Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
Rozumowanie induktywne vs. deduktywne
Kluczowe różnice pomiędzy argumentami dedukcyjnymi
i indukcyjnymi
Argumenty dedukcyjne Argumenty indukcyjne
Jeśli przesłanki są prawdziwe wtedy Jeśli przesłanki są spełnione to wtedy
konkluzja też taka musi być. konkluzja prawdopodobnie jest
prawdziwa.
Wniosek wynika z konieczności z Wniosek wynika z pewnym
przesłanek. prawdopodobieństwem z przesłanek.
Niemożliwa jest sytuacja, że przesłanki są Jest mało prawdopodobne żeby przesłanki
prawdziwe a wniosek fałszywy. były spełnione a konkluzja była
nieprawdziwa.
Jeśli zaakceptujemy przesłanki to byłoby Mimo że jest logicznie dopuszczalnym
nielogiczne odrzucić wniosek. przyjąć przesłanki i odmówić
zaakceptowania wniosku to jednak jeśli
przesłanki są prawdziwe to
prawdopodobnie wniosek też.
DEDUKCJA  PODSTAWOWE WZORCE ROZUMOWANIA
1) Sylogizm hipotetyczny
Trzyliniowy argument, który zawiera przynajmniej jedno stwierdzenie
warunkowe.
Schematy niezawodne
Argument postaci:
modus ponens
Jeśli A to B.
A.
Dlatego B.
Przykład:
Jeśli chcę otrzymywać stypendium, powinienem się dużo
uczyć.
Chcę otrzymywać stypendium.
Dlatego też powinienem się dużo uczyć.
Argument łańcuchowy składa się z trzech zdań warunkowych
argument łańcuchowy
połączonych w następujący sposób:
Jeśli A to B.
Jeśli B to C.
Zatem jeśli A to C.
Przykład:
Jeśli nie zatrzymamy się szybko żeby zatankować, to zabraknie
benzyny.
Jeśli zabraknie benzyny, to spóz
nimy się na ślub.
Dlatego też, jeśli nie zatrzymać się teraz żeby zatankować, to
spóz
nimy się na ślub.
Argument postaci (czasem nazywany  zaprzeczeniem
modus tollens
konsekwencji ):
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
Jeśli A to B.
Nie B.
Zatem nie A.
Przykład:
Jeśli jesteśmy w Sacramento, to jesteśmy w stanie Kalifornia.
Nie jesteśmy w stanie Kalifornia.
Zatem nie jesteśmy w Sacramento.
Schematy zawodne
Argument postaci:
błąd negacji
Jeśli A to B.
poprzednika
Nie A.
Zatem, nie B.
Przykład
Jeśli Szekspir napisał  Wojnę i pokój to znaczy, że jest
wielkim pisarzem.
Szekspir nie napisał  Wojny i pokoju .
Zatem Szekspir nie jest wielkim pisarzem.
Uwaga: Obie przesłanki są prawdziwe, a wniosek fałszywy.
Argument postaci:
potwierdzenie
Jeśli A to B.
następnika
B.
Zatem, A.
Przykład:
Jeśli jesteśmy teraz na Neptunie, to jesteśmy w Układzie
SÅ‚onecznym.
Jesteśmy w Układzie Słonecznym.
Dlatego teraz jesteśmy na Neptunie.
Uwaga: Obie przesłanki są prawdziwe, a wniosek fałszywy.
Ćwiczenie 1
Dla każdego z poniższych sylogizmów hipotetycznych określ jego typ. W niektórych
argumentach należy przeformułować zdania, taka by wzór rozumowania stał się
widoczny.
1. Jeśli jesteśmy w Londynie, to jesteśmy w Anglii. Nie jesteśmy w Anglii. Zatem, nie
jesteśmy w Londynie.
2. Jeśli jesteśmy w Los Angeles, to jesteśmy w Stanach Zjednoczonych. Jesteśmy w
Stanach Zjednoczonych. Zatem, jesteśmy w Los Angeles.
3. Jeśli jesteśmy w Stanach Zjednoczonych, to jesteśmy na Ziemi. Jesteśmy w
Stanach Zjednoczonych. Zatem, jesteśmy na Ziemi.
