Moduł 6
Projektowanie dostępnych stron internetowych i dostęp do Internetu przy pomocy
programu Internet Explorer z JAWS dla Windows
Martina Kobolkova
Wstęp
Poniższy materiał stanowi próbę podręcznika dla osób, szkolących niewidomych, przygotowujących
kursy szkoleniowe na temat projektowania łatwo dostępnych stron internetowych, a także dla
projektantów stron internetowych, pragnącychuczynić swe strony bardziej dostępnymi dla
czytelników, w tym osób niewidomych i niedowidzących.
W momencie rozpoczęcia czytania niniejszego rozdziału, przydatna jest podstawowa wiedza na temat
środowiska Windows w połączeniu ze Screen Readerem JAWS.
Rozdział rozpoczyna się od krótkiego wprowadzenia do terminologii internetowej oraz funkcji
programu do odczytu ekranu JAWS. Dla osób, zainteresowanych wyłącznie projektowaniem
stron internetowych, informacja na temat JAWS może być pomocna w zrozumieniu potrzeb,
jakie mogą mieć czytelnicy ich stron internetowych, mający taką czy inną wadę wzroku.
Dlaczego tak uważamy?
Nie jest łatwo mówić o dostępności, nie mając zupełnie pojęcia o technikach, stosowanych przez osoby
niewidome przy odczytywaniu stron internetowych, korzystaniu, np., z Internet Explorera 5 w
połączeniu z JAWS (JAWS dla Windows 3.31 może tu stanowić dobry przykład). Mimo, że
korzystanie z takiego oprogramowania poprawia czytelność stron internetowych, trzeba stale
pamiętać także o użytkownikach tekstowych przeglądarek internetowych. Wiele elementów
kodu html może powodować trudności dla obu tych grup czytelników.
Poniżej zamieszczony jest rozdział na temat HTML (Hypertext Mark-up Language - język do
oznaczania hipertekstu) w wersji 4.0. Staraliśmy się tu podkreślić logiczną strukturę
dokumentów HTML. Dlatego właśnie wybraliśmy połączenie niektórych opisów elementów
HTML i odpowiadających im funkcji edytora kodu HTML typu WYSIWYG
FrontPage
Express (FPE). Mimo, że mamy tu do czynienia z dwiema odmiennymi technikami, znajomość
ich obu może przynieść korzyść.
Poniższy materiał nie jest ani zestawieniem tagów HTML, ani indeksem skrótów klawiszowych i
elementów menu programu FPE. Mamy tu jedynie załączniki do niniejszego opracowania w
skróconej formie.
Treść i struktura niniejszego opracowania zostały poprawione po kursie szkoleniowym,
przeprowadzonym w Bratysławie w grudniu 1999 roku. Próbowaliśmy uaktualnić go zgodnie z
reakcjami uczestników kursu. Skróty klawiaturowe zostały przeniesione do Załącznika,
materiał, dotyczący HTML został podzielony na dwie części
część o przeglądaniu oraz część
o projektowaniu stron internetowych. Omawiając elementy HTML (część na temat
projektowania stron internetowych), przygotowujemy stronę domową wirtualnego stworka
Judy (folder Judy).
W związku ze wszystkim, co zostało tu do tej pory powiedziane, podręcznik, który państwo aktualnie
czytają ma następującą strukturę:
1. Podstawowe pojęcia Internetowe;
2. Krótkie wprowadzenie do Screen Readera JAWS;
3. Poruszanie się po stronach w programie IE (ogólne
tekst i hiperlinki; szczegółowe
ramki i
formularze);
4. Kwestie dostępności, możliwości oceny (część ta może stanowić pierwszą dla projektantów a
ostatnią dla tzw. Surferów);
5. Elementy HTML i FPE z akcentem na dostępność projektowanych stron internetowych.
Dzięki wskazówkom dra Branislava Mamojki, Ludmiły Jakovej i Zuzany Kubincovej, pomysł
stworzenia niewielkiego podręcznika mógł przerodzić się w rzeczywistość.
Autor
I. Podstawowe pojęcia
a. Terminologia internetowa
WWW
Te trzy litery oznaczają jedną z najpopularniejszych usług internetowych. Światowa sieć (World-Wide
Web
dosł. Wszechświatowa pajęczyna) to zbiór dokumentów hipertekstowych, tzw. "stron
internetowych" czy "witryn internetowych". Różni ludzie tworzą własne strony internetowe i
umieszczają je na serwerach, aby mogły być oglądane przez wszystkich. Światowa sieć (www)
pozwala użytkownikom przeskakiwać z jednego dokumentu do drugiego
poprzez hiperlinki.
