984502169

184 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI

wódcy od 1 do 4 miesięcy, uczestnicy od 4 — 8 miesięcy więzieniu.

Prawidła o nadzorze nad fabrykami ustanawia osobny urząd gubernialny dla spraw fabrycznych, pod prezydencyą gubernatora. Skargi na ten urząd muszą być w terminie miesięcznym podane do ministra finansów'; aż do wysokości 100 rs. kary, urząd ten rozstrzyga ostatecznie. Właściciele fabryk powinni prowadzić spis pracujących robotników i każdemu w ciągu 7 dni wręczyć książeczkę roboczą, do której zapisują się wszelkie wiadomości, dotyczące robotnika, wysokości zarobków, terminu najmu, potrąćanych kar i t. p. podług ściślej przepisanego wzoru. Tylko na mocy taksy, zatwierdzonej przez inspektora, mogą być robione potrącenia z zarobków* za mieszkanie, żywność i t. p. Otwieranie sklepów przy fabrykach, może tylko nastąpić za przyzwoleniem inspektora, który zatwierdza przepisy porządkowe. Właściciel fabryki może naznaczać karę pieniężną: za pracę niedokładną, za umyślne niedbalstwo aż do wysokości o razy wziętego zarobku dziennego; przy pracy od sztuki kara może wynosić najwyżej rubla dziennie, razem nie więcej jak 3 rs. Wszystkie kary nie powinny przenosić '/₃ części przypadającego zarobku. Kary pieniężne powinny tworzyć osobny kapitał zakładu fabrycznego dla potrzeb samych robotników.

12 Czerwca 1886 r. wydane zostały przepisy o najmie robotników wiejskich. Umowy z robotnikami wiejskimi mogą być zawierane albo na pewien czas, niedłuższy jak 5 lat, albo na czas nie oznaczony. Każda strona ma prawo wypowiedzieć umowę, jeżeli ona zawartą była na czas dłuższy niż na rok, na dwa miesiące

przed upływem terminu; jeżeli czas trwania nie był oznaczony na dwa tygodnie naprzód. Zabronione są umowy, które wchodzą w życie po roku, albo jeszcze później po ich zawarciu, albo zobowięzują na dłużej niż na rok jeden dla spłacenia długu, zaciągniętego u chlebodawcy. Kary nie mogą przenosić dwa razy wziętą wysokość zarobków. Zaprowadzono takie formularze umów, na których mogą być zamieszczane całe rodziny albo nawet artele robotników. Do tego formularza można wpisywać tylko uwagę o ukończeniu stosunku najmu.

Zaledwie w r. 1885 obsadzono wszystkie posady inspektorów fabrycznych, z których w 18S8r. było 10 techników, 10 lekarzy a pozostali byli reprezentantami innych zawodów. W ciągu pierwszego roku istnienia zwiedzili inspektorzy 18,89% wszystkich zakładów fabrycznych, zatrudniających 55,9% wszystkich robotników. Przemysłowcy są niezadowoleni z praw opiekuńczych. Przyczyną wydalenia z fabryk wielkiej ilości dzieci i nieletnich było ówczesne przesilenie przemysłowe, któro ułatwiło zastąpienie dzieci i nieletnich przez dorosłych robotników. Skrócenie ilości godzin zajęć nieletnich robotników zniżyło ich zarobki, do czego po części przyczyniło się także przesilenie. Jednak nieletni robotnicy