W ZAKRESIE KSZTAŁCENIA JĘZYKOWEGO
1. Redagowanie wypowiedzi
Umiejętność posługiwania się w wypowiedziach, w zależności od ich celu i funkcji, wyrazami, wyrażeniami i zwrotami frazeologicznymi zabarwionymi emocjonalnie oraz synonimami zakresowymi, stylistycznymi i emocjonalnymi. Umiejętność dokonywania różnorodnych przekształceń tekstu w zależności od celu wypowiedzi. Sprawne redagowanie dłuższych form wypowiedzi, takich jak: charakterystyka postaci (z umiejętnym wprowadzeniem cytatów), streszczenia i sprawozdania z lektury (także z wprowadzaniem w nie cytatów). Umiejętność podawania źródła cytatu i sporządzania odsyłaczy.
Umiejętność zabierania głosu w dyskusji na tematy z życia, ale także na tematy związane z omawianiem lektury. Umiejętność włączania się w dyskusję i uzasadniania własnego zdania.
Praktyczne umiejętności ortograficzne i interpunkcyjne w zakresie przewidzianym przez program nauczania. Samodzielne posługiwanie się słownikami poznanymi w poprzednich klasach i słownikiem wyrazów bliskoznacznych.
2. Rozpoznawanie i analiza zjawisk językowych
Rozpoznawanie w tekście części mowy ze szczególnym uwzględnieniem form imiesłowów przymiotnikowych i przysłówkowych, partykuły i wykrzyknika. Rozróżnianie części zdania —jak w poprzednich klasach ze szczególnym uwzględnieniem rodzajów okolicznika. Rozpoznawanie rodzajów zdań podrzędnych oraz imiesłowowych równoważników zdań. Praktyczne umiejętności w zakresie dokonywania przewidzianych programem przekształceń składniowych i świadomość celowości tych parafraz.
3. Rozumienie i używanie pojęć:
a) rozprawka, cytat, opis bibliograficzny, wyraz modalny;
b) części mowy i ich formy: imiesłów przymiotnikowy (czynny i bierny), przysłówkowy (uprzedni, współczesny), zaimek (osobowy, wskazujący, pytający, względny), spójnik podrzędności, partykuła, wykrzyknik;
c) części zdania: okolicznik miejsca, czasu, przyczyny, celu, sposobu; zdania podrzędne: przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe (miejsca, czasu, przyczyny, celu, sposobu).
d) słowotwórstwo i słownictwo: wyrazy pokrewne, rodzina wyrazów; rdzeń, wyrazy złożone, skrótowce.
W ZAKRESIE KSZTAŁCENIA LITERACKIEGO I KULTURALNEGO
Przedstawianie treści zagadnienia i problemów utworów na podstawie cichego czytania tekstu. Przygotowanie tekstu do wygłoszenia w toku cichego czytania (podkreślenia i znaki). Wygłaszanie wierszy (3—4) z pamięci.
Umiejętność opisu i analizy świata przedstawionego utworów literackich, teatralnych, filmowych — ze szczególnym uwzględnieniem:
37