Gdy użytkownik uaktywni link w dokumencie, zostaje mu przedstawiony powiązany tym linkiem
nowy dokument.
Przeglądarka internetowa
Przeglądarka internetowa to zintegrowane narzędzie, które zapewnia dostęp do dokumentów
ipertekstowych, grup newsowych i archiwów FTP. Niektóre przeglądarki oparte są na
środowisku tekstowym, inne mają interfejs graficzny. Ogromna większość dostępnych w sieci
dokumentów zawiera wbudowaną grafikę i dźwięk. Niektóre elementy na stronach
internetowych mogą być ignorowane przez przeglądarki tekstowe, w rezultacie czego następuje
utrata części zawartych na stronach informacji.
URL
Zadanie odnalezienia dokumentu, powiązanego z oglądanym aktualnie, odbywa się niewidocznie dla
użytkownika, dzięki oprogramowaniu o nazwie Uniwersalna Wyszukiwarka Zasobów (ang.
Universal Resource Locator
URL). Każdy rodzaj zasobów internetowych można określić
jako usługa://serwer/ścieżka-do-katalogu.
Przykład: http://www.uns.sk
HTML
Język oznaczania hipertekstu (Hypertext Markup Language
HTML) to język, dominujący w
dziedzinie przygotowywania stron internetowych. W wersji HTML 4.0 dodanych zostało kilka
funkcji ułatwień dostępu (np., atrybut dla długich opisów tabel, grafik i ramek
"longdesc").
Dokument html
Dokument hipertekstowy to zbiór elementów html. Składa się on zwykle z jakiegoś tekstu, grafik,
dźwięków, skryptów... Do tworzenia dokumentu html można skorzystać ze specjalnego edytora
html (np., HotDog Express), edytora, stanowiącego składnik zestawu narzędzi internetowych
(np., Netscape Composer), procesora tekstów z możliwością konwersji na format html (np.,
Worda) lub prostego edytora tekstowego (np., Notatnika).
Funkcja Zapisz Jako w Wordzie
Możliwe jest przygotowanie po prostu dokumentu w Wordzie i zapisanie go w formacie html. Należy
przejść do paska menu, otworzyć menu Plik i wybrać okno dialogowe Zapisz Jako..., po czym
przejść do listy wyboru Zapisz Jako Typ: i stąd wybrać dokument sieciowy (w Wordzie 97 -
Dokument HTML). Operację należy zakończyć wciśnięciem klawisza Enter.
Dokumenty hipertekstowe mogą mieć jedno z dwóch przedłużeń
htm lub html. To krótsze
przedłużenie dotyczy tych platform, które nie obsługują długich nazw plików (np., DOS).
Niezależnie od tego, które wybierzemy, musimy pamiętać, że nie można ich ze sobą mieszać.
Przykład: Jeśli URL nazywa się http://www.uns.sk/english/eenat/index.html, nie można w zamian użyć
adresu http://www.uns.sk/english/eenat/index.htm
wyświetlony zostanie komunikat o błędzie.
W IE 5 możliwa jest przeciwna zamiana.
HTTP, serwer sieciowy, klient i agent użytkownika
Hipertekstowy Protokół Transferu (Hypertext Transfer Protocol
HTTP) to działający na poziomie
aplikacji protokół, dla systemów dystrybuowanej, współdziałającej informacji hipermedialnej.
Mówiąc prościej
http opisuje komunikację pomiędzy serwerem sieciowym a agentem
użytkownika.
Agent użytkownika to klient, inicjujący zapytanie. Często jest to przeglądarka czy edytor tekstów.
Klient sieci to program aplikacyjny, ustanawiający połączenie w celu przesłania zapytania.
Serwer sieciowy to program aplikacyjny, przyjmujący połączenie w celu obsłużenia zapytań poprzez
przesyłanie odpowiedzi zwrotnych.
B. JAWS dla Windows 3.3
JAWS dla Windows (ang. Job Access With Speech
dostęp do zadań poprzez mowę)
to
oprogramowanie do odczytu zawartości ekranu, tzw. screen reader, działające w środowisku
Windows NT 4.0, Windows 2000 Professional, Windows 98 i Windows 95.
JAWS for Windows zawiera zaawansowany software'owy syntezator mowy Eloquence for JFW,
mówiący siedmiu różnymi językami (amerykańskim angielskim, brytyjskim angielskim,
niemieckim, włoskim, francuskim, kastylijskim hiszpańskim i latynoamerykańskim hiszpańskim),
a także moduł Text-to-Speech firmy Microsoft. JAWS może korzystać z zainstalowanej w
komputerze karty dźwiękowej lub ze specjalnego syntezatora (np., Apollo II).
