984501777

Na schemacie zostało zaznaczonych sześć rodzajów relacji: bezpośrednie i pośrednie (układ wektorów), silne i słabe (linie ciągłe i przerywane), pozytywne i negatywne (góra i dół schematu).

Najwięcej pozytywnych i trwałych relacji skupionych jest wokół Miriam i Josefa¹⁶. Postaci z tego kręgu życzliwie traktują nic tylko bohatera tytułowego, lecz także siebie nawzajem. Postaci, które odegrały w odniesieniu do Jezusa negatywną rolę, są między sobą skłócone (Pilatus - Herod z Herodiadą) bądź związane nienawiścią (rodzina Heroda), pogardą i wrogością (łapówki Hanana dla Waleriusza Gratusa) czy żądzą panowania (wszyscy sprawujący władzę).

Interesująca jesc pozycja Judy ben Symeon z Kerijoth: nie została w żaden sposób określona jego postawa wobec żadnej z innych postaci, ukazany jest jako ktoś samotny, niezdolny do nawiązywania głębszych relacji. Jest przedstawiony jako żyjący w lęku niepozorny kupiec, przeliczający swój zarobek i oczekujący Mesjasza w nadziei, że ten go dostrzeże i doceni. Relacje Ga-maliela, Nikodema i Saula wobec postaci Jezusa również nie zostały jeszcze określone, lecz ich wzajemne odniesienia są pozytywne.

Także świat bohaterów powieściowych pojawiających się w następnych tomach jest bardzo bogaty i różnorodny. Narrator odsłania ich wewnętrzne przeżycia, czytelnik zaś odkrywa wysoki stopień zindywidualizowania. Spośród apostołów najbarwniej przedstawieni są Juda z Kerijoth, Kefas, Lewi Mataj i Johanan ben Zebadia. Wicie uwagi poświęcił narrator również postaciom, którym szczególnie trudno był zaakceptować postawę i naukę Jezusa. Przebieg wydarzeń i prezentacja myśli, pragnień, sposobu rozumowania Hanana ben Scti i Josefa Kajafy ukazują przy-

¹⁶ Sytuacja ta zmienia się w dalszych tomach powieści: rodzina poczuje się zagrożona nieprzychylnośeią Sanhedrynu i faryzeuszów ze względu na treść nauk. Jeszuy ben Josefa.

154