Przedsiębiorczość absoh 169
przedsiębiorców (w porównaniu z 36% w krajach Unii Europejskiej). To prawdopodobnie odzwierciedla względnie świeży rozwój gospodarki rynkowej w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Wielu starszych ludzi, którzy żyli i pracowali w systemie gospodarki planowej nie posiada umiejętności, praktyki lub doświadczenia w prowadzeniu biznesu. W dodatku, mogą mieć mniej motywacji, żeby założyć własne przedsiębiorstwa, żyjąc większą część swego życia w systemie centralnie planowanym. Z drugiej strony, istnieje również znaczny entuzjazm wśród młodych ludzi, połączony z szybko rozwijającym się systemem wspierania rozwoju przedsiębiorczości i małych firm, co znajduje swoje odzwierciedlenie w tych liczbach (tłum. aut.)".
Ta opinia, jakoby polscy przedsiębiorcy byli ludźmi młodymi, jest jednak kwestionowana. Jak pisze E. Jaźwińska: W stosunku do innych grup zawodowych przedsiębiorcy są stosunkowo najbardziej homogeniczni pod względem wieku. Najmniej licznie reprezentowane są obie skrajne kategorie wieku, a aż 43% to osoby w wieku 35-44 lata. Wynik ten obala opinię, że współcześni polscy przedsiębiorcy to przede wszystkim ludzie młodzi27. W podobnym tonie wypowiadają się K. Chmielewski i K. Skarżyńska, którzy piszą:
Przedsiębiorcy z firm jedno- i wieloosobowych stanowią bardzo podobną grupę pokoleniową. Zarówno średnia wieku (40,9 i 40,6 lat) oraz udziały poszczególnych grup wiekowych nie różniły ich istotnie. Średnią wieku nie odbiegali oni także od pracowników najemnych (40,2 lat). Mimo podobnej średniej wieku wśród pracowników najemnych więcej było dwudziestolatków (15% wobec 7%), a wśród przedsiębiorców - trzydziestolatków (43% w firmach jednoosobowych i 39% w wieloosobowych wobec 31% pracowników najemnych)28.
Opinie te należy skonfrontować z danymi pochodzącymi m.in. z: Polskiego Generalnego Sondażu Społecznego, z badań BAEL, Omnibus i BiznesBus oraz z badaniami gospodarstw domowych. Wyniki prezentuje tabela nr 5.3.1.1.
Tabela nr 5.3.1.1 Struktura wieku przedsiębiorców w świetle wyników wybranych badań (w odsetkach)
Wiek |
PGSS 92 |
PGSS 95 |
BAEL 97 |
Omnibus 97 |
BiznesBus 97 1/ |
BiznesBus 97 2/ |
Badanie gospodarstw domowych |
w % | |||||||
Do 29 lat |
16,4 |
18,2 |
12,2 |
19,7 |
6,0 |
10,1 |
8,4 |
30-34 lata |
19,2 |
13,3 |
11,5 |
13,3 |
8,8 |
7,8 |
14,8 |
35-44 lata |
44,1 |
44,5 |
37,5 |
38,1 |
40,7 |
30,6 |
42,7 |
45-54 lata |
15,5 |
17,2 |
27,1 |
22,0 |
35,9 |
39,7 |
23,9 |
55 i więcej lat |
4,7 |
6,8 |
11,8 |
6,3 |
8,5 |
11,8 |
10,2 |
Źródło: [w:] (red.) Jaźwińska E., Żuk-Iwanowska A., Przedsiębiorcy jako grupa społeczna. Radom 1998, s. 13.
Jak widać w grupie przedsiębiorców nie dominowały osoby młode (w tym przypadku do 29 lat), lecz osoby z grup wiekowych: 35-44 lata oraz 45-54 lat. Na podstawie wypowiedzi K. Chmielewskiego i K. Skarżyńskiej oraz danych przedstawionych w powyższej tabeli można stwierdzić, że w Polsce droga do zostania przedsiębiorcą wiedzie poprzez bycie pracownikiem najemnym. Zdobycie odpowiedniego doświadczenia zawodowego oraz kontaktów w branży pozwala na założenie własnej działalności gospodarczej.
Niniejsze badanie miało na celu pokazać, jak wielu młodych ludzi jest (bądź było) zainteresowanych założeniem własnej działalności gospodarczej. Dane te dostarczają
27 Jaźwińska E., 1998, Przedsiębiorca na Ile innych grup społeczno-zawodowych, [w:] (red.) Jaźwińska E., Żuk-Iwanowska A., Przedsiębiorcy jako grupa społeczna. Radom, s. 15.
28 Chmielewski K., Skarżyńska K., 1998, Polscy przedsiębiorcy 1997: psychologiczne uwarunkowania sukcesu, [w:] (red.) Jaźwińska E., Żuk-Iwanowska A., Przedsiębiorcy jako grupa społeczna. Radom, s. 66-67.