8812711514

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe pojęcia stosowane w pomiarach warsztatowych

4.1.1. Materiał nauczania Wymiar nominalny, tolerancja, odchyłki

Wymiar nominalny N - wymiar otrzymany w wyniku obliczeń lub przyjęty przez konstruktora części, dla którego założono pole tolerancji T. Wymiar uzyskiwany w wyniku procesu wykonawczego, zwany wymiarem rzeczywistym, powinien znaleźć się w ustalonym polu T, dla danego wymiaru nominalnego.

Tolerancja wymiaru T - jest to dopuszczalna różnica między wymiarami granicznymi (górnym ES i dolnym es), jaką może mieć wyrób uznany za dobry.

T = ES - El (dla wymiarów wewnętrznych) lub T = es - ei ( dla wymiarów zewnętrznych)

T - tolerancja wymiaru

ES - górna odchyłka dla wymiarów wewnętrznych es - górna odchyłka dla wymiarów zewnętrznych El - dolna odchyłka dla wymiarów wewnętrznych ei - dolna odchyłka dla wymiarów zewnętrznych Tolerancja jest zawsze dodatnia, gdyż EI > ei.

Rys. 1. Przykład podawania na rysunku odchyłek dla wymiaru nominalnego

Między wymiarem nominalnym N, wymiarami górnymi i dolnymi, odchyłkami i tolerancją istnieją następujące zależności:

A = N + EI lub A = N + ei B = N + ES lub B = N + es T = ES - EI lub T = es - ei albo T = B - A A - wymiar graniczny dolny B - wymiar graniczny górny

Dla podanego wymiaru na rysunku wymiar graniczny dolny (A) wynosi 39,93 [A=40 + (- 0,07)], wymiar graniczny górny (B) wynosi 40,15 [B = 40 + 0,15]

Tolerancja wymiaru (T) wynosi 0,22 [ T = 0,15 - (-0,07)] lub [ T = 40,15 - 39,93]

Dla podanego przykładu wymiar rzeczywisty powinien znajdować się w przedziale od 39,93 mm do 40,15 mm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7