9487209320

INŻYNIERIA EKOLOGICZNA NR 14

od odczynu środowiska; wskutek ponownego utlenienia żelaza powstają rdzawe plamy wodorotlenku żelaza [7, 8, 9, 10, 14].

Powodzie katastrofalne zatapiają glebę na rozległym terenie. Wtedy woda nasyca wierzchnia warstwę ziemi oraz izoluję ją od atmosfery. Pamiętna powódź w roku 1997 [12] wystąpiła w czasie upalnego lata. Sprzyjała więc intensywnym procesom beztlenowym w próchnicznej warstwie gleby ze względu na wysoką temperaturę i zatopienie obfitych mas roślinnych. Długotrwałe zawodnienie gleby obfitującej w biologicznie czynną substancję organiczną spowodowało szybko całkowite zużycie tlenu dostępnego (w tym zawartego w związkach mineralnych). W wyniku tego powstały różnorodne związki toksyczne dla roślin. Przywrócenie przedpowodziowego stanu gleby następowało sukcesywnie w miarę ponownego jej natleniania oraz zasiedlania jej przez organizmy tlenowe. Techniczne wspomaganie ustępowania przyczyny (zawodnienia) degradacji i ponownego natlenienia środowiska było niezbędne [11, 12].

Pod pojęciem natleniania w ochronie i użytkowaniu środowiska rozumie się głównie:

•    wprowadzanie tlenu (atmosferycznego, czystego) do określonych elementów środowiska (wody powierzchniowe, gleby, wody gruntowe) w celu przywrócenia lub nadania mu pożądanego stanu ekologicznego [2, 3, 5, 21],

•    wprowadzanie tlenu (atmosferycznego, czystego) lub substancji (składników) utleniających (utleniaczy) do ścieków w procesie ich oczyszczania [3, 17, 20],

•    wprowadzanie tlenu (atmosferycznego, czystego) lub substancji (składników) utleniających (utleniaczy) do mas organicznych (osady ściekowe, fitomasa) w celu biochemicznego przekształcenia (częściowej mineralizacji i humifikacji) ich właściwości [1,3, 17, 19, 20], w tym uzdatnienia do postaci nawozu organicznego,

•    stosowanie tlenu w biologicznym unieszkodliwianiu odorów [18].

Kompostowanie to najstarszy sposób tlenowego przekształcania (w tym unieszkodliwiania) biomasy w nawóz organiczny o wszechstronnym użytkowaniu [1, 15, 19].

Natlenianie ścieków oczyszczonych ma ogromne znaczenie w technologiach ochrony i odzyskiwania zasobów wodnych oraz w szeroko rozumianej ochronie środowiska. Postęp wiedzy i technologii w tym zakresie jest bardzo duży i dynamiczny.

W natlenianiu środowiska glebowego i gruntowo-wodnego wyróżnia się:

Technologie tradycyjne polegające na regulowaniu (meliorowaniu) stosunków powietrzno-wodnych. Wiadomo, że okresowo nadmierne nasycenie wodą wierzchniej warstwy ziemi utrudnia lub uniemożliwia wymianę fazy gazowej między glebą i atmosferą. Wiadomo też, że to nie nadmiar wody w glebie szkodzi bezpośrednio roślinom lecz brak tlenu dla korzeni roślin i pozostałych organizmów glebowych. Zadaniem melioracji wodnej jest więc zapewnienie dostępu tlenu atmosferycznego w glebie [6, 10, 14].

Powszechnie stosowany drenaż ma tą zaletę, że ułatwia przesiąkanie wody. Nie mniej ważny jest drenażowy odpływ powietrza glebowego do atmosfery, przez co woda wsiąkająca do gleby nie musi pokonywać oporu sprężanego powietrza. Ten aspekt, chociaż rozpoznany i opisany już wcześniej 11, 12, 16] jest mało doceniany (a nawet nieznany) przez wielu specjalistów od melioracji wodnych.