984501894

zu artystycznego. Dzięki temu sensy teologiczne wpisane w powieść stanowią integralny składnik jej literackości.

Wysiłek autora koncentruje się nie tylko na artystycznych, lecz i na poznawczych walorach powieści, co widoczne jest wyraźnie w sposobie kreacji świata przedstawionego. Wielkim jego osiągnięciem jest przybliżenie współczesnemu czytelnikowi czasów Jezusa i mało znanej kultury semickiej tego okresu. Panoramiczne tło życia tytułowego bohatera umożliwiło przedstawienie wielu szczegółów dotyczących obyczajowości Izraela.

Tetralogia odznacza się również tym, że ukazując czytelnikowi realia Jezusa historycznego, pomaga mu jednocześnie nawiązać w wierze kontakt z Chrystusem czasu obecnego. Jej aspekt historyczno-kulturowy pozwala widzieć w Jezusie prawdziwego Izraelitę, a zarazem sprzyja odkryciu Jego bóstwa. Teologiczny wymiar powieści przekracza jednak przedstawione już powieściowe aspekty teologii biblijnej, dogmatycznej czy teologii duchowości i nabiera znaczenia pastoralnego. Świadczy o tym m. in. fakt, iż fragmenty dzieła są wykorzystywane podczas katechez i różnego rodzaju rekolekcji. Także świeckim studentom teologii, klerykom wielu seminariów i siostrom niektórych zgromadzeń proponowana jest lektura Jezusa z Nazarethu. Tego typu oddźwięk czytelniczy przemawia za tym, że teologia literacka może funkcjonować komplementarnie wobec teologii dyskursywnej. Wyrażenie treści teologicznych językiem literackim przybliża je znacznie odbiorcom, odkrycie zaś teologii wpisanej w ten sposób w dzieło literackie pogłębia zrozumienie powieści. Autor wyraża podstawowe prawdy teologiczne za pomocą semantycznie nośnych neologizmów, metafor, symboli i figur retorycznych. Dzięki tym środkom stylistycznego wyrazu kreuje obrazy o wielkiej sile ekspresji, a jednocześnie zachęca czytelnika, by głębiej wniknął w ich sens. W ten sposób proponuje mu udział w świecie wartości obecnym w powieści.

Bliska etyce i teologii aksjologia jest szczególnie wyraźna w odniesieniu do bohaterów dzieła. Autor kreuje postacie powie-

271