4. Jeśli jesteśmy w Paryżu, to jesteśmy we Francji. Jeśli jesteśmy we Francji, to
jesteśmy w Europie. Zatem, jeśli jesteśmy w Paryżu, to jesteśmy w Europie.
5. Jeśli jesteśmy w Houston, to jesteśmy w Stanach Zjednoczonych. Nie jesteśmy w
Houston. Tak więc, nie jesteśmy w Stanach Zjednoczonych.
6. Jeśli jesteśmy w Szanghaju, to jesteśmy w Chinach. Zatem jesteśmy w Chinach,
ponieważ jesteśmy w Szanghaju.
7. Nie jesteśmy w Meksyku, bo jeśli jesteśmy w Mexico City, jesteśmy w Meksyku,
a nie jesteśmy w Mexico City.
8. Odkąd przebywamy w Indiach jesteśmy w Kalkucie. Zatem przebywamy w Indiach
jeśli jesteśmy w Kalkucie.
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
9. Jeśli jesteśmy w Toronto, to jesteśmy w Kanadzie. Ponieważ jesteśmy w
Kanadzie, to jesteśmy w Ameryce Północnej. Zatem jeśli jesteśmy w Toronto to
jesteśmy też w Ameryce Północnej.
10. Jesteśmy w Berlinie. Biorąc pod uwagę, że jeśli jesteśmy w Berlinie, to jesteśmy w
Niemczech, oznacza to że rzeczywiście jesteśmy w Niemczech.
2) Sylogizm kategoryczny
To  Trzyliniowy argument, w którym każde stwierdzenie zaczyna się od słów:
wszystkie, pewne, lub nie.
Przykład 1:
Wszystkie dęby są drzewami.
Wszystkie drzewa są roślinami.
Tak więc, wszystkie dęby są roślinami.
Przykład 2:
Niektórzy Demokraci są urzędnikami.
Wszyscy urzędnicy są politykami.
Dlatego niektórzy Demokraci to politycy.
3) Argument przez eliminacjÄ™
Polega na stopniowym wykluczaniu kolejnych możliwości, aż zostanie tylko jedna.
Przykład 1:
Albo Jan podszedł do biblioteki pieszo albo pojechał autem.
Jan nie pojechał autem do biblioteki.
Dlatego, Jan poszedł pieszo do biblioteki.
Przykład 2:
Albo Holender dopuścił się morderstwa, albo Jacek popełnił morderstwo, albo Celina popełniła
morderstwo.
Jeśli Holender lub Jacek popełniłby morderstwo, to bronią byłby sznur.
Użyto pistoletu.
Tak więc, ani Holender ani Jacek nie popełnili morderstwa.
Zatem Celin dopuściła się zbrodni.
4) Argument oparty o matematykÄ™.
Matematyczne wnioskowania należą do modeli idealnych. Matematycy udowadniając
twierdzenie, nie twierdzą, że ich wnioski są jedynie prawdopodobne, ale bezwzględnie
prawdziwe. Wnioski są dowodzone w oparciu o precyzyjne pojęcia matematyczne i
poprawne schematy wnioskowania. W argumencie opartym na matematykÄ™, wniosek jest
potwierdzony matematycznymi obliczeniami, oraz innymi udowodnionymi twierdzeniami
matematycznymi.
Przykład 1:
Osiem jest większe od czterech.
Cztery jest większe od dwóch.
Dlatego, osiem jest większe od dwa.
Przykład 2:
Światło porusza się z prędkością 186.000 mil na sekundę.
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
Słońce jest w odległości większej niż 93.000.000 mil od Ziemi.
Dlatego, potrzeba więcej niż osiem minut, aby światło słoneczne dotarło do Ziemi.
Argumenty oparte na matematyce sÄ… traktowane jako najlepsze (najbardziej poprawne).
Nie wszystkie argumenty zawierające obliczenia są dedukcyjne. Możemy się również
spotkać z argumentami indukcyjnymi, tak jak w poniższym przykładzie:
Przykład:
Mój niewidomych wujek powiedział mi, że było 8 mężczyzn, 6 kobiet i 12 dzieci na
przyjęciu. Przez proste dodawanie wynika, że było 26 osób na przyjęciu.
Tutaj wniosek jasno nie wynika z przesłanek. Jest możliwym, aby założenie było
prawdziwe i wniosek fałszywy (może mój niewidomy wujek z
le policzył osoby na
przyjęciu).
