk e Niemcy uroczyście obchodziły rocznice Lóderrtza. W Perbn e otwarto wystawę kolonialna. W Lipsku zjazd byłych wojskowych oowz^:ał rezolucje, domagające sie „zwrotu** kolonii. Główne obchody zorganizowano iednak nie w samej Rzeszy, lecz na dawnym n^:emieckim. obecnie zaś brytyjskim kolonialnym terenie. Do kra-iu. który prasa niemiecka, jak za ..dawnych dobrych czasów'*, nazywa dzisiaj ..Deutsch-SudweM". sprowadzono dwucli .książąt 'krwi*'. Huberta pruskiego i byłego następcę tronu Meklenburgii. Fryderyka Fraucszka. W towarzystwie oddziałów lokalnych brunatnych koszul objechali oni wszystkie niemieckie ośrodki, odwiedzili cmentarze. złożyli na mogiłach niemieckich żołn erzv wieńce o szarfach z daw-nemi cesarskiemi i obecnenn hitle-rowskiemi barwami. Uroczystości n^:e mały wszakże bynaimniei cha-^raktern żałobnych wspominków. Przeciwnie, odbywały sie wyraźnie i demonstracyjnie pod hasłem nawiazania do dawnych ..wielk^;eh tradycyj**. pod hasłem nawoływań do wytrwania ..aż nade>dzie dzień powrotu na łono trzeciej Rzeszy

Oto. co pisze naprzykład w sprawozdaniu z tvch uroczystości major a. D. (ausser Dieust) Jung ua łamach ..Lepziger Abendpost": ..Wykazały one, że nikt nie odbierze Niemcom w południowo-zachodniei Afryce wiary w odradzające się. woine. potężne Niemcy i niezłomnej nadziei, że Deutsch-Sudwest powróci do dawnych dumnych Niemiec. odnowionych, jako Trzecia Rzesza. Albowiem w ludziach, niezmordowanie walczących tam o niemieckie prawo, żyje duch założyciela tej kolonji. oraz mężów, którzy z bronią i z łopata w rekach uczynili te ziem e niemiecka. To daje im siłę zaciekłego wytrwania przeciw wszystkim wrogom naokół aż do dnia. gdv nad tym afrykańskim kraiem załopoca znowu sztandary o barwach Niemiec, o barwach nowej Trzeciej Rzeszy".

Major Jung kładzie specjalny nacisk na udział czarnych tuziemców w niemieckich roczmcowo-odweto-wych demonstracjach na terenie brytyjskiej Południowo-Zachodniej Afryki.

„Bodaj jeszcze więcej entuzjazmu niż Niemcy — pisze — okazywali tuziemcy: Hererowie. Owambi. Ho-tentoci. Na ich bardziej lub mniej skromnych odzieniach widniały czaruo-biało-czerwone szarfy. Ich orkiestry — dawni banrbuzi wojsk cesarskch — stawiały sie wszędzie, odgrywaiac dawne ..Paradeniarsze" podczas każdej uroczystości".

Czyżby w tych słowach należało dopatrywać sie zapowiedzi albo groźby że ..Trzecia Rzesza'* gotowa iest zorganizować w odpowiednim nK>mencie jakieś hotentocko-hitle-rowskie pucze na terenach, które uważa za swa kolonialna irreden-te?

W każdym razie niemieckie demonstracje w Afryce z powodu ..rocznicy Luderitza" z pewnością zasługuia. abv sie nad niemi zupełnie poważnie zastanowić

Morze i kolonje —

to potęga Polski!

39 —