Prawa dziecka i prawa
człowieka wobec interwencji
w przypadku zachowań
agresywnych
Joanna Pietrasik
Poznań, 30 XI 2006
Uważajmy z tymi prawami
dziecka!
Poznań, 30 XI 2006
Nic mi nie
Plan warsztatu
zrobisz, ja mam
swoje prawa!
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Uważajmy z tymi prawami!
 Nie można mówić o prawach dopóki
dziecko nie wypełnia swoich
obowiązków
 Dzieci w obecnych czasach mają
same prawa, a żadnych
obowiązków!
 Mówienie o prawach dziecka
powoduje coraz większą bezkarność,
brutalizacjężycia i wzrost agresji.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawa a obowiązki
Nie można łączyć praw i obowiązków ponieważ
prawa człowieka, prawa dziecka są znacznie
szerszą kategorią.
Każdy z nas ma jakieś obowiązki wynikające z
różnych ról społecznych, które podejmujemy 
także dziecko.
Niespełnienie obowiązków nie może być
równoznaczne z ograniczeniem praw dziecka/praw
człowieka.
Niewątpliwie niespełnienie obowiązków powinno
wiązać się z negatywnymi konsekwencjami które
wynikają z regulaminu.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawa dziecka a system
wychowawczy
Prawa dziecka pod żadnym pozorem
nie powinny byćłączone z
jakimkolwiek systemem
wychowawczym  np. z bezstresowym
wychowaniem dzieci.
Raczej każdy system wychowawczy
powinien być stosowany
uwzględniając prawa dziecka
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Po co nam te prawa?
Istota praw człowieka
Poznań, 30 XI 2006
Po co nam znajomość praw
Narzędzie pracy nauczycieli, psychologów,
pedagogów
Pozwala rozgraniczyć niedopuszczalne
łamanie praw od uprawnionego ograniczenia
praw
Daje poczucie pewności
Pozwala bronić się przed nieuzasadnionymi
atakami ze strony dzieci, rodziców czy
dyrektorów o łamanie czy nie przestrzeganie
praw dziecka
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Co to są prawa dziecka
Prawa dziecka są prawami człowieka
mającego specyficzne potrzeby
ze względu na swoją niedojrzałość, ale i
prawami człowieka jako osoby, tzn.
niepowtarzalnej jednostki ludzkiej.
Dziecku przysługują takie same prawa
człowieka, jak dorosłemu,
ograniczone oczywiście przez brak zdolności do czynności
prawnych.
prawa człowieka są prawami
indywidualnymi nie zbiorowymi.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Po co są prawa dziecka?
Prawa dziecka są po to, żeby:
chronić godność osobową dziecka,
jego indywidualność i
niepowtarzalność
przed silą większości czy nadużyciem władzy,
także tej szkolnej.
y
ródłem praw dziecka jest godność dziecka
Ważne jest zrozumienie różnicy między
godnością osobową a godnością osobistą
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
godność
OSOBOWA
OSOBISTA
Prawa i wolności człowieka
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
y
ródła praw dziecka (2)
Art. 30. Konstytucji RP
Przyrodzona i niezbywalna godność
człowieka stanowi z
ródło wolności i
praw człowieka i obywatela. Jest ona
nienaruszalna, a jej poszanowanie i
ochrona jest obowiązkiem władz
publicznych.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Istota praw dziecka (1)
Prawa człowieka dotyczą relacji
państwo  jednostka (relacja
wertykalna):
podległość
nierówność stron
asymetryczna relacja
niemożność wyjścia z  zależnej
pozycji (w stosunku do władzy)
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Istota praw dziecka (2)
prawa dziecka chronią człowieka
znajdującego się z słabszej, zależnej pozycji
w stosunku do władzy
w tym wypadku sprawowanej przez
nauczycieli na terenie szkoły.
Warto pamiętać, że nauczyciel jest
funkcjonariuszem publicznym, musi więc
reprezentować politykę państwa.
Jego obowiązkiem jest więc nie tylko
przestrzeganie praw dziecka, lecz także
uczenie korzystania z nich.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Gdzie są zapisane prawa
dziecka ?
Prawo międzynarodowe np. konwencja o
ochronie praw dziecka
Konstytucja RP
Ustawy
Akty niższego rzędu np.
statut szkoły
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Radzenie sobie z wybuchem
agresji
Poznań, 30 XI 2006
Nic mi nie
Plan warsztatu
zrobisz, ja mam
swoje prawa!