JAWS korzysta ze standardowych komend klawiszowych środowiska Windows
standardowych
klawiszy odczytu, zdefiniowanych własnych skryptów oraz trybów specjalnych.
Kursor PC i Kursor JAWS
Windows korzysta z różnych narzędzi w celu wskazania, gdzie na ekranie znajduje się fokus Windows.
Kursor PC reprezentuje kursor wstawiania oraz kursor zaznaczenia. Aby uaktywnić kursor JAWS
należy wcisnąć klawisz minus na klawiaturze numerycznej. JAWS powie "JAWS Cursor"
Kursor JAWS). Jest to kursor, który przemieszcza się, gdywpisujemy tekst lub korzystamy ze
standardowych klawiszy czytania.
Kursor JAWS reprezentuje kursor myszy. Aby przejść do kursora PC, należy wcisnąć klawisz plus na
klawiaturze numerycznej. JFW poinformuje "PC Cursor" (Kursor PC). Podczas pisania kursor
tennie jest przemieszczany.
Przy pomocy kursora JAWS można na różne sposoby oglądać ekran:
- automatycznie
Insert+strzałka w dół odczytuje całą zawartość ekranu od położenia kursora
JAWS do prawego dolnego rogu ekranu;
- elementami
wciskając Ctrl+strzałka w prawo i Ctrl+strzałka w lewo przemieszczamy się od
elementu do elementu;
- wierszami
wciskając strzałkę w górę lub w dół;
- znakami
wciskając strzałkę w prawo lub strzałkę w lewo.
Ustawienia JFW
Należy przejść do okna JAWS
Insert+j (można to uzyskać również kombinacją Alt+Tab).
Należy przejść do paska menu, tu do pozycji Utilities (programy użytkowe), wewnątrz podmenu
Utilities
do Configuration Manager (Menedżer Konfiguracji). W Menedżerze konfiguracji
należy otworzyć plik browseui.jcf. Następnie przejść do paska menu, tu do menu Set Options
(ustaw opcje), gdzie należy wybrać okno dialogowe Advanced Options (opcje
zaawansowane).
Wewnątrz tego okna dialogowego, okienko zaznaczenia Użyj Wirtualnego kursora PC winno być
zaznaczone. Jeśli okienko to nie jest zaznaczone, można korzystać z przeglądarki w taki
sposób, jak w IE 4.1.
Zaleca się również korzystanie z domyślnych ustawień JFW:
Verbosity (wielomówność)
Beginner (początkujący)
NumLock
wyłączony
Więcej szczegółów znajdzie czytelnik w dokumentacji JAWS.
2. Internet Explorer 5 z JAWS 3.3 dla Windows
a. Zalecane ustawienia
Dla wygody przeglądania Internetu przy pomocy JAWS, zalecane są następujące ustawienia:
Kolory
- Należy dopilnować, by zaznaczona była opcja "Ignoruj kolory na stronach internetowych"
menu
Narzędzia, okno dialogowe Opcje Internetowe, zakładka Ogólne, okno dialogowe Ułatwienia
Dostępu.
- Można ustawić kolor tekstu, tła, linków odwiedzonych, linków nie odwiedzonych, czy mają być
wykorzystywane windowsowe kolory dla tekstu i tła oraz kolory linków wskazanych myszką
(gdy mysza spoczywa nad linkiem). Menu Narzędzia, okno dialogowe Opcje Internetowe,
zakładka Ogólne, okno dialogowe Kolory.
Właściwości tekstu
- Do wyboru jest pięć zdefiniowanych z góry rozmiarów czcionki, które będą wykorzystywane jako
czcionka bazowa. Należy przejść do menu Widok, do podmenu Rozmiary Tekstu. Można tu
wybrać jedną z następujących pozycji
Największa, Większa, Średnia, Mniejsza i
Najmniejsza.
- Dalsze opcje ułatwień dostępu można ustawić w menu Narzędzia, w oknie dialogowym Opcje
Internetowe, na zakładce Ogólne, w oknie dialogowym Ułatwienia Dostępu:
- Pole zaznaczenia Ignoruj styl czcionki, podany na stronach internetowych
- Pole zaznaczenia Ignoruj wielkość czcionki, podaną na stronach internetowych
- Pole zaznaczenia Formatuj dokument korzystając z mojego arkusza stylów
Paski narzędzi
- Jeśli chcemy korzystać z paska narzędzi IE, winniśmy najpierw włączyć etykiety tekstowe na
przyciskach. Należy przejść do paska menu, menu Widok, podmenu Narzędzia
i zaznaczyć
Etykiety Tekstowe.