5) Argument oparty o definicjÄ™
W tego typu argumentach wniosek jest przedstawiany jako prawdziwy na podstawie
definicji słów w nim użytych.
Przykład 1: Ania jest ciotką. To znaczy, że Ania jest kobietą.
Przykład 2: Kasia jest panną. Zatem Kasia nie ma męża.
Wniosek w tego typu argumentach zawsze jest poprawny, jeśli tylko użyta definicja jest
odpowiednia. Argumenty z definicji sÄ… zawsze dedukcyjne.
INDUKCJA  PODSTAWOWE WZORCE ROZUMOWANIA
1) Uogólnienie induktywne (induktywna generalizacja)
Uogólnienie to termin, który określa obserwację, że większość lub wszyscy członkowie
danej klasy posiadajÄ… te same charakterystyczne atrybuty.
Przykład
Wszystkie dzikie niedz
wiedzie grizzly w Stanach Zjednoczonych żyją na zachód od rzeki
Missisipi.
Większość studentów pracuje, choćby w niepełnym wymiarze godzin.
Mężczyz
ni sÄ… nieromantyczni!
Indukcyjne uogólnienie jest argument, w którym wnioskujemy na podstawie cech
większości elementów danego zbioru (np. członka społeczeństwa na podstawie ogólnych
statystyk o danej społeczności).
Przykład 1
Wszystkie kości dinozaurów dotąd odkryte miały ponad sześćdziesiąt pięć milionów lat.
Dlatego prawdopodobnie wszystkie kości dinozaurów mają ponad sześćdziesiąt pięć
milionów lat.
Przykład 2
Sześć miesięcy temu spotkałem rolnika z Rzeszowszczyzny, który był bardzo miły.
Cztery miesiące temu spotkałem agenta ubezpieczeniowego z Rzeszowszczyzny, który
również był bardzo miły.
Dwa miesiące temu poznałem dentystę z Rzeszowszczyzny bardzo miłego.
Myślę, że większość ludzi z Rzeszowszczyzny jest bardzo miła.
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
Ponieważ we wszystkich uogólnieniach wnioski są raczej prawdopodobne niż pewne, takie
argumenty tego typu zawsze sÄ… indukcyjne.
2) Przewidywanie (Prognozowanie)
Przewidywanie to zdanie opisujące co może się zdarzyć, albo się zdarzy w przyszłości.
Argument typu prognozowanie to przewidywanie oparte na logicznych przesłankach.
Prognozowania to jedne z najbardziej popularnych wzorców wnioskowania indukcyjnego.
Przykład 1
Odkąd zaczęto prowadzić zapisy pogodowe, zawsze w lutym w Vancouver padał deszcz.
Dlatego też prawdopodobnie w lutym przyszłego roku również będzie deszczowo
w Vancouver.
Przykład 2
Większość prezydentów USA było wysokich.
Dlatego, prawdopodobnie następny prezydent USA również będzie wysoki.
Ponieważ nic w przyszłości nie jest całkowicie pewnym (z wyjątkiem śmierci i podatków),
argumenty zawierające prognozowanie są zazwyczaj indukcyjne. Należy jednak
zauważyć, że prognozy mogą być oparte na dedukcji.
Przykład:
Jeśli Ania przyjdzie na przyjęcie, to Krzyś również przyjdzie na imprezę.
Ania przyjdzie na imprezÄ™.
Dlatego, KrzyÅ› przyjdzie na imprezÄ™.
Ten argument zawiera prognozy, ale jest wyraz
nie dedukcyjny, ponieważ wnioski muszą
być prawdziwe, jeśli przesłanki są spełnione.
3) Argument z autorytetu
Argument z autorytetu opiera się na opinii wpływowego autorytetu (eksperta z danej
dziedziny), albo świadka zdarzenia.
Przykład 1
Więcej Amerykanów umiera na raka skóry rocznie niż ginie w wypadkach
samochodowych. Skąd wiem? Mój lekarz powiedział mi.
Przykład 2
Encyklopedia Britannica mówi, że część Wirginii leży dalej na zachód niż Detroit.
Ogólnie rzecz biorąc, Encyklopedia Britannica jest bardzo wiarygodnym z
ródłem
informacji.
