8473659402

Od teorii do praktyki

Maria Rożnowska Psycholog, terapeuta rodzinny

Zespół Poradni nr 3 w Lublinie, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna nr 6

Użyteczność systemowej terapii rodzin w trudnościach procesu separacji. Przypadek Szymona

Wprowadzenie

Okres dorastanie jest to czas niezwykle intensywnych przemian biologicznych, fizjologicznych i psychologicznych dziecka, które prowadzą do narodzin „nowego” młodego człowieka z jego indywidualną i niepowtarzalną tożsamością psychiczną. Intensywność tych zmian jest tak duża, iż powoduje zmiany w całym systemie rodzinnym, który musi odpowiedzieć na nowe potrzeby i wynikające z nich zachowania młodej osoby. Nie wszyscy rodzice jednak zdają sobie sprawę z tego, że zmiany, którym podlega ich dziecko są nierozerwalnie związane z życiem całej rodziny. Naturalne, intrapsy-chiczne (wewnętrzne) procesy rozwojowe będące źródłem wielorakich indywidualnych przemian dziecka powodują, iż dotychczasowa struktura rodziny, która tworzy swoisty system wzajemnych relacji jej członków poddana zostaje destabilizacji i zmianie. Istniejąca tzw. homeostaza rodzinna ukształtowana w okresie latencji zostaje naturalnie zaburzona, a dynamika rozwojowa nastolatka powoduje, iż proces rozwoju rodziny posuwa się w kierunku nowej struktury rodzinnej, opartej na bardziej partnerskich relacjach dorosłych i prawie dorosłych dzieci. Zdarza się także, iż rodzina jest źródłem niepokojących zmian w zachowaniu nastolatka, gdyż takie właśnie zachowania, nazywane objawami „pomagają” zachować stabilność rodziny. Przykładem mogą być skonfliktowani rodzice, którzy poprzez zajmowanie się problemami dziecka, nie konfrontują się z własnymi, małżeńskimi lub indywidualnymi.

Adolescencja to czas niezwykle ważny w życiu zarówno dorastającego dziecka jak i jego rodziny, ponieważ rodzi się „nowe”, a każde narodziny okupione są bólem, trudem i wielorakimi lękami. Te narodziny „no-wego-młodego” wyznaczają procesy: separacji i indywiduacji, czyli odchodzenia od własnej rodziny zarówno w sensie psychicznym jak i fizycznym, aby stać się dojrzałą, indywidualną osobą. Można powiedzieć, że młoda osoba, aby zbudować własną, nową tożsamość dorosłego musi odseparować się, oddzielić od rodziny, w pewnym sensie porzucić tę rodzinę. (Murawiec S.). Jest to zadanie, które w równej mierze dotyczy nastolatka, jaki i jego rodziców, ponieważ jakkolwiek odejście od rodziny jest konieczne i naturalne dla prawidłowego rozwoju człowieka, rodzina musi pozwolić na to odejście, aby w przyszłości odzyskać na powrót już dorosłe dziecko.

Postawy rodzicielskie

Rodzice, dotychczas niekwestionowane autorytety w niemal wszystkich obszarach życia, często stają się w tym czasie przedmiotem krytyki dla młodego człowieka i są deprecjonowani. Tym wszystkim procesom towarzyszy poczucie straty i prowadzi do przeżywania w wewnętrznym (na poziomie fantazji) świecie nastolatka żałoby po „śmierci” odchodzącego świata dzieciństwa i „śmierci rodziców” (Bodzek A.). Procesy separacyjne dziecka wyzwalane m. in. poprzez coraz większą jego potrzebę autonomii mogą wywoływać w rodzicach duży niepokój i lęk

6