9621686772

Spółgłoski. 31

§ 22. Jedne spółgłoski oznaczane są w piśmie polakiem zapomocą liter pojedyńczych, inne—zapomocą liter podwójnych. W szeregu, naprzykład, spółgłosek dziąsłowych spółgłoskę szczelinową dźwięczną oznaczamy zapomocą litery ż, a odpowiednią bezdźwięczną — zapomocą połączenia dwóch liter sz. Ten brak właściwego i normalnego ustosunkowania między spółgłoskami a wyrażającemi je znakami pisemnemi ma swe źródło w warunkach, w jakich powstało i rozwijało się z biegiem wieków abecadło polskie.

Abecadło polskie powstało z łacińskiego. Jęzj^k jednak polski posiada więcej spółgłosek, niż ich było w łacinie. Wskutek tego liczba liter łacińskich, oznaczających spółgłoski, w zastosowaniu do języka polskiego okazała się niewystarczającą. Nadarzające się braki uzupełniono w sposób dwojaki: 1) zaczęto kłaść nad literami tak zwane znaki wyróżniające w postaci przecinków i kropek; w ten sposób, naprz}^rkład, powstały litery ź i i, 2) na oznaczenie spółgłosek polskich, których język łaciński nie posiadał, zaczęto używać liter podwójnych, np. sz, cz, dź, dz. Litera podwójna ch była używana już w abecadle łacińskiem.

Spółgłoski uśredniojęzykowione wyrażamy w piśmie pol-skiem literami odpowiednich spółgłosek twardych, przyczem przed samogłoską [i] nie wyróżniamy ich miękkości wcale, a przed innemi samogłoskami — zapomocą litery i, np. pisk, piasek, bicz, bielić, wicher, 'wiatr, kij, kielich.

Spółgłoski średniojęzykowe wyrażamy w piśmie polskiem zapomocą liter odpowiednich spółgłosek zębowych, przyczem przed samogłoską [i] nie wyróżniamy ich wcale, a przed innemi samogłoskami — zapomocą litery i, przed spółgłoskami zaś i na końcu wyrazów — zapomocą przecinka nad literą, np. kosi, kosiarz, koś; wozi wiezie, wieź, wieźcie; postać, postaci, postacią; gwóźdź, gwoździe, gwoździ.

Uwaga. Jak widać z przytoczonych przykładów, litera i ma w piśmie polskiem dwojakie znaczenie: 1) jest znakiem samogłoski [i],    2) w położeniu przed samogłoskami wyraża