9914714020

46

Dyskusje

*«•

Z4* *6    . 'Ar*%j*m»cxx tj»«>

Mit habilitacji

U nas funkcjonuje mit, że habilitacja jest zapisana w polskiej tradycji. Mit ten łatwo rozwiać przytaczając sformułowanie zawarte w ustawie polskiej z 15 marca 1933 roku dotyczące systemu stopni naukowych: „Akademickie stopnie naukowe są dwa: niższy i wyższy. Statut szkół artystycznych może nadawanie stopni ograniczyć do stopnia niższego. Stopniem wyższym we wszystkich szkołach akademickich jest stopień doktora, który można otrzymać po uzyskaniu stopnia niższego (...) Stopień magistra może być jednocześnie uznany jako stopień zawodowy”. I to jest nasza polska tradycja.

Zgodnie z przytoczoną przedwojenną ustawą habilitacja była lokalnym uprawnieniem do prowadzenia wykładów na określonym wydziale, uprawnieniem, którego nie można było w sposób bezpośredni przenieść na inny wydział czy do innej uczelni.

Natomiast władze powojennej Polski w latach sześćdziesiątych wprowadziły dwa stopnie naukowe, doktora i doktora habilitowanego, kopiując wzory radzieckie — kandydata nauk i doktora nauk. W ten sposób powstała również Polska Akademia Nauk jako centralna instytucja mająca tworzyć naukę. Takiej instytucji nie ma w świecie zachodnim. Są korporacje uczonych, jak Akademia Francuska, czy brytyjska Akademia Królewska. Ich odpowiednikiem w Polsce międzywojennej była Polska Akademia Umiejętności, która dzisiaj próbuje odzyskać dawną pozycję.

Kariera zawodowa

Kolejna sprawa, która różni projekty MEN i KSN, dotyczy kariery akademickiej. Projekt MEN nie podejmuje tego problemu, utrzymując dotychczasowe stanowiska i stopnie naukowe na uczelni. W projekcie KSN wprowadzono odpowiedniki stanowisk występujące w systemie anglosaskim: profesora pomocniczego, profesora nadzwyczajnego i profesora zwyczajnego, wszystkie wymagające

stopnia naukowego doktora. Projekt dopuszcza także stanowisko asystenta, wydaje się jednak, że z czasem będzie ono zanikać, zniknie bowiem potrzeba doktoryzowania magistra dla uzasadnienia wniosku o tytuł profesora. Obecny asystent-magister stanowi kuriozum w systemie oświatowym, na żadnym bowiem innym poziomie absolwent szkoły nie uzyskuje natychmiast prawa do nauczania w tej szkole.

W przepisach przejściowych projekt solidarnościowy przewiduje, że nauczyciele akademiccy z tytułem naukowym profesora będą zatrudnieni na stanowisku profesora zwyczajnego, mający stopień naukowy doktora habilitowanego — na stanowisku profesora nadzwyczajnego, a adiunkci i starsi wykładowcy ze stopniem naukowym doktora — na stanowisku profesora pomocniczego.

Projekt KSN nie przewiduje podziału nauczycieli akademickich na naukowo-dydaktycznych i dydaktycznych wychodząc z założenia, że każdy powinien mieć możliwość poświęcenia się bądź to nauce, bądź dydaktyce, w zależności od własnej kondycji i potrzeb uczelni czy instytutu. Stąd też wynika wniosek, że pracę dydaktyczną powinno się cenić tak samo jak naukową; taką zasadę przyjęły uczelnie na Zachodzie.

Stosunek pracy

Według projektu KSN umowy' o pracę nauczycieli akademickich zatrudnionych na stanowiskach profesorskich oraz starszego wykładowcy winny być zawierane na zasadzie mianowania na czas nieokreślony, przy czym nauczyciel akademicki mógłby wybrać także zatrudnienie na podstawie umowy o pracę. Nauczyciele mianowani ubiegający się o dodatkowe zatrudnienie powinni jednak uzyskać na to zgodę rektora. Projekt MEN stabilizuje poprzez mianowanie tylko osoby zatrudnione na stanowisku profesora zwyczajnego, pozostałe zatrudnione są poprzez umowę o pracę. Tu znów pojawia się mit, że na Zachodzie przeważa zatrudnienie kon-