8598055293

Andrzej Szujecki, prof. dr hab.

LEŚNICTWO A WYZWANIA CYWILIZACYJNE XXI WIEKU

Wstęp - Sytuacja na świecie

Upływający XX wiek dokonał w świadomości intelektualistów i polityków ogromnego przewartościowania dotychczasowych wyobrażeń o modelu cywilizacyjnym świata. Proces ten ukształtował się przede wszystkim w związku z burzliwie rozwijającym się, szczególnie po roku 1950, światowym kryzysem ludnościowym, żywnościowym i ekologicznym.

Według prognoz ONZ ludność przyrastając obecnie w tempie 90 min osób rocznie przekroczy w 2025 roku 8,5 mld, a do końca wieku XXI może ustabilizować się na poziomie kilkunastu miliardów.

Proporcjonalnie do tej liczby będzie wrastać zużycie energii i wody, zapotrzebowanie na żywność i drewno, emisja gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń, produkcja odpadów i ścieków ... pogłębiać się będzie kryzys środowiska.

Uchwalenie i podpisanie szeregu konwencji międzynarodowych wskazuje, że problem zagrożeń ekologicznych został rozpoznany. Niestety konwencje te nie zostały wsparte odpowiednimi środkami finansowymi, a konwencja o biologicznej różnorodności nie podjęła problemu niszczenia lasów, gdyż problem ten okazał się zbyt trudny politycznie, a podejmowane w tej sprawie naciski krajów Północy na kraje rozwijające się traktowane były jako przykład ekoimperializmu. Ponadto teoria ograniczonego wzrostu nie zyskała w krajach rozwijających się uznania i nie zmieniła sposobu rozwoju.

W tej sytuacji model parlamentarnej demokracji, wspaniały w sferze ochrony praw jednostki i samorządności lokalnej, efektywny w gospodarce, lecz niechętny wobec rozwiązań przyszłościowych musiał mimo wszystko podjąć trudny dla pragmatycznych polityków program perspektywicznych interesów społecznych przyszłych generacji, mianowicie program trwale zrównoważonego rozwoju.

Termin trwale zrównoważonego rozwoju pojawił się jeszcze w 1850 roku, w idei prezentowanej przez angielskiego filozofa i ekonomistę Johna Stuarta Milla w odniesieniu do rozważań o ekonomicznym rozwoju społeczeństw. Termin ten stał się bardziej powszechny po Konferencji Sztokholmskiej ONZ (1972) poświęconej środowisku życia człowieka, której zwołanie zostało postanowione gwałtowną degradacją Ziemi (Gaia, biosfera). Podjęta wówczas dyskusja doprowadziła do zarysowania dwóch kierunków postępowania:

•    wspólnego działania państw na rzecz ochrony i zachowania środowiska naszej planety;

•    zastąpienia w filozofii społeczno-ekonomicznej orientacji czysto proużytkowej na proekologiczną.

Następnie w słynnym raporcie z prac Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju ONZ (WCDE), zwanej potocznie raportem Brundtland (1987), trwale zrównoważony rozwój został zdefiniowany jako „rozwój, który zaspakajając potrzeby obecne nie zagraża możliwościom następnych generacji w zaspokajaniu ich własnych potrzeb". Doprowadziło to do ustanowienia strategii zrównoważonego rozwoju łączącego postęp gospodarczy i socjalny z zachowaniem walorów środowiska naturalnego.