9576709528

Nawet założywszy nietypowość utopii Grassa ze względu na konkretyzację czasu i miejsca państwa ideału zauważymy, że autor Szczurzy cy zachowuje wszystkie dziewięć głównych założeń dzieła utopijnego. ale... kwestionuje celowość pisania utopii w ogóle Miejsce człowieka zajmuje bowiem wszędzie zwierzę, co sprowadza do absurdu sam zamiar tworzenia wizji szczęiliwego społeczeństwa. Nie człowiek koncypujc dla siebie model idca!n>, lecz odrażające zewnętrznie zwierzę, które wyciągnęło wnioski z jego błędów Detronizacja istoty ludzkiej w jego utopii absurdalnej jest konsekwencją sceptycyzmu historycznego Grassa, zai jego wizja ma spełniać funkcję terapii wstrząsowej Jako jej motto mogłyby posłużyć słowa wypisane na transparencie pozostałym jako ostatni ślad człowieka po wojnie nuklearnej w filmie Ostatni brzeg nakręconym według powieści Ncvila Shute' „Bracia, jeszcze me jest za późno".

ZYGMUNT STOBERSKI

WSPOMNIENIA Z LITWY

(fragmenty)

Wmrody rAtmta* Mię i wemłąk umlnk I    ja* rmynkc

» mtwtt i Mpoirrttńuwit

Jan Miziński

W POGONI ZA ROLLEIFLEXEM

W Litwie zaczął się dla Piotra nowy rozdział życia Internowany przez władze litewskie, dal szybko znać ciotce, gdzie się znajduje W kilka dni później przyjechał wuj Augustyn Poręczył przed władzami litewskimi za siostrzeńca i zabrał go do Kowna.

Wi^jostwo mieszkali w dzielnicy kowieńskiej zwanej 2alias-Kal* nas — Zielona Góra W cichej, malej uliczce stal ich domek jednorodzinny. Wuj. jako były pracownik gminy, a następnie zarządu miejskiego, i ciotka, jako nauczycielka, otrzymywali teraz wystarczające na życie emerytury. Nie mając dzieci, przyjęli Piotra jak własnego syna i otoczyli troskliwą opieką. W ciągu kilku tygodni przyszedł całkowicie do zdrowia i nabrał sil.

Piotr chciał początkowo — jak to robiło w tym czasie wielu innych Polaków — wyjechać do Anglii przez Rygę i Szwecję... Kiedy jednak ujrzał w poselstwie polskim olbrzymie kolejki, zapal jego wyraźnie ostygł. Potem przyszły trudności z otrzymaniem wiz szwedzkich, bo nasi podróżnicy zaczęli się zatrzymywać ..na dłużej" w kraju tranzytowym, wreszcie rozeszła się wieść, że Niemcy zatrzymali kilka statków na Bałtyku i wygarnęli Polaków do obozów. Przy tym wszystkim wyjazd taki mógł się fatalnie odbić na sytuacji ciotki i wuja. którzy poręczyli za niego u władz

Laodwarów k. Wita*. acofotycki pałac Tyszkiewiczów

W niedzielę Piotr wybrał się do śródmieścia i włóczył się po ulicach miasta, oglądał wysuwy. Po ogołoconych we wrześniu sklepach w Polsce, tutejsze witryny wydawały mu się szczególnie bogate Było tu jeszcze dużo ładnych zagranicznych towarów Nie mając pieniędzy na zakupy, czul się tak. jak na kilka lal przed wojną. Naczytał się wówczas zaleceń rosyjskiego lekarza Suwonna. który wydal w Belgradzie kilka książek po rosyjsku, traktujących o leczeniu głodówką. Jego metoda leczenia wydala mu się bardzo przekonująca. Chociaż tak naprawdę nie czul się nigdy chory, postanowił wypróbować tę metodę na sobie Zaaplikował sobie — zgodnie z jego przepisami — trzynaście dni głodówki leczniczej. A więc stopniowo ograniczał jedzenie, aż przestał w ogóle jeść. pił jednak odpowiednią ilość przegotowanej wody z sokiem z marchwi, aby żołądek nie przestał pracować. Po kilku dniach minęło uczucie wielkiego głodu, ale wciąż jeszcze pożerał wzrokiem wiktuały w

63

62