984502139

318 "WIADOMOŚCI BIBLIOGRAFICZNE.

— Abraham Władysław, prof. dr. „Organizacya kościoła w Polsce do połowy wieku XII“. Lwów. 1890. (8 str. XII + 259).— Badanie prawa kościelnego w danym kraju przyczynia się nietyłko do zgłębienia dziejów pojedynczego narodu i państwa; ale rozszerza poznanie powszechnego prawa kościelnego i publicznego, a to tym-bardziej w epoce takiej, jak wieki średnie, gdzie instytucye koćcielne łączyły się bardzo ściśle z instytucyami państwowemi, życie kościelne stanowiło niejako podstawę organizujących się urządzeń publicznych. Z urządzeń kościelnych płyną instytucye reprezentacyjne wieków średnich; na soborach i synodach prowincyonalnych rozbierano zarówno sprawy kościelne jak i świeckie, nie mniej i sądownicze. Autor usprawiedliwia w przedmowie granicę chronologiczną (połowa wieku XII-go), którą pracy swojej zakreślił przez to, że od epoki podziałów rozpoczął się pewien przełom w wewnętrznych stosunkach Polski. Dzieło prof. Abrahama rozpada się na dziewięć rozdziałów, omawiającyth kwestye najważniejsze w dziejach kultury i naszego ustroju państwowego. Rozd. I. Przyjęcie chrześciaństwa. II. Założenie biskupstw: poznańskiego, arcyb. gnieźnieńskiego (wraz szczegółowym, gruntownym rozbiorem dziejów zjazdu gnieźnieńskiego w r. 1000, pod względem historyczno-politycznym i kościelnym) płockiego, kujawskiego, lubuskiego i pomorskiego, przyczem omówiono także kwestyą obrządku słowiańskiego, którego w Polsce historya wykazać nie może. Rozdz. III Związek metropolitalny. IV. Organizacya dyecezyi {kapituły, archidyakoni, kapelanie, parafie, klasztory. V. Stosunki ze stolicą apostolską. VI. Stanowisko kościoła w państwie (Osobowość prawna kościoła, obsadzanie urzędów kościelnych; forum, jus regalium). VII. Rząd kościelny. VIII. Majątek kościoła. IX. Źródła prawa kościelnego w Polsce.—Autor korzystał z bogatej literatury źródłowej i badań najnowszych w sposób krytyczny, tak, że dzieło jego, zasługujące na rozbiór szczegółowy, stanowi nader pożądany naukowy przyczynek do naszej literatury historycznej.

— N. Sokołów: ,,Zadanie intcligcncyi żydowskiej, szkic programu, skreślił ... Warsz. 1890. P. Sokołów, redaktor czasopisma żydowskiego „Ilatzfr ‘ oskarża inteligcncyą żydowską o zupełną obojętność względem masy ciemnych wspólwierzów pod względem ich oświecenia i uspołecznienia. Oburzony na dotychczasową bierność i bezczynność światlcjszych współwyznawców swoich, każe im starać się o wywieranie zbawiennego wpływu na ciemne masy, wskazując ku temu pewne drogi i środki, które za program najbliższej działalności uważa. Środki, zalecane przez autora są: odpowiednie nauki w buźuicach dla ludu, nawoływania przez rabinów, reforma gminy wyznaniowej oraz chedcrów w duchu cywilizacyjnym, piśmiennictwo ludowe (żargon) w takim samym druku prowadzone, szerzenie wiedzy nietyłko judaistyeznćj, ale i powszeclmćj