skanuj0080 (25)

160 Edukacja alternatywa

9.4.3. Koncepcja kształcenia wyzwalającego Władysława Puśleckiego

Prof. dr hab. Władysław Puślcckł — prof. Uniwersytetu Opolskiego, dyrekltM Instytutu Pedagogiki Wczesnoszkolnej, autor licznych prac z zakresu lenili i praktyki pedagogiki wczesnoszkolnej.

Koncepcja kształcenia wyzwalającego Władysława Puśleckit* go tkwi korzeniami w pedagogice wyzwolenia Paolo Freire',i obejmującej systemowe podejście do szkolnego procesu dydak tyczno-wychowawczego. Jest równocześnie alternatywną koi i cepcją w stosunku do adaptacyjnej teorii i doświadczania po czucia wolności, odpowiedzialności i podmiotowości uczniów w trakcie edukacji szkolnej. Chodzi tutaj o ich bezpieczeństwo psychiczne, klimat wzajemnego szacunku i zaufania, empatye/ ne zrozumienie, naukę szkolną bez lęku, w pełni humanistyczne interakcje społeczne, prawo do współdecydowania o procesie edukacyjnym, krytyki, oceniania, własnych poszukiwań.

Spełnienie tych warunków wyzwala emocjonalne zaangażo wanie, transgresyjną aktywność intelektualną i działaniową uczniów w określonym zakresie. Takie podejście wymaga gruti townej modernizacji wszystkich dotychczas stosowanych kate gorii procesu dydaktycznego, wprowadzenia nowych, nadania im upodmiotowiającego charakteru, innego początku, przebiegu i efektów końcowych samego procesu kształcenia zgodnie z założeniem, iż wyzwalającą edukacją są efekty poznawcze, nie transfer informacji.

Aksjologiczną podstawą koncepcji kształcenia wyzwalającego jest podmiotowy standard waluacji i wynikająca z niego krytyczno-kreatywna doktryna edukacyjna. Podmiotowy standard waluacji zakłada, że aby człowiek mógł rozwijać się jako osoba, a rzetelna satysfakcja koronowała jego działania, powinien postrzegać:

—    siebie jako źródło swojego postępowania,

—    cele własne jako przedmiot swoich intencji,

—    świat wokół jako szansę swoich możliwości.

Z podmiotowym standardem waluacji wiąże się powstająca doktryna edukacji krytyczno-kreatywnej, pobudzająca do innowacji, twórczości, zmian otaczającego świata.

Warunkiem poprzedzającym wprowadzenie do praktyki edukacyjnej założeń kształcenia wyzwalającego jest ich poznanie przez uczestników procesu dydaktycznego, wybiórczo-ćwiczeb-ne stosowanie określonych elementów oraz pełna aprobata założeń z ich strony. Zarówno nauczyciele, uczniowie i ich rodzice muszą być przekonani, że wprowadzane zmiany są lepsze od tego, co tradycyjne. Zmiany są tylko wtedy pozytywnie oceniane, jeśli uczestnicy procesu kształcenia ich chcą, wierzą w nie i oczekują, a nie wtedy, gdy się ich do nich zmusza. Dopiero wówczas, gdy ten warunek poprzedzający zmiany zostanie spełniony, można przystąpić do ich wprowadzania.

Warunkiem wstępnym zaistnienia kształcenia wyzwalającego jest stwarzanie przez nauczyciela takiego klimatu w toku procesu dydaktyczno-wychowawczego, w którym zostaną uprawomocnione prawa uczniów do samookreślenia się w płaszczyźnie wolności „od" i „do".

PRAWA DO SAMOOKRESLENIA SIĘ

wolność od: wolność do:

przedmiotowego traktowania inności

lęku

manipulowania

przymusu

kar

tyranizacji

stosunków panowania jednostronności schematyzmu indoktrynacji

zadawania pytań i uzyskiwania

odpowiedzi

dialogu

współdziałania wyboru ofert inicjatywy

własnych poszukiwań

krytyki

oceniania

negocjacji