9679385439

że w celu postawienia rozpoznania SM konieczne jest wykluczenie innych prawdopodobnych przyczyn występowania objawów neurologicznych (14).

W klasyfikacji Posera i wsp. SM diagnozowano przede wszystkim na podstawie obserwacji klinicznej występowania kolejnych rzutów. Kryteria definiowały pięć grup rozpoznania: klinicznie pewne SM, wsparte badaniami laboratoryjnymi pewne SM, klinicznie prawdopodobne SM, wsparte badaniami laboratoryjnymi prawdopodobne SM oraz brak możliwości rozpoznania (nie SM). Największą rolę w badaniach dodatkowych odgrywało badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Znaczenie pozostałych badań nie było ściśle określone. Do rozpoznania klinicznie pewnego SM konieczne było wystąpienie dwóch rzutów choroby z cechami obecności dwóch ognisk demielini-zacji (12). Kryteria dobrze służyły rozpoznaniu choroby ponad 15 lat, lecz w momencie pojawienia się nowych metod diagnostycznych i leczniczych powstała potrzeba wcześniejszego rozpoznawania choroby.

W roku 2000 International Panel on MS Diagnosis (Panel) pod kierunkiem W. lana McDonalda opracował nowe kryteria rozpoznania SM. Wytyczne te opublikowano w 2001 r. w Annals of Neurology i są powszechnie znane pod nazwą kryteriów McDonalda (5). Ze względu na postęp w badaniach nad stwardnieniem rozsianym, nowe dane z piśmiennictwa, oraz analizę retrospektywną wcześniejszych badań, ponowiono obrady Panelu w 2005 i 2010 roku. Efektem obrad było w obu przypadkach opracowanie aktualizacji schematu diagnostycznego (10,11).

Zadaniem jakie wyznaczył sobie Panel było opracowywanie kryteriów diagnostycznych przydatnych zarówno dla lekarzy praktyków, jak i dla badań naukowych i klinicznych. Nowe kryteria służyć mają lepszemu, szybszemu i bardziej wiarygodnemu rozpoznaniu stwardnienia rozsianego. Podczas tworzenia kryteriów skupiono się także na wyjaśnieniu określonych definicji wymaganych do rozpoznania stwardnienia rozsianego, a także uproszczeniu klasyfikacji diagnostycznej i opisów wytycznych. Eksperci Panelu określili także jakie badania są przydatne w danej sytuacji klinicznej (11).

Podczas prac skupiono się przede wszystkim na rozpoznaniu i zdefiniowaniu obiektywnych wykładników rozsiania zmian demielinizacyjnych w czasie i przestrzeni. Dodatkowe testy służące do wykazania rozsiania w czasie i przestrzeni nie są konieczne jedynie w sytuacji dwóch rzutów choroby z objawami z dwóch ognisk, jednak w takiej sytuacji konieczne jest (jak wspomniano powyżej) wykluczenie innych - poza SM - prawdopodobnych przyczyn występujących objawów klinicznych.

Jednym z podstawowych celów opracowania kryteriów McDonalda było włączenie do schematu diagnostycznego obrazowania mózgowia i rdzenia kręgowego metodą tomografii rezonansu magnetycznego (MR).

Przyspieszyło to i znacznie usprawniło rozpoznanie rozsiania w czasie i w przestrzeni. Dotąd pomimo niezwykle istotnych informacji, jakie dostarcza badanie MR, nie było ono w sposób systematyczny uwzględniane w kryteriach. Wynikało to przede wszystkim z faktu, że poprzednie szeroko stosowane kryteria diagnostyczne ustanowione przez Posera opracowane były przed erą szerokiego stosowania MR.

Kolejnym ważnym zadaniem Panelu było stworzenie schematu rozpoznania postaci pierwotnie postępującego SM. Postać ta do momentu publikacji pierwotnych kryteriów McDonalda nie była ściśle zdefiniowana ani brana pod uwagę w schematach diagnostycznych.

Efektem pracy International Panel on MS Diagnosis są kryteria, które ułatwiają rozpoznanie w konkretnych sytuacjach klinicznych, takich jak jednoobjawowa postać sugerująca SM (pierwszy izolowany zespół objawów, ang. CIS - clinically isolated syndrome), typowej rzuto-wo-remisyjnej postaci SM oraz przewlekle postępującej postaci SM.

Do postawienia diagnozy SM konieczne jest uzyskanie obiektywnych dowodów rozsiania w czasie i przestrzeni typowych dla tej choroby zmian demielinizacyjnych, oraz wykluczenie innych bardziej prawdopodobnych przyczyn danego stanu klinicznego. Prezentacja kliniczna stwardnienia rozsianego klasyfikowana jest jako jedno lub wieloogniskowa. Dopiero na bazie tej klasyfikacji planuje się dalszy schemat rozpoznania.

Proces diagnostyczny prowadzi do klasyfikacji stanu klinicznego jako SM lub też nie pozwala na rozpoznanie SM. Kryteria McDonalda przyjmują także wariant rozpoznania „możliwe SM" (ang. possible MS). Taka ewentualność jest brana pod uwagę w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z pacjentem z odpowiednią dla SM prezentacją kliniczną, który nie był dotąd poddany szczegółowej ocenie klinicznej lub był badany, lecz nie spełnia wszystkich koniecznych kryteriów rozpoznania choroby. Ze względu na konsekwencje psychologiczne diagnozy SM, zastosowanie rozpoznania „prawdopodobne stwardnienie rozsiane" nie powinno być zbyt często stosowane w praktyce klinicznej.

We wszystkich trzech artykułach (5,10,11) dotyczących kryteriów McDonalda przed opisem samych kryteriów zamieszczono kilka bardzo ważnych informacji. Przedstawiono definicje rzutu, kolejnego rzutu, postaci pierwotnie przewlekle postępującej SM, określono patologię występującą w badaniach dodatkowych użytecznych w klasyfikacji oraz opisano diagnostykę różnicową.

Ostatnia aktualizacja kryteriów McDonalda z 2010 r. poszerza ich zastosowanie o populację dzieci oraz pacjentów azjatyckich i południowoamerykańskich (11). Niniejsza pracy dotyczy europejskiej i północnoamerykańskiej populacji osób dorosłych rasy kaukaskiej.

113

Neuroskop 2011, nr 13