9621686480

Budowa ionologiczna morfematów. 123

7)    Wymiana -ar- // -'er-. W szeregu pokrewnych wyrazów grupa -ar- wymienia się na - er-, przyczem ar występuje przed fonematem twardej spółgłoski zębowej, grupa zaś - er- przed fonematem spółgłoski miękkiej. Np.

War-ta // Zci-wier-cie twardy /j twierdzić tam H cierń.

Uwaya. Grupy 'er przed fonematem spółgłoskowym, jak w przytoczonych przykładach, nie można mieszać z grupą 'er przed fonematem samogłoskowym. Obie te grupy mają zupełnie inne pochodzenie, a dziś różnią się tom, że jedna występuje w pozycji przed fonematem spółgłoskowym, a druga—w położeniu przed fonematem samogłoskowym.

8)    Wymiana m n // ę ę. W szeregu pokrewnych -wyrazów morfonematy m n wymieniają się na ę lub ę. Np. dm-ę // dą-ó, tn-ę H ćq-ć, żn-ę fI żq-ć I/ żę-ła, Jcln-ę // klę-ć j{ klę-ła.

Postaci z m, n występują w położeniu przed fonematem samogłoskowym postać z q, ę jest właściwa pozycji przed fone-mateni spółgłoskowym.

V. BUDOWA FONOLOGICZNA MORFEMATÓW.

§ 74. Skład fonologiczny morfematów waha się w określonych granicach, wytyczonych z jednej stron}' przez zwyczaje fonologiczne, a z drugiej przez kategorje formalne i znaczeniowe morfematów.

Ze względu na funkcje znaczeniowe odróżniać należy dwie podstawowe kategorje morfematów, morfematy słowotwórcze ifleksyjne; pierwsze są wykładnikami zawartości semantycznych wyrazu, drugie—wykładnikami funkcyj składniowych wyrazu; pierwsze określają znaczenie, drugie —funkcję składniową wyrazu. Morfematy, naprzykład, -o, -ko w wyrazach koło, kółko są morfematami słowotwórczemi, bo wyrażają zawartości znaczeniowe wyrazów; kółko to ‘małe koło’; a morfematy -o, -em