984501887

od czasów apokryfów staro- i nowotestamentalnych⁷⁵ do współczesności⁷⁶. Biblia - a zwłaszcza Nowy Testament - stanowi podstawowy punkt odniesienia dla autora. Wszystkie przywołane przez niego księgi biblijne stanowią kontekst bliższy lub dalszy kontekst interpretacyjny.

Przyjęcie perspektywy teologicznej. Perspektywa ta szczególnie wyraźna była w najstarszych apokryfach właściwych. Starowieyski podejmując tę kwestię, podkreślił wyjątkowość przekazu teologii biblijnej. „Jeszcze inny charakter miała teologia ludów semickich - wystarczy przeczytać »gęste* teologicznie pierwsze rozdziały opowiadania z Księgi Rodzaju lub przypowieści Jezusa zawarte w Ewangelii. Teologia była wyrażona w opowiadaniu teologicznym. Tę właśnie metodę przyjęły ewangelie apokryficzne”⁷⁷.

Perspektywa teologiczna jest bardzo wyraźna w powieści Brandstaettera. Treści teologiczne wpisane są w stylistykę powieści, obecne także w kreacji bohaterów i czytelne poprzez nawiązania do rabinackich form midraszu hagadycznego i halachicz-nego.

Technika montażu. Występuje zarówno w apokryfach właściwych, jak i w późniejszych. Charakterystyczna jest -jak zauważyła Maria Adamczyk - dla niektórych staropolskich

⁷⁵ Na temat powstania i charakteru pism apokryficznych Starego i Nowego Testamentu zob. J. Frankowski, Apokryfy, [w:] Wstęp ogólny do Pisma Świętego, red. J. Homcrski, Poznań-Warszawa 1973, s. 186-262; t. I, L. Stachowiak, Apokryfy. /, Stary Testament, [w:] EK, c. I, kol. 758-761; K. R o m a n i u k. Apokryfy. II, Nowy Testament, [w:] EK, 1.1, kol. 761-766.

^7fc Na temat apokryficzności współczesnych tekstów literackich zob W. K o t, Julian Stryjkowski, Poznań 1977, s. 121-123.

⁷⁷ M. S t a r o w i c y s k i, Ewangelie apokryficzne..., s. 524. Powyższa wypowiedź badawcza umieszczona jest w kontekście różnych sposobów uprawiania teologii na Wschodzie i Zachodzie: „Jesteśmy przyzwyczajeni do teologii dysponującej własnym, ścisłym językiem, własną metodą wnioskowania, ujęciem przedmiotu w logiczną całość, jak ma co miejsce np. w Summie $w. Tomasza. Tak uprawiał teologię Zachód. Zupełnie inny klimat, słownictwo, metoda panują w dziełach teologicznych Wschodu”.

263