Dlatego też, to pewnie prawda, że część Wirginii leży dalej na zachód niż Detroit.
Przykład 3
W tych lasach żyją niedz
wiedzie. Mój sąsiad Jan widział jednego w zeszłym tygodniu.
Ponieważ nigdy nie mamy pewności czy autorytet się nie myli, albo czy świadek
zdarzenia nie składa błędnego sprawozdania z wydarzenia, argumenty z autorytetu mają
charakter indukcyjny. Możliwe jest też w niektórych sytuacjach zaklasyfikowanie tych
argumentów jako dedukcyjnych.
Przykład:
Cokolwiek Biblia naucza, jest prawdÄ….
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
Biblia naucza, że powinniśmy kochać naszych bliz
nich.
Dlatego powinniśmy kochać naszych bliz
nich.
Ponieważ wniosek wynika bezpośrednio z przesłanek powinniśmy taki argument
traktować jako dedukcyjny.
4) Argument zwiÄ…zku przyczynowego
W argumencie związku przyczynowego zaprzeczamy lub potwierdzamy, że coś jest
przyczynÄ… danego zdarzenia.
Przykład 1
Nie mogę się zalogować. Sieć musiała paść.
Przykład 2
Marek nie jest uczulonych na orzeszki ziemne. Widziałam jak całe ich opakowanie w
samolocie do Warszawy.
Ponieważ rzadko mamy 100% pewność co do przyczyn danego zdarzenia, dlatego lepiej
argumenty tego typu traktować jako indukcyjne. Nie możemy jednak założyć, że
argumenty zwiÄ…zku przyczynowego sÄ… zawsze indukcyjne.
Przykład:
Kiedy żelazo jest narażone na działanie tlenu, to rdzewieje.
Ta rura żelazna leżała wiele lat na powietrzu.
Dlatego też pordzewiała.
5) Argument statystyczny
Argument statystyczny opiera się na dowodach natury statystycznej tzn. Stwierdzeniu, że
pewien procent próby charakteryzuje się pewnymi cechami.
Przykład:
Osiemdziesiąt trzy procent uczniów szkoły św. Stefana to protestanci.
Beata jest uczniem tej szkoły.
Tak więc, Beata jest prawdopodobnie protestantką.
Ponieważ dane statystyczne raczej używane są w argumentacjach, które mają na celu
pokazanie wniosku, który jest prawdopodobny, a nie pewny, dlatego mają raczej
charakter indukcyjny. Wnioskowanie statystyczne może być jednak użyte w argumentacji
dedukcyjnej.
Przykład:
Jeśli 65% wyborców poprze senator Kowalskiego to w cuglach wygra wybory.
65% ankietowanych wyborców deklaruje poparcie dla senatora Kowalskiego.
W zwiÄ…zku z tym senator Kowalski wygra wybory w cuglach.
6) Argument przez analogiÄ™
Analogia to porównanie dwóch lub większej ilości rzeczy pod względem podobieństwa w
niektórych kwestiach.
Przykład 1:
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
Nawyki są jak krępujące sznury. Zaplątujemy się w nie każdego dnia i po pewnym czasie
nie możemy się uwolnić.
Przykład 2:
Kiedy człowiek zrzuca zużyte ubrania i ubiera czyste, które są nowe, podobnie wcielona
dusza, zrzucając zużyte organy, wchodzi w nowe ciało.
W argumentach poprzez analogię konkluzja oparta jest o analogię (porównanie albo
podobieństwo) dwóch lub więcej rzeczy.
Przykład 1:
Bajkalandia ma porywajÄ…cÄ… kolejkÄ™ roller-coaster.
Dinolandia jest podobnie jak Bajkalandia wielkim parkiem rozrywki.
Dlatego prawdopodobnie Dinolandia również posiada ekscytującą kolejkę roller-coaster.
Przykład 2:
Bartek jest absolwentem WSIiZ i jest niezawodnym i bardzo energicznym pracownikiem.
Marysia jest również absolwentem WSIiZ i jest niezawodna i energiczna.
Paulina jest absolwentem WSIiZ.
Dlatego też, najprawdopodobniej Paulina też jest niezawodnym i energicznym
pracownikiem.
