9988995984

1.2 Historia informatyki 15

dzeń automatyzujących pewne zadania (głównie obliczenia) i ideii, które je miały usprawnić (lub w ogóle umożliwić).

1.2.1    Prehistoria

Sięgamy do tak odległych czasów aby pokazać, że potrzeba zliczania i zapisywania informacji o ilości towarzyszy ludzkości niemal od jej początków¹. Zauważmy, że mówimy tutaj o zliczaniu i zapisywaniu ilości a nie o liczbach. Informacją jaką wtedy chciano zachować była ilość czegoś konkretnego a nie liczby wyrażające tą ilość. Problem liczb i ich zapisu poruszymy w rozdziale 2.

Za pierwsze „urządzenie” liczące (a raczej zliczające) uważa się kawałki kości z wykonaną odpowiednią ilością nacięć (ang. taiły stick) (patrz też podrozdział 2.2.1). Najwcześniejszym tego typu przedmiotem znanym współczesnym archeologom datowanym na rok 35000 p.n.e jest pochodząca z Le-bombo (Centralna Afryka Równikowa; Góry Lebombo) kość udowa pawian z 29 nacięciami.

Kolejne znalezisko tego typu, którym jest kość wilka z 57 nacięciami pogrupowanymi po 5, datowane jest na rok 30000 p.n.e. i pochodzi z miejscowości Dolni Vestonice leżącej na Morawach.

W roku 1960 belgijski geolog Jean de Heinzelin de Braucourt podczas prac w Kongu Belgijskim (obecnie Demokratyczna Republika Konga) na terenach Parku Narodowego Virunga w okolicach Ishango (północny kraniec Jeziora Edwarda) pośród pozostałości małej społeczności datowanych na rok 20000 p.n.e. znalazł kość strzałkową pawiana z licznymi nacięciami w kilku grupach i trzech kolumnach. Pierwotnie znalezisko uważano za przykład, potwierdzający wykorzystanie tego typu narzędzi do zliczania, ale obecnie niektórzy badacze sugerują, że informacje zapisane na kości są czymś więcej niż prostym przykładem zliczania i dowodzą znacznie większej świadomości matematycznej (mówi się np. o liczbach pierwszych) ([8], [9]).

1.2.2    Przed naszą erą

Pierwszym powszechnie używanym urządzeniem wspomagającym obliczenia był abakus. Na przestrzeni wieków występował on w różnych kultu-

©2009 by P. Fulmański, Uniwersytet Łódzki. Wersja z dnia: 9 stycznia 2010

1

Przynajmniej tak odległych początków do jakich potrafimy dotrzeć i zweryfikować nasze przypuszczenia. Podane przykłady dotyczą okresu od 35000 lat p.n.e. a tak zwany człowiek neandertalski (neandertalczyk, Homo neanderthalensis) - wymarły gatunek ho-minida z rodzaju Homo, przez niektórych klasyfikowany jako podgatunek Homo sapiens, żył od ok. 400000 lat p.n.e. do ok. 24500 lat p.n.e.