- Pamiętajmy, że korzystać da się jedynie z widocznych przycisków (a nie ze wszystkich przycisków
paska narzęńdzi). Aby dodać lub usunąć jakiś pasek narzędzi czy przyciski, należy skorzystać z
menu Widok, podmenu Paski Narzędzi. Można zaznaczyć lub odznaczyć (przy pomocy Entera)
następujące paski narzędzi: Przyciski Standardowe, Pasek Adresu, Linki, Radio. Innym
sposobem dostosowywania pasków narzędzi do własnych potrzeb jest skorzystanie z okna
dialogowego Dostosuj.
Opcje zaawansowane
Należy zaznaczyć kilka opcji zaawansowanych. Należy przejść do paska menu, menu Narzędzia, okna
dialogowego Opcje Internetowe, zakładki Zaawansowane.
W części Dostęp należy zaznaczyć następujące elementy:
- Przenoś kursor systemowy ze zmianami fokusa/zaznaczenia.
- Zawsze rozwijaj całość tekstu dla grafiki.
W dziale Przeglądanie, należy usunąć zaznaczenie następujących elementów:
- Pokaż pasek kanału przy uruchomieniu.
- Pokazuj przyjazne strony.
- Używaj ciągłego przewijania.
- Włącz przejścia stron.
Podczas przeglądania stron internetowych można korzystać ze specjalnych kombinacji klawiszowych
JAWS i z następujących trybów nawigacji:
1. trybu wirtualnego kursora PC
2. trybu konwencjonalnego
3. trybu formularzowego (z trybu wirtualnego kursora PC należy wcisnąć Enter lub Slash z klawiatury
numerycznej)
Tryb wirtualnego kursora PC JAWS
Tryb ten uaktywniany jest automatycznie w momencie uruchomienia IE 5 (domyślne ustawienie JAWS),
przy czym JAWS zaczyna wypowiadać tekst na ekranie, jak tylko ściąganie danej strony
zostanie zakończone. Tryb ten reaguje na normalne klawisze odczytu w ten sam sposób, jak w
innych aplikacjach, ale nie ma widzialnej wskazówki aktualnego obszaru odczytywania na
ekranie. Aby tekst, który znajduje się poza ekranem, wyświetlić, należy wcisnąć Insert+Escape,
(co odświeża zawartość ekranu i aktualizuje stan informacji modułu pozaekranowego) lub
korzystać zpasków przewijania.
Ctrl+Home wyświetla początek dokumentu na widzialnym ekranie.
Page Down (up) przewija o 24 wiersze w dół (w górę).
Możliwe jest także odczytywanie tekstu znakami, wyrazami, wierszami, zdaniami lub akapitami.
Tryb konwencjonalny JAWS
Tryb ten działa jak w IE 4.1 z jego opcjami przeformatowywania z kursorem JAWS i kursorem PC,
gdy kursor wirtualny jest wyłączony.
Uwaga: Do przełączania się chwilowo pomiędzy trybem kursora wirtualnego włączonym a wyłączonym,
służy kombinacja klawiszowa Insert+z.
Poniższe kombinacje klawiszy dostępne są wyłącznie w trybie z wyłączonym wirtualnym kursorem PC:
- Insert+F5
przeformatuj dokument
- Ctrl+Insert+strzałka w dół
odczytaj główny tekst przy pomocy kursora JAWS
- Ctrl+PgDn
odczytaj kolejny ekran
- Ctrl+PgUp
odczytaj poprzedni ekran
B. Okno aplikacji
Uwaga: Zakładamy, że wirtualny kursor PC jest włączony i że użytkownik może przeglądać ekran przy
pomocy standardowych klawiszy odczytu.
Okno IE 5 jest bardzo podobne do okna innych aplikacji. Składa się z następujących elementów:
- pasek tytułu (Insert+t)
poziomego paska tuż pod górną ramką okna, pomiędzy okienkiem menu
kontrolnego (Alt+Spacja) w lewym, górnym rogu, a przyciskami Przywróć (Insert+End) w
prawym dolnym rogu okna;
Podpowiedź: Insert+t odczytuje sam tytuł okna, Insert+End odczytuje dodatkowo przyciski Przywróć i
Zamknij.
- Pasek menu (Alt)
poziomy pasek pod paskiem tytułu. Znajdują się na nim wyszczególnione
wszystkie pozycje menu IE
Plik, Edycja, Widok, Ulubione, Narzędzia i Pomoc.
Podpowiedź: Litera podkreślona stanowi skrót do uaktywnienia danego elementu menu.