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Ograniczenia praw dziecka
Poznań, 30 XI 2006
Wyjątek
Objawy zagrażające innym lub samemu
dziecku zawsze wiążą się z koniecznością:
zastosowania systemu zasad i konsekwencji
lub strategii radzenia sobie z wybuchem
agresji impulsywnej
Ograniczenia niektórych praw dziecka w
szkole
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Naruszanie a ograniczenie
praw
Większość praw dziecka można ograniczyć, ale
tylko regulaminem!
Jedynie wolność od tortur i wolność od
niewolnictwa nie może być ograniczona w
żadnych okolicznościach - to są prawa
absolutne
Istnieją jasno określone przesłanki ograniczenia
praw dzieci, które mają za zadanie chronić
dzieci przed arbitralnością decyzji nauczycieli.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Kiedy możemy ograniczyć
prawa
Ograniczyć prawa dziecka można:
jedynie na podstawie spisanego regulaminu 
mogą to być zapisy w statucie szkoły
proporcjonalnie, to znaczy, że ograniczenie musi
być najmniejsze skuteczne w danej sytuacji
w sposób celowy, czyli służyć musi jakiejś
wartości np.: bezpieczeństwu uczniów i
nauczycieli,
co najważniejsze każde ograniczenie praw
dziecka wymaga uzasadnienia!!!
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Kiedy ograniczamy prawa
dziecka
Kiedy zagrożone jest bezpieczeństwo
lub życie sprawcy wybuchu agresji
impulsywnej, innych dzieci, nauczycieli
lub innych osób na terenie szkoły.
Ze względu na naruszenie ważnych
wartości w życiu szkoły, które są
zapisane w statucie
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Ważne !
Ograniczenie praw dziecka nie może
być prewencyjne
Jest reakcją na zachowanie ucznia
Można to robić w oparciu o konkretne
przesłanki
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Konkretne prawa
Poznań, 30 XI 2006
Prawo do prywatności (1)
Artykuł 16 Konwencji o Prawach Dziecka mówi, iż
 żadne dziecko nie będzie podlegało arbitralnej lub
bezprawnej ingerencji w sferę jego życia
prywatnego, rodzinnego lub domowego czy w
korespondencję, ani bezprawnym zamachom na
jego honor i reputację .
Zapis o prawie do prywatności odnajdujemy także
w artykule 47 Konstytucji RP wskazującym, że
 każdy ma prawo do ochrony prawnej życia
prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia
oraz do decydowania o swoim życiu osobistym".
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawo do prywatności (2)
Prawo do prywatności w szkole oznacza:
zakaz ingerowania w sprawy, które należą do
prywatnej sfery ucznia
zakaz rozpowszechniania informacji, które
organy administracji, w tym szkoły zebrały na
temat danego dziecka
nakaz ochrony dobrego imienia jednostki,
oznaczający, zakaz poniżającego traktowania,
działania przeciw honorowi jednostki
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawo do nauki (1)
Oznacza:
Realizacja obowiązku szkolnego
Rozwijanie w jak najpełniejszym zakresie
osobowości, talentów oraz zdolności
umysłowych i fizycznych dziecka (art. 29
Konwencji o prawach dziecka)
kwestie indywidualnego nauczania
art. 2 Protokołu nr 1do Europejskiej Konwencji o Prawach Człowieka
art. 28 Konwencji o Prawach Dziecka
art. 70 Konstytucji RP
Ustawa o systemie oświaty
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawo do nauki (2)
Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci
Art. 6 Rozporządzenie MEN w sprawie warunków i
sposobu oceniania, klasyfikowania i
promowania uczniów i słuchaczy oraz...
