9693893735

Funkcjonowanie rynku walutowego w gospodarce rynkowej 1. Pojęcie, funkcje i instrumenty rynku walutowego

Pojęcie rynku walutowego nie jest jednoznaczne. W wąskim znaczeniu jest on miejscem, w którym dokonuje się transakcji kupna i sprzedaży walut.¹ Utożsamianie rynku walutowego z „miejscem” powinno mieć zdaniem niektórych ekonomistów charakter umowny.² W rzeczywistości chodzi bowiem o warunki, w jakich przeprowadzane są transakcje walutowe. Zaprezentowane przez E. Pietrzaka szersze ujęcie, charakteryzuje rynek walutowy jako „miejsce, w którym dochodzi do konfrontacji popytu i podaży na waluty, oraz zespół reguł, według których zawierane są transakcje walutowe, a także ogół urządzeń i czynności technicznych prowadzących do ich zawarcia.”^{3 4}

Zgodnie z ogólnie przyjętą definicją, walutami są oficjalne znaki pieniężne będące prawnym środkiem płatniczym w określonym kraju, lub na terytorium kilku państw połączonych unią walutową. Gdyby we wszystkich krajach funkcjonowała ta sama, jedna waluta, rynek walutowy w ogóle by nie istniał.

Obok walut, jako przedmiot zawieranych na rynku walutowym transakcji wymienia się także dewizy. Zwraca się przy tym uwagę na dużo większe znaczenie tych drugich w generowaniu obrotów na rynku walutowym.⁵ W wielu opracowaniach pojęcie waluty i dewizy jest stosowane zamiennie. Terminy te nie są jednak tożsame, gdyż dewizy - w odróżnieniu od walut - są łatwo zbywalnymi środkami płatniczymi denominowanymi w walutach obcych, występującymi najczęściej w formie weksli, czeków, obligacji itp.⁶ Chociaż definicja ta jest jednoznaczna, rozpowszechniona jest również inna - za dewizy uważa się dokumenty stwierdzające należności danego kraju wobec zagranicy, lub zagranicy wobec danego kraju, uprawniające do realizacji tych należności w określony sposób.⁷

O tym, iż terminologia dotycząca zagadnień walutowych nie jest jednoznaczna mogą świadczyć określenia występujące w polskim prawie dewizowym.⁸ Zgodnie z nimi walutami obcymi są znaki pieniężne (banknoty i monety), będące poza danym krajem prawnym

1

   Zając J.: Polski rynek walutowy iv praktyce, LIBER. Warszawa 1999. s. 8.

2

   Balicki W.: Makroekonomia, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, Poznań 1996, s.600.

3

   Pietrzak E„ Szymański K.: Międzynarodowy rynek walutowy i finansowy. Uniwersytet Gdański, Gdańsk 1991, s. 9.

4

¹ Schaal P.: Pieniądz i polityka pieniężna. Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1996, s.70.

5

   uznaje się, iż dewizy stanowią ok. 95 % obrotów rynku walutowego, zob. m.in. Łukaszewski M.: Zarys rozliczeń międzynarodowych, UG, Gdańsk 1986, s.78; Pyka I. (red.): Rynek pieniężny i kapitałowy. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach. Katowice 2000, s.9

6

   Rączkowski S.: Międzynarodowe stosunki finansowe, PWE, Warszawa 1984, s. 27-30.

7

   Klawe A.J., Makać A.; Zarys międzynarodowych stosunków ekonomicznych, PWN, Warszawa 1987, s.257.

8

   por. Ustawa Prawo Dewizowe z dnia 27 lipca2002 r., Dz. U. Nr 141, poz. 1178.