- Paski narzędzi (Insert+F8): Przyciski Standardowe, Pasek Adresu, Linki, Radio, Dostosuj...
Podpowiedź: wielokropek (...) oznacza, że dany element to okno dialogowe.
- Pasek Eksploratora, dostępny poprzez menu Widok: Wyszukaj, Ulubione, Historia, Foldery,
Porada Dnia.
- Pasek Stanu (Insert+PgDn to poziomy pasek na dole okna aplikacji. Wyszczególnione są na nim
informacje stanu, takie jak: stan danego zadania (łączenie ze stroną, otwieranie strony,
zakończone), URL lub wskazany link, wskaźnik pracy w trybie off-line, ...
Pozostała część okna należy do aktywnego dokumentu.
Uwaga: Kombinacje klawiszowe, zawierające Insert+, do kombinacje klawiszowe JAWS.
C. Otwieranie stron
Po otwarciu okna IE 5, ładowana jest strona domowa. Jest to dokument HTML, którego adres (URL)
określany jest w menu Narzędzia, w oknie dialogowym Opcje Internetowe, na zakładce
Ogólne.
Aby otworzyć inną stronę można skorzystać z jednego z opisanych poniżej sposobów:
- Uaktywnić wskazany link (wciskając Enter, gdy wirtualny kursor PC jest na nim, lub gdy włączony
jest kursor PC).
- Wpisać jej URL w oknie dialogowym Otwórz (Ctrl+o), dostępnym poprzez menu Plik i wcisnąć
Enter.
- Przejść na Pasek Adresu (Alt+d lub Insert+a wciśnięte dwukrotnie w krótkim odstępie czasu),
wpisać jej URL i wcisnąć Enter.
Podpowiedź: Należy wcisnąć Ctrl+strzałkę w dół, aby otworzyć listę wyboru adresów, następnie
wybrać URL i wcisnąć Enter.
Można także otworzyć bieżącą stronę w nowym oknie (Ctrl+n lub z menu Plik
podmenu Nowy
Element Okna). Aby ją zamknąć, należy wcisnąć Ctrl+w lub przejść do menu Plik, tu do
komendy Zamknij.
D. Ogólne informacje o poruszaniu się po stronach
Poruszanie się po bieżącej stronie
W momencie otwarcia nowej strony, usłyszymy liczbę linków (wypowiedzianą oddzielnymi cyframi).
Tryb wirtualnego kursora PC:
1. Można korzystać ze standardowych klawiszy odczytu w celu odczytywania tekstu znakami (strzałka
w lewo i w prawo), wyrazami (Ctrl+strzałka w lewo lub strzałka w prawo), ..., przy czym
usłyszymy informację "link" lub "Visited link" (link odwiedzony), jeśli bieżący element to link.
2. Można przy pomocy kombinacji klawiszowej Insert+F7, otworzyć okno dialogowe JAWS,
zawierające linki, w celu:
- Przejścia do danego linku lub
- Uaktywnienia linku.
Grupa przycisków radiowych Wyświetlanie (w celu zdecydowania, które linki będą wyświetlane):
- Wszystkie linki
- Tylko linki odwiedzone
- Linki nie odwiedzone
Grupa przycisków radiowych Sortuj Linki (w celu dostosowywania porządku wyświetlania linków):
- w porządku tabulacji
- alfabetycznie
Tryb konwencjonalny:
Uwaga: Do chwilowego przełączania pomiędzy trybem wirtualnego kursora PC a trybem
konwencjonalnym, służy kombinacja klawiszowa Insert+z.
3. Pomiędzy linkami można poruszać się przy pomocy klawisza Tab i kombinacji Shift+Tab (podobnie
jak bez działającego JAWS).
Podpowiedź: W trybie konwencjonalnym, wciśnij Insert+Tab, aby odczytać wskazany link ponownie.
Przechodzenie z jednej strony na drugą (jednego dokumentu na inny)
Podczas przechodzenia z jednej strony na inną, budowana jest sekwencja linków. Można przejść do
poprzedniego lub do następnego linku w sekwencji.
Komendy nawigacyjne wyszczególnione są w menu Widok:
- Podmenu Idź Do:
- Wstecz
Alt+strzałka w lewo (przejdź wstecz do poprzedniego linku);
- Dalej
Alt+strzałka w prawo (przejdź dalej do kolejnego linku);
- Strona Domowa
Alt+Home (przejdź na stronę domową).
- Przerwij
Escape (przerwij ściąganie strony);
- Odśwież
F5 (załaduj ponownie aktywny dokument).
