Jednostki budżetowe są państwowymi lub samorządowymi jednostkami organizacyjnymi, których dochody i wydatki są objęte planem budżetowym w pełnej wysokości. Oznacza to, ze wszystkie zgromadzone przez nie dochody odprowadzane są do budżetu, a następnie wszystkie wydatki pokrywane są z budżetu, w ramach zaplanowanego limitu w budżecie, bez względu na wielkość zgromadzonych środków finansowych. Dochody jednostek budżetowych są dochodami danego szczebla, a wydatki- wydatkami tego budżetu. Na pokrycie potrzeb jednostka budżetowa otrzymuje środki pieniężne z ogólnych zasobów gospodarki budżetowej danego szczebla. Jednostki budżetowe są klasycznymi, najbardziej rozpowszechnionymi wśród jednostek gospodarki budżetowej formami organizacyjno-prawnymi. Jako jednostki budżetowe funkcjonują np. organy administracji rządowej i samorządowej, sądownictwa, prokuratury, wojska, policji, większość publicznych jednostek z zakresu oświaty, ochrony zdrowia, pomocy społecznej. Jednostki budżetowe nie mają osobowości prawnej, co powoduje, ze czynności o charakterze cywilnoprawnym są podejmowane w imieniu Skarbu Państwa lub odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego. Podstawą ich gospodarki budżetowej są plany dochodów i wydatków.
Wyjątkami od bezpośredniej formy finansowania jednostek budżetowych jest funkcjonowanie w ramach środków specjalnych bądź gospodarstw pomocniczych. Są one związane z macierzystą jednostką poprzez system saldowania (wyników finansowych) ich działalności. Łagodzą cenzurę roku budżetowego i konieczność wygasania w końcu roku budżetowego gospodarki finansowej poprzez możliwość ciągłego, choć objętego rocznym planem finansowym, gospodarowania środkami pieniężnymi.
Każda jednostka budżetowa działa na podstawie statutu, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej. Statut taki powinien zawierać w szczególności: nazwę, siedzibę i przedmiot działalności. Przy tworzeniu jednostki budżetowej określa się również mienie przekazywane tej jednostce przez zarząd.
Likwidując jednostkę budżetową, określa się przeznaczenie mienia znajdującego się w zarządzie tej jednostki, a także możliwe jest postanowienie o utworzeniu jednostki o innej formie organizacyjno-prawnej, jak i można zdecydować o przejęciu należności i zobowiązań likwidowanej jednostki przez nowo utworzoną.
Jednostka budżetowa jest prowadzona na podstawie planu finansowego - planu dochodów i wydatków.
Typowym przykładem jednostki budżetowej jest np. Urząd Skarbowy.