(4)
ż 6. 1. Nauczyciel jest obowiązany, na podstawie opinii
publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym
publicznej poradni specjalistycznej, dostosować
wymagania edukacyjne, o których mowa w ż 4 ust. 1, do
indywidualnych potrzeb psychofizycznych i
edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i
odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w
uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym
wymaganiom, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawo do informacji (1)
Oznacza:
prawo do otrzymywania informacji
prawo do posiadania poglądów  do pytania go o
zdanie i wyrażania swojego stanowiska
prawo do bycia informowanym (np. o
ewentualnych skutkach postępowania, decyzji )
art. 10 Europejskiej Konwencji o Prawach Człowieka
art. 13 Konwencji o Prawach Dziecka
art. 51, 54 Konstytucji RP
Poprawka do Rozporządzenia z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie warunków i
sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz
przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawo do informacji (2)
Na terenie szkoły prawo do informacji
oznacza prawo do:
znajomości reguł gry
wglądu do dokumentacji dotyczącej
sposobu funkcjonowania szkoły
wglądu do informacji zbieranych przez
szkołę na temat danego ucznia
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawo do ochrony przed
przemocą (1)
Art. 40. Konstytucji RP stwierdza:  Nikt nie może być
poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub
poniżającemu traktowaniu. Zakazuje się stosowania
kar cielesnych."
O zagadnieniu tym traktują także artykuły 37 i 39
Konwencji o prawach dziecka oraz art. 28 ust.2, w
którym mówi się, że Państwa-Strony będą
podejmowały wszelkie właściwe środki
zapewniające, aby dyscyplina szkolna była
stosowana w sposób zgodny z ludzką godnością
dziecka i z niniejszą konwencją.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Prawo do ochrony przed
przemocą (3)
Oznacza:
Bezwzględny zakaz tortur
Bezwzględny zakaz okrutnego, nieludzkiego lub
poniżającego karania lub traktowania
Zakaz nieuzasadnionego różnicowania
Ochrona przed przemocą fizyczną
Nieingerencja w sferężycia prywatnego
 szanowanie godności osobistej ucznia
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
zakaz okrutnego, nieludzkiego lub
poniżającego karania lub traktowania
wskazówki interpretacyjne nieludzkiego i poniżającego traktowania:
Europejska Komisja Praw Człowieka za poniżające
takie traktowanie i karanie osoby,
które degradują ją w oczach innych lub
zmusza do czynów wbrew swojej woli i sumieniu.[1]
ma miejsce gdy środki zastosowane względem określonej
osoby są znacznie surowsze niż, te które zastosowano
względem innych, w analogicznych sytuacjach (forma
dyskryminacji)
gdy jego rezultatem jest podjęcie przez osobę działań
sprzecznych z jej wolą lub które są wykonywane przez nią
nieświadomie
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
zakaz okrutnego, nieludzkiego lub
poniżającego karania lub
traktowania
Europejska Komisja Praw Człowieka uznała,
że  przez nieludzkie traktowanie należy
rozumieć działania mające na celu zadanie
cierpień fizycznych lub psychicznych.
wywoływanie strachu,
zastraszanie,
powodowanie sytuacji stresowej, zmuszanie do
bezcelowych zachowań itp.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Ochrona przed przemocą
fizyczną
Za bezpieczeństwo w szkole odpowiedzialny jest
dyrektor szkoły, (art. 39 ust. 1, pkt 3 ustawy), jest
zobowiązany do zapewnienia uczniom oraz
pracownikom bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy[1].
Obowiązkiem wychowawcy klasy jest natomiast
sprawowanie opieki nad uczniami, w tym;
"podejmowanie działań umożliwiających
rozwiązywanie konfliktów w zespole uczniów oraz
pomiędzy uczniami a innymi członkami
społeczności szkolnej'"
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Wolność wypowiedzi (1)
Artykuł 13 Konwencji o Prawach Dziecka
mówi, że dziecko będzie miało prawo do
swobodnej wypowiedzi.
Artykuł 54 Konstytucji mówi, że każdemu
zapewnia się wolność wyrażania swoich
poglądów oraz pozyskiwania i
rozpowszechniania informacji.
Każdemu a więc także dziecku.
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Wolność wypowiedzi (2)
Oznacza:
prawo do swobodnego wypowiadania opinii,
przekonań: religijnych, politycznych, etycznych
Swobodę/możliwość ekspresji...
prawo do wypowiadania się na temat metod i
treści nauczania
możliwość wyrażania opinii dotyczących
postępowania wobec ucznia
Poglądy dziecka nie mogą wpływać na ocenę ich
postępów w nauce!
Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006
Czas na komentarze,
refleksje i pytania&
Poznań, 30 XI 2006
Dziękujemy za uwagę
Poznań, 30 XI 2006