Odczytywanie tekstu w kolumnach
W trybie konwencjonalnym można przeformatować ekran (Insert+F5), co powoduje rozszpaltowanie
tekstu. Kolumny (szpalty) IE zostaną odczytane jedna po drugiej, dzięki czemu tekst będzie
lepiej czytelny przy pomocy mowy.
E. Szczegóły poruszania się po stronach
Ramki
Gdy otwarta jest strona, zawierająca ramki, JAWS informuje o liczbie ramek na stronie.
- Można wybrać ramkę z okna dialogowego Lista Ramek JAWS. Insert+F9 służy do otwierania tego
okna dialogowego. Poruszamy się w nim przy pomocy klawiszy strzałek
po wciśnięciu Enter
JAWS zaczyna odczytywać wskazaną ramkę.
- Możliwe jest też przejście do kolejnej ramki przy pomocy Ctrl+Tab, lub do poprzedniej
Ctrl+Shift+Tab.
Uwaga: Z ramkami można pracować w taki sam sposób, jak z całymi stronami. Poprzez Menu
Kontekstowe (klawisz Aplikacyjny lub Shift+F10), można dla nich tworzyć skróty, dodawać
do Ulubionych. Dostępny jest też widok źródłowy i inne opcje.
Tryb formularzowy JAWS
Jest to specjalny tryb, przygotowany do wypełniania formularzy. Działa on wyłącznie w trybie
wirtualnego kursora PC. Gdy wirtualny kursor PC znajduje się na danym polu formularza,
należy wcisnąć Enter lub Slash z klawiatury numerycznej, aby tryb ten włączyć. W rezultacie:
- Jeśli jesteśmy na przycisku
przycisk ten zostanie wciśnięty.
- Jeśli jesteśmy na przycisku radiowym, który nie jest zaznaczony, zostanie on zaznaczony i
odwrotnie.
- Jeśli jesteśmy na polu edycyjnym
na początku pola edycyjnego zostanie umieszczony kursor PC.
- Jeśli jesteśmy na liście wyboru
zaznaczona zostanie pierwsza pozycja z listy.
Podpowiedź: Przy pomocy Ctrl+Insert+Home można przejść do pierwszego pola formularza.
Przy pomocy klawiszy Plus z klawiatury numerycznej opuszczamy tryb formularzowy i powracamy do
trybu wirtualnego kursora PC.
Korzystanie ze Schowka
- Należy - przy pomocy standardowych skrótuw klawiszowych
zaznaczyć tekst w
trybiewirtualnego kursora PC (np., Ctrl+Shift+strzałka w prawo w celu zaznaczenia jednego
wyrazu).
- Aby pracować ze Schowkiem, należy posługiwać się standardowymi komendami używanej
aplikacji. Znajdują się one w menu Edycja. Menu Edycja programu IE 5 jest bardzo podobne
do menu Edycja pozostałych aplikacji Windows. Znajdują się tu następujące elementy: Wytnij
(Ctrl+x), Kopiuj (Ctrl+c), Wklej (Ctrl+v), Zaznacz Wszystko (Ctrl+a) i okno dialogowe
Wyszukaj (na tej stronie) (Ctrl+f).
Ściąganie plików
Nawet wówczas, gdy możemy skorzystać ze Schowka w celu przenoszenia zaznaczonych fragmentów
tekstu do innych aplikacji, przydatne jest niekiedy ściąganie całych dokumentów HTML. W
szczególności w przypadku większych plików, zalecane jest zapisywanie ich poprzez okno
dialogowe Zapisz Jako z menu Plik. W oknie tym można wybrać:
Zapisz Jako Typ:
- Strona Internetowa, w całości (HTM, HTML
także grafika i style w oddzielnych folderach);
- Archiwum internetowe dla poczty elektronicznej (MHT);
- Strona Internetowa, tylko HTML (HTM, HTML);
- Plik tekstowy (txt
plain text format).
Kodowanie, np., Środkowoeuropejski (DOS), Środkowoeuropejski (Windows), ...
Drukowanie dokumentów
Jeśli chodzi o drukowanie, mówimy tu jedynie o powszechnie stosowanych funkcjach, funkcje
specjalne omówione są w dalszym ciągu opracowania.
- Okno dialogowe Ustawienia Strony w menu Plik, okno dialogowe Rozmiar Papieru, Żródło
Papieru, Nagłówek, Stopka, Orientacja, Marginesy i Drukarka.
