8598055740

BIULETYN METODYCZNY nr 2 (33) I SEMESTR 2015/2016 18

również podanym pytaniom określone akapity tekstu oraz wyjaśniali, jaką funkcję pełnią przytoczone cytaty. Ważnym elementem było streszczenie podanego tekstu Jerzego Bralczyka „Co się nosi w mówieniu”, w którym maturzysta musiał się wykazać umiejętnością określenia tematu tekstu, odtworzenia głównej myśli przy jednoczesnym zachowaniu zwięzłości wypowiedzi i odpowiedniego stopnia uogólnienia.

Z powyższych stwierdzeń wynika, iż z godnie z założeniami podstawy programowej, czynności związane z przekształceniami tekstu powinny znaleźć się w centrum zainteresowania nauczycieli polonistów.

Nie wystarczy bowiem, że w ramach sprawdzianów lub prac klasowych uczniowie będą rozwiązywali przykładowe testy dostępne w ofercie różnych wydawnictw pedagogicznych. Działania oparte na przekształceniach tekstu powinny stać się nieodzownym składnikiem pracy z uczniem zarówno na lekcji jak i formie zadań domowych. Należy przy tym pamiętać, że nauczyciel będzie się odwoływał do umiejętności opanowanych na wcześniejszych etapach edukacyjnych, co nie zwalnia polonistów szkól ponadgimnazjalnych z ich doskonalenia.

Może być to na przykład odtwórczy plan określonego tekstu z podręcznika sporządzany na lekcji lub zadawany jako praca domowa. Plan taki może stanowić notatkę z lekcji, zwłaszcza gdy chodzi o teksty mające formę wykładu na określony temat. Mógłby jednocześnie pełnić rolę konspektu. Od nauczyciela zależy, czy plan będzie zbudowany ze zdań bądź z ich równoważników. Dzięki jego sporządzeniu uczniowie zapoznają się z przesianiem określonego tekstu oraz nabiorą wprawy w zakresie kompozycji.

Innym sposobem pracy z tekstem jest wybór słów kluczowych, które najlepiej charakteryzują przesłanie tekstu oraz intencje autora. Jak pisze Jerzy Bartmiński w „Tekstologii" - „operacja wyszukiwania słów kluczowych ma duże znaczenie dla informacji naukowej i zwłaszcza praktyki streszczania.” Jako przykład słów kluczowych w Panu Tadeuszu podaje: sędzia, hrabia, zamek, broń, szlachta. ¹ Umiejętność ta jest o tyle ważna, iż w podstawie programowej dla IV etapu edukacyjnego znajduje się zapis o wykorzystaniu w interpretacji utworu elementów znaczących takich jak słowa klucze.

Formą wypowiedzi, która może sprawić uczniom wiele problemów, jest streszczenie. Jak pisze Bartmiński: „polega na takim przekształceniu tekstu, że radykalnie zostaje zmniejszona jego objętość [...]

Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2012, s. 294.