Wzorzec logiczny powyższych argumentów to:
Pewne rzeczy są podobne na taki a taki sposób.
Dlatego też są zapewne podobne w inny sposób.
Ponieważ wniosek wypływa z konkluzji z pewnym tylko prawdopodobieństwem, dlatego
argumenty tego typu są indukcyjne. Można znalez
ć jednak przypadek argumentów
dedukcyjnych:
1. Samochody są przyczyną tysięcy zgonów rocznie oraz produkują szkodliwy i
śmierdzący dym.
2. Palenie jest przyczyną tysięcy zgonów rocznie, a papierosy również wydzielają
szkodliwy i śmierdzący dym.
3. Tak więc, jeśli palenie jest silnie regulowane przez państwo, samochody powinny
również podlegać mocnej regulacji.
4. Samochody nie powinny być regulowane przez państwo.
5. Dlatego, palenie nie powinno również podlegać regulacji.
Ponieważ wniosek wynika bezpośrednio z przesłanek powinniśmy taki argument
traktować jako dedukcyjny, mimo że przesłanki zawierają analogię.
Ćwiczenie 2
Ustal, czy następujące argumenty są dedukcyjne czy indukcyjne. Dla każdego z
argumentów określ, który krok metody 3xC został wykorzystany. Jeśli użyto testu
wspólnego schematu wnioskowania określ z którym rodzajem argumentów się
spotykamy.
1. Ponieważ x=3 i y=5, dlatego x+y=8
2. Według Biblioteki Publicznej stanu Nowy York toster został wynaleziony przez
Charlesa Strite w 1927 roku. Biblioteka ta dysponuje z
ródłami bardzo wysokiej
jakości. Dlatego uzasadnionym jest twierdzenie, że Charles Strite wynalazł toster
w 1927 roku.
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
3. Siedemdziesiąt trzy procent mieszkańców wyspy St. Gibons uwielbia łowić ryby.
John jest mieszkańcem tej wyspy, zatem jest wysoce prawdopodobne że lubi
wędkowanie.
4. Albo Iksiński wygra wybory albo Igrekowski. Iksiński nie wygrał wyborów. Z tego
wynika że Igrekowski wygrał wybory.
5. Włamywacz jest wysoki i szczupły. Marek jest niski i gruby. W związku z tym na
pewno Marek nie jest włamywaczem.
6. Nie ma widocznych śladów włamania. Wydaje się zatem pewnym, że włamywacz
miał klucze.
7. Znak drogowy mówi, że jestem siedem km do jeziora, więc zapewne jestem 7 km
od niego.
8. Janek jest ekstrawertykiem. Wynika z tego, że lubi wychodzić na miasto.
9. Wszystkie indukcyjne uogólnienia są indukcyjne. Niektóre indukcyjne uogólnienia
są niewiarygodne. Dlatego niektóre argumenty indukcyjne są niewiarygodne.
10. Jeśli będzie padać, gra zostanie przesunięta na następną sobotę. Zgodnie z
komunikatem IMGW, mamy 90 procent szans na deszcz. Dlatego też
prawdopodobnie gra zostanie przesunięta na następną sobotę.
Ćwiczenie 3
Pracując indywidualnie określ jaki wniosek może być wyciągnięty z podanych przesłanek.
Następnie skonfrontuj swoją odpowiedz
z partnerem.
1. Jeśli Alfa, to Beta.
Alfa.
Zatem& & ...
2. Albo Alfa albo Beta.
Nie Beta.
Zatem& & ...
3. Wszystkie Alfa sÄ… Beta.
Delta jest Alfa.
Zatem& & ...
4. Jeśli Delta jest Alfa, to Delta jest Beta.
Delta nie jest Beta.
Zatem& & ...
5. Żadne Alfa nie są Beta.
Delta jest Alfa.
Zatem& & ...
6. Wszystkie Alfa sÄ… Beta.
Delta nie jest Beta.
Zatem& & ...
7. Jeśli Delta jest Alfa, to Delta jest Beta.
Jeśli Delta jest Beta, to Delta jest Gamma.
Zatem& & ...
8. Jeśli Delta jest Alfa, to Delta jest Beta.
Jeśli Delta jest Gamma, to Delta jest Beta.
Albo Delta jest Alfa albo Gamma jest Delta.