Nagłówek i Stopka:
&w tytuł strony
&u adres strony (URL)
&d lub &D data w formacie skróconym (&d) lub długim (&D)
&t lub &T czas w 12 (&t) lub 24 godzinnyms formacie (&T)
&p lub &P numer bieżącej strony (&p) lub całkowita liczba stron (&P)
&b lub &b&b tekst wyrównywany do prawej (&b) lub tekst środkowany (&b&b) następuje (błąd w
Pomocy IE 5)
&& pojedynczy znak "and"
- Drukuj... (Ctrl+p)
Drukarka/Do Pliku, Zakres Wydruku, Kopie, Drukuj Ramki, Drukuj
Wszystkie Powiązane Dokumenty, Drukuj Tabelę Linków).
Podpowiedź: Należy pamiętać, że można również wydrukować zaznaczony tekst (przycisk radiowy
Zaznaczenie w grupa Zakres Wydruku).
Drukowanie powiązanych dokumentów
Opcja ta przydatna jest przy drukowaniu całych witryn internetowych (zestawów powiązanych stron
internetowych).
Menu Plik, okno dialogowe Drukuj...
następujące okienka zaznaczenia:
- Drukuj wszystkie powiązane dokumenty
- Drukuj tabelę linków
Drukowanie dokumentów z ramkami
Menu Plik, okno dialogowe Drukuj...
grupa przycisków radiowych Drukuj Ramki:
- jak wyświetlone na ekranie (układ strony zostanie zachowany)
- tylko ramka zaznaczona
- wszystkie ramki oddzielnie (ramki zostaną wydrukowane jak oddzielne dokumenty)
Powiązane programy
Menu Narzędzia, okno dialogowe Opcje Internetowe, zakładka Programy:
- edytor HTML, e-mail, wywołanie internetowe, kalendarz, lista kontaktów... informuje, jakie
programy będą wykorzystywane automatycznie do obsługi dodatkowych usług internetowych
(np., gdy uaktywniony zostanie link Mailto, otwarte zostanie odpowiednie oprogramowanie).
- Okno dialogowe Resetuj ustawienia internetowe...
- Internet Explorer winien sprawdzać czy jest domyślną przeglądarką internetową
okienko
zaznaczenia.
Uwaga: Jeśli opcja ta jest zaznaczona, IE 5 pozostaje domyślną przeglądarką internetową, nawet
wówczas, gdy zostanie zainstalowane dodatkowe oprogramowanie do przeglądania internetu.
Jeśli inny program zostanie zarejestrowany jako domyślna przeglądarka internetowa, program
zapytuje czy chcemy IE pozostawić jako domyślną przeglądarkę.
4. Dostępność dla każdego
Twórcy stron internetowych winni zdać sobie sprawę, że z ich pracy korzystali będą użytkownicy o
bardzo odeminnych spojrzeniach
może osoby z wadami wzroku, osoby niedosłyszące lub
głuche, osoby z upośledzeniem narządu ruchu itp.
Co to takiego dostępność? "Dostępność oznacza zapewnienie odpowiedniej elastyczności,
umożliwiającej zapewnienie spełnienia potrzeb i preferencji jak największej liczby
użytkowników. W kontekście internetowym, dostępność to uczynienie technologii
komputerowej i zasobów internetowych dostępnymi dla większej liczby osób, niż byłoby to
możliwe w innym wypadku".
a) Możliwości oceny
Aby upewnić się czy nasza strona internetowa jest co najmniej możliwa do odczytania przez osoby z
takim czy innym rodzajem trudności w dostępie, możemy sprawdzić jej poziom dostępności:
- przy pomocy narzędzi automatycznych:
1) Bobby Approved - http://www.cast.org/bobby
2) ? W3C HTML Validator - http://validator.w3.org
3) ? CSS validator, lub
sprawdzenie przez użytkownika:
1) na moniorze monochromatycznym
2) przy pomocy przeglądarki tekstowej (np., Lynx http://lynx.browser.org)
3) przy pomocy przeglądarki z udźwiękowieniem własnym (Ibm HomePage Reader)
4) przy użyciu kilku przeglądarek graficznych z wyłączonymi możliwościami oglądania grafiki,
dźwiękami, skryptami, ramkami i apletami
5) bez myszy (jedynie z wykorzystaniem klawiatury do przechodzenia ze strony na stronę)
6) poprzez żółtą folię
Bobby Approved 3.1
Bobby to automatyczne narzędzie do oceny stron internetowych
oprogramowanie, oparte na tezach,
dotyczących dostępności W3C. Można z niego korzystać:
- jako z apletu sieciowego - http://www.cast.org/bobby
- jako z aplikacji (plik instalacyjny: installbobby.exe, 6376 KB, jest dostępny na stronie domowej
CAST).
Bobby to bezpłatny program, który analizuje strony internetowe pod kątem ich dostępności dla osób z
niepełnosprawnościami. Program ten odnajduje też problemy kompatybilności ze standardem
HTML, które uniemożliwiają prawidłowe wyświetlanie się stron na różnych przeglądarkach
internetowych.
