8344044038

1.3. STALE

Stale żarowytrzymałe - żarowytrzymałość to odporność materiału na odkształcenia i zdolność do przenoszenia obciążeń w wysokiej temperaturze (ponad 560°C). Jest ona związana przede wszystkim z wysoką odpornością materiału na pełzanie. Dodatkami stopowymi zwiększającymi żarowytrzymałość są pierwiastki: Mo, W, C, Co, Ti, Cr, Si. Stale stopowe Są to stale, do których celowo wprowadza się pierwiastki stopowe, aby nadać im wymagane właściwości. Najczęściej stosuje się takie pierwiastki jak: mangan, krzem, chrom, nikiel, wolfram, molibden, wanad. Rzadziej wykorzystuje się aluminium, kobalt, miedź, tytan, tantal i niob, a w niektórych przypadkach azot. Pierwiastki stopowe są wprowadzane do stali w celu spowodowania pożądanych zmian w jej strukturze i poprawienia jej właściwości wytrzymałościowych i technologicznych (tabela 1.7). Ze względu na sumaryczne stężenie pierwiastków stopowych wyróżnia się następujące grupy stali stopowych: •    niskostopowe — stężenie jednego pierwiastka (oprócz węgla) nie przekracza 2%, a zawartość wszystkich pierwiastków łącznie nie przekracza 3,5%; •    średniostopowe - stężenie jednego pierwiastka (oprócz węgla) przekracza 2%, ale jest mniejsze od 8%, a zawartość wszystkich pierwiastków łącznie nie przekracza 12%; •    wysokostopowe - stężenie jednego pierwiastka przekracza 8%, a zawartość wszystkich pierwiastków łącznie nie przekracza 55%.
Tabela 1.7. Najczęściej stosowane dodatki stopowe w stalach
Dodatek stopowy	Wpływ na właściwości stali stopowej
Chrom	podwyższa hartowność stali i zwiększa jej wytrzymałość mechaniczną oraz odporność korozję, ścieranie i wysoką temperaturę
Kobalt	zwiększa twardość stali, zmniejsza hartowność
^K”^m	zmniejsza energetyczne straty prądowe w stali transformatorowej, zwiększa jej sprężystość i wytrzymałość
Mangan	podwyższa wytrzymałość na rozciąganie, uderzenia i ścieranie, ułatwia obróbkę plastyczną na gorąco
Miedź	podnosi odporność na korozję
Molibden	zwiększa hartowność stali, wytrzymałość, odporność na pełzanie, zmniejsza kruchość, zwiększa odporność na działanie wysokich temperatur, poprawia spawalność
Nikiel	ułatwia proces hartowania i zwiększa jego głębokość, podnosi wytrzymałość na uderzenia, wzmacnia stal, opóźniając pękanie, ułatwia spawanie, zwiększa odporność na korozję i działanie wysokiej temperatury

Wanad    zwiększa twardość i hartowność stali

Wolfram    zwiększa wytrzymałość i odporność na ścieranie

Stale stopowe jakościowe

Dla stali stopowych jakościowych stosuje się takie same kryteria klasyfikacji jak dla stali niestopowych jakościowych, z uwzględnieniem dodatkowych wymagań dotyczących stężenia pierwiastków stopowych, równego lub większego od wartości granicznych podanych w tabeli 1.5 (patrz: s. 31).