Zatem& & ...
9. Albo Delta jest Alfa albo Delta jest Beta.
Jeśli Delta jest Alfa, to Delta jest Gamma.
Jeśli Delta jest Beta, to Delta jest Sigma.
Zatem& & ...
10. Niektóre Alfa są Beta.
Wszystkie Beta sÄ… Gamma
Zatem& & ...
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
Poprawność dedukcji
W przykładach zobaczyliśmy, że nie jest koniecznym by przesłanki lub konkluzje były
spełnione żeby ocenić poprawność całego argumentu. W rzeczywistości niektóre
poprawne argumentacje składają się z fałszywych przesłanek i prawdziwego wniosku. Na
przykład:
Wszystkie kwadraty są okręgami.
Wszystkie okręgi są trójkątami.
Dlatego też, wszystkie kwadraty są trójkątami.
Niektóre poprawne argumenty zawierają fałszywe przesłanki i prawdziwy wniosek. Na
przykład:
Wszystkie owoce sÄ… warzywami.
Szpinak jest owocem.
Dlatego szpinak to warzywo.
A niektóre poprawne argumenty zawierają prawdziwe przesłanki i prawdziwy wniosek. Na
przykład:
Jeśli to czytasz, jesteś żywy.
Czytasz ten tekst.
W związku z tym żyjesz.
Istnieje jednak jedna kombinacja prawdy lub fałszu, której nie może zawierać poprawny
argument. Nie może mieć prawdziwych przesłanek i fałszywego wniosku. Wynika to z
samej definicji poprawnego argumentu (konkluzja musi być prawdziwa jeśli przesłanki są
spełnione).
Dedukcyjne argument, w którym wniosek nie wynika z konieczności z przesłanek jest
uważany za niepoprawny. Poniżej cztery przykłady:
Przykład 1:
Wszystkie psy są zwierzętami.
Lassie jest zwierzęciem.
Dlatego Lassie jest psem.
Przykład 2:
Jeżeli jestem wujkiem małpki, to jestem z gatunku naczelnych.
Nie jestem małpim wujkiem.
Dlatego też nie jestem naczelnych.
Przykład 3:
Wszystkie gruszki to warzywa.
Wszystkie owoce to warzywa.
Dlatego wszystkie gruszki to owoce.
Przykład 4:
Wszystkie psy sÄ… kotami.
Wszystkie koty sÄ… wielorybami.
Dlatego wszystkie wieloryby sÄ… psami.
Każdy z tych argumentów jest nieprawidłowy. Argument pierwszy ma prawdziwe
przesłanki i prawdziwy wniosek. Drugi argument ma prawdziwe przesłanki i fałszywy
wniosek. Trzeci argument oparty jest na fałszywych przesłankach i zawiera prawdziwy
wniosek. Czwarty argument ma fałszywe przesłanki fałszywy wniosek.
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
Wszystkie dedukcyjne argumenty są w 100 procentach prawidłowe lub 100 procent
nieważne.
Zapamiętajmy: Poprawny nie znaczy  Prawdziwy . Poprawny oznacza, że argument
jest dobrze uzasadniony, że wzorzec rozumowania jest logicznie niezawodny.
Siła indukcji
Indukcyjne argumenty mogą być dobrze lub słabo uzasadnione. Dobrze umotywowane
argumenty indukcyjne nazywane są silnymi argumentami. Dokładniej, w silnym
argumencie indukcyjnym, wniosek wynika z dużym prawdopodobieństwem z przesłanek.
Mówiąc inaczej, silny indukcyjny argumentem to argument, w którym spełnione są
następujące warunki:
żð Jeżeli przesÅ‚anki sÄ… prawdziwe to wniosek jest prawdopodobnie prawdziwy.
żð PrzesÅ‚anki zapewniajÄ… duże prawdopodobieÅ„stwo konkluzji, ale nie sÄ… logicznie
rozstrzygajÄ…ce do jej zaakceptowania.
żð PrzesÅ‚anki jeÅ›li sÄ… speÅ‚nione czyniÄ… wniosek prawdopodobnym.
Ćwiczenie 4
Poniższe argumenty są dedukcyjne. Ustal, czy te argumenty są poprawne czy nie.
Uzasadnij swojÄ… odpowiedz
w każdym przypadku.