(Ilustracja)
Można umieścić ikonę programu Bobby na swojej stronie, jeśli strona ta nie zawiera błędów z punktu
widzenia dostępności.
Uruchamianie analizy dostępności
1. Kiedy uruchomimy Bobby, kursor wejściowego pliku znajduje się w polu URL, w pobliżu
dolnej krawędzi ekranu. Należy wpisać tu URL (np., http://www.uns.sk), aby zanalizowana
została strona, opublikowana w Internecie. Aby zanalizować lokalny plik, należy kliknąć
przycisk Przeglądaj lub wpisać URL pliku )np., plik:/c:/docs/uns/index.html).
2. Jeśli chcemy, by Bobby zanalizował automatycznie kilka stron, winniśmy zmienić pozycję
"Nie idź za linkami" na jedną z pozostałych opcji. W razie potrzeby należy zmienić maksymalne
zagłębienie poziomu linków, aby ograniczyć stopień zagłębienia od poziomu oryginalnej strony.
3. Wciskamy teraz przycisk Go.
Sprawdzanie rezultatów
Aby sprawdzić wyniki analizy dostępności, nawet jeszcze w trakcie wykonywania przez Boby analizy
stron, należy:
- wskazać URL z listy, a następnie wcisnąć przycisk Raport Bobby, aby uzyskać raport o
dostępności, albo
- po zakończeniu przez program Bobby analizy stron pod kątem ich dostępności, należy wcisnąć
przycisk Raport Podsumowujący, aby otrzymać podsumowujący raport dostępności
wszystkich stron, przetestowanych w trakcie sesji.
Uzyskiwanie pomocy
Więcej informacji na temat korzystania z programu Bobby, zajrzyj na stronę Bobby, dotyczącą często
zadawanych pytań. W tym celu należy wybrać "Bobby FAQ" z menu Pomoc, lub użyć
kombinacji klawiszowej Ctrl+h. Więcej informacji można uzyskać na stronie internetowej
CAST (http://www.cast.org/bobby/).
IV. HTML i Front Page Express z JAWS dla Windows
A. O edytorze Front Page
Edytor Front Page wer. 2 (w dalszej części tekstu nazywany w skrócie FPE), pozwala na tworzenie
stron internetowych nawet wówczas, jeśli nie mamy pojęcia o języku HTML. Korzystanie z
tego edytora przypomina bardzo korzystanie z edytora tekstu takiego jak Microsoft Word 97.
Jest to metoda określana mianem WYSIWYG co widać, to jest (od ang. "what you see is what
you get"). Możliwe jest także przejrzenie kodu źródłowego HTML w menu Widok w oknie
dialogowym HTML...
Podpowiedź: Zawsze można znaleźć "rozróżniające wybory" okno dialogowe Właściwości... w menu
Edycja (Alt+Enter). Na przykład, jeśli nie zostanie dokonany żaden wybór, dostępne jest okno
dialogowe Właściwości Czcionki...
Okno aplikacji
Okno programu FPE składa się z paska tytułu, paska menu, pasków narzędzi, paska stanu u dołu okna
oraz pulpitu
podobnie jak wiele innych standardowych aplikacji Windows.
B. Proste elementy HTML
Uproszczona wersja dokumentu HTML może wyglądać w następujący sposób.
Mój pierwszy dokument HTML Witam wszystkich!
Elementy wewnątrz nawiasu <> noszą nazwę tagów HTML i stanowią podstawowe narzędzie
oznaczania HTML.
identyfikuje dany plik jako dokument HTML. na końcu dokumentu informuje o
końcu dokumentu HTML. Umieszczanie "/" przed większością tagów oznacza zakończenie
danego elementu.
Po mamy , zawierający informację nagłówkową, która nie jest wyświetlana w
oknie dokumentu. Wyświetlana jest ona na pasku tytułu aplikacji. oznacza
zakończenie informacji nagłówkowej.
Informacja, zawarta pomiędzy i wyświetlana jest w oknie dokumentu.
Tagi zawierające
Tag zawierający składa się z tagu otwierającego
i tagu zamykającego .
Przykład:
...
- Paragraf to tag zawierający.
- Linia Pozioma nie jest tagiem zawierającym.
Komentarz
Przeglądarki ignorują tekst, napisany w komentarzu, chyba, że posiada on specjalne znaczenie (np.,
przy definiowaniu stylu, pisaniu skryptów itp.).
To jest nagłówek H3, napisany zieloną, kursywową czcionką Arial.
a
ten fragment też.