1. Jeśli Flipper jest delfinem, to Flipper jest ssakiem. Flipper jest delfinem. Dlatego
też Flipper jest ssakiem.
2. Jeśli coś jest pstrągiem, to jest rybą. Delfin nie jest rybą. Dlatego delfin nie jest
pstrÄ…giem.
3. Jeśli jesteśmy na biegunie północnym, to jesteśmy na Ziemi. Jesteśmy na Ziemi.
Dlatego też jesteśmy na biegunie północnym.
4. Jeśli Yeti jest człowiekiem, to Yeti ma serce. Yeti nie jest człowiekiem. Tak więc
Yeti nie ma serca.
5. Niektórzy ludzie lubią lody. Niektórzy ludzie lubią ciasta. Tak więc są ludzie, którzy
lubiÄ… lody i ciastka.
6. Simba jest lwem. Niekoniecznie dlatego, Simba musi mieć cztery nogi.
7. Twoja matka nie może być zawodowym kierowcą wyścigowym. Tylko mężczyz
ni
są profesjonalnymi kierowcami samochodów wyścigowych, a mama oczywiście nie
jest mężczyzną.
Ćwiczenie 5
Poniższe argumenty są dedukcyjne. Ustal, czy argumenty są sensowne czy nie.
Uzasadnij swojÄ… odpowiedz
w każdym przypadku.
1. Wszystkie komary są insektami. Wszystkie insekty są zwierzętami. Tak więc,
wszystkie komary są zwierzętami.
2. Albo psy sÄ… kotami, albo psy sÄ… rybami. Psy nie sÄ… rybami. Dlatego psy nie sÄ…
kotami.
3. Jeśli Rzym leży jest we Włoszech, to Rzym leży w Europie. Rzym leży we
Włoszech. Tak więc, Rzym leży w Europie.
4. Jeśli Bill Gates jest miliarderem, to jest bogaty. Bill Gates jest bogaty. Dlatego
jest miliarderem.
Ćwiczenie 6
Następujące argumenty są indukcyjne. Ustal, czy argumenty są przekonujące czy nie.
Uzasadnij swojÄ… odpowiedz
w każdym przypadku.
Joanna Wójcik [e-mail]
Podstawy myślenia krytycznego  Ćwiczenia 3
1. Co roku obserwujemy tendencję, że jest zimno w styczniu na Alasce. Dlatego też,
prawdopodobnie będzie zimno na Alasce w styczniu przyszłego roku.
2. Palenie papierosów powoduje raka płuc. Dlatego, jeśli paliłeś papierosy nałogowo
przez wiele lat, prawdopodobnie umrzesz na raka płuc.
3. Zdecydowana większość papieży pochodziła z USA. Dlatego też następny papież
prawdopodobnie będzie Amerykaninem.
4. W pokerze standardem jest kłamstwo i oszustwo. Biznes jest jak poker. Dlatego
też, w biznesie dozwolone jest kłamać i oszukiwać.
5. Miliony ludzi na całym świecie codziennie się goli. Dlatego gdzieś w świecie, w tym
momencie ktoÅ› siÄ™ goli.
Ćwiczenie 7
Ustal, czy następujące argumenty są dedukcyjne czy indukcyjne. Jeśli dedukcyjne
sprawdz
poprawność argumentacji. Jeśli argumenty są indukcyjne to określ czy indukcja
jest silna czy słaba. Uzasadnij swoją odpowiedz
w każdym przypadku.
1. Jeśli Boston przegra, Cleveland wejdzie do fazy play-off. Jeśli Cleveland będzie w
play-off to pierwszy mecz rozegra w Seattle. Dlatego jeśli Boston przegra to
pierwszy mecz odbędzie się w Seattle.
2. Wszystkie ptaki potrafią latać. Pingwiny są ptakami. Zatem pingwiny mogą
fruwać.
3. Większość studentów śpi w niedzielę rano. Krzysiek jest studentem, dlatego też
pewnie śpi do póz
na w niedzielÄ™ rano.
4. Ćwiczenia fizyczne są wskazane dla większości ludzi. Dlatego wskazany byłby start
w przyszłorocznym bostońskim maratonie dla mojego 95  letniego dziadka.
Joanna Wójcik [e-mail]