Interwencja w kryzysie
Wykład 7
Kryzys
Pani B., 32 letnia mężatka, stan kompletnego
załamania po wyprowadzeniu się męża, który
stwierdził, że układa sobie życie z inną
kobietą  płacze, próbuje się z nim lub nią
kontaktować
Mężczyzna 64 leni nie podejmuje leczenia, bo
dowiedział się, że ma nowotwór pęcherza
moczowego  siedzi i nic nie mówi, nie chce
jeść, nie dba o swoje potrzeby
Kryzys  K.A. Slaik
Przejściowy stan zaburzenia równowagi psychicznej i
dezorganizacji zachowania charakteryzujący się:
Utratą możliwości zmagania się z różnorodnymi
sytuacjami życiowymi przy pomocy znanych metod
rozwiązywania problemów
Pojawieniem się konsekwencji bycia w sytuacji
kryzysowej, która może powodować negatywne
skutki (np. utrata zdrowia, majątku, oceny siebie),
bądz
pozytywne efekty (odporność na stres, zyskanie
nowych umiejętności)
Zdarzenia krytyczne
Normatywne zdarzenia krytyczne  związane z
wydarzeniami, które w określonym czasie
zachodzą w życiu każdej jednostki np.
wyprowadzenie się dzieci z domu, śmierć dziadka
czy babci,
Nienormatywne zdarzenia krytyczne 
wydarzenia nieodpowiednie dla wieku czy nie
zdarzające się wszystkim ludziom np. utrata
pracy, śmierć dziecka czy utrata majątku
Kryzys cechuje się
1. stanem nierównowagi, dezorganizacji między
wymaganiami a możliwościami i dotychczasowymi
schematami aktywności
2. ma przełomowe znaczenie  wymaga zmian, jest
stanem zwrotnym w życiu i funkcjonowaniu człowieka
3. jest potencjalnie dwuwartościowy:
stanowi ryzyko zaburzeń
stanowi szansę rozwoju
4. zmienna struktura (pewien stan w czasie)  dynamika
przebiegu (wymienia się 3 fazy)
Interwencja kryzysowa - cele
złagodzenie objawów reakcji kryzysowej
(reakcji emocjonalnej)
przywrócenie równowagi psychicznej
zapobieganie przejściu ostrego kryzysu w
chroniczny
przywrócenie umiejętności samodzielnego
radzenia sobie
Sześcioetapowy proces interwencji kryzysowej
Budowanie relacji  najpierw na podstawie
wsparcia, potem zaufania i współpracy
Interwencje składające się na wysłuchiwanie 
zdefiniowanie problemu, zapewnienie
bezpieczeństwa, wsparcie, polegające na
stworzeniu warunków dla przeżywania przez
klienta niż działaniu
Interwencje skoncentrowane na działaniu 
rozważanie możliwości, układanie planów,
uzyskanie zobowiązania od klienta
Etap 1: Słuchanie - zdefiniowanie
problemu (jeśli to możliwe)
Pozycja pozawerbalna  obserwowanie
reakcji klienta, rozumienie i reagowanie
empatią, akceptacją i troską (pozbawioną
osądzania)
Pozycja werbalna  jak klient rozumie i jak
przeżywa na poziomie subiektywnym
problem (co dla osoby jest najtrudniejsze np.
w stracie męża)
Diagnoza - ocena poziomu kryzysu:
Natężenie kryzysu
Stan emocjonalny klienta
Dostępność możliwości, mechanizmy radzenia sobie
z trudnościami (adaptacyjne i dezadapatacyjne)
System wsparcia  rodzaje wsparcia potrzebne
klientowi
Stopień w jakim klient zagraża swojemu życiu lub
życiu innych
Różne sposoby myślenia o rozwiązaniach
alternatywnych niż to, które osoba utraciła
Etap 2: Słuchanie  zapewnienie
bezpieczeństwa
Bezpieczeństwo klienta - minimalizacja
fizycznych i psychicznych zagrożeń dla
klienta i innych osób np. z rodziny klienta
Bezpieczeństwo jest istotą oddziaływań
związanych z pomocą w kryzysie
Etap 3: Słuchanie  wspieranie
Konieczność uświadomienia klientowi, że
prowadzącemu interwencję na nim zależy
Bezwarunkowa akceptacja wszystkich
klientów, a co za tym idzie ich problemów
Akceptacja ze strony terapeuty jest często
jedynym zrozumieniem, które klient
uzyskuje w otoczeniu
Wsparcie społeczne - funkcjonalne
Rodzaj interakcji społecznej, która zostaje
podjęta przez jednego lub obu uczestników w
sytuacji problemowej czy krytycznej
W toku interakcji dochodzi do wymiany:
informacji, emocji, instrumentów działania i dóbr
materialnych
Istotna okazuje się odpowiedniość rodzaju i
wielkości udzielanego wsparcia i potrzebami
odbiorcy
Rodzaje wsparcia funkcjonalnego
Emocjonalne  podtrzymanie, ochronę, opiekę,
akceptację uczuć odbiorcy (konsekwencje  uśmierzenie
bólu)
Informacyjne  pozwalające lepiej rozpoznać sytuację,
osobiste położenie czy problem
Instrumentalne  wymiana instrumentów zaradczych,
modelowanie sposobów radzenia sobie
Rzeczowe  dobra materialne
Duchowe  opieka hospicyjna, pomoc wobec cierpienia
i bólu duchowego związanego z sensem życia i śmierci
Etap 4: Działanie  rozważenie możliwości
Mobilizowanie sił i zasobów koniecznych do
borykania się ze zdarzeniem
Klient znajduje się w sytuacji krytycznej, ale
są w niej zazwyczaj wybory, które mogą być
bardziej lub mniej korzystne
Klient często nie rozpoznaje możliwości
wyboru i działania
Różne sposoby myślenia o alternatywach:
Wsparcie sytuacyjne  odnajdowanie ludzi
bliskich, które mogą udzielić wsparcia
Sposoby radzenia sobie z trudnościami  działania,
zachowania i zasoby środowiskowe, które może
klient użyć do poradzenia sobie
Wzorce pozytywnego i konstruktywnego myślenia
o problemie, co może zmniejszyć lęk i stres.
Wzorce te mają pomóc klientowi doświadczenie,
że nie jest sam w obliczu problemu
Etap 5: Działanie  układanie planów
Zidentyfikować inne grupy wsparcia niż terapeuta
Nauczyć najbardziej podstawowych technik radzenia
sobie z kryzysem, coś konkretnego od razu do
zastosowania
Dokonywanie planów, które mają pozwolić mu na
odzyskiwanie równowagi
Odzyskiwanie kontroli i poczucia niezależności  od
spraw życia codziennego do poważnych decyzji
Etap 6: Działanie  uzyskanie
zobowiązania od klienta
Sprawdza się czy planowanie było właściwe,
bo wówczas uzyskiwanie zobowiązań i
zgody na ich realizację jest prawdopodobne
Nakreślenie ram współdziałania, które może
być zachętą do dalszej aktywności klienta
Praktyczna użyteczność działań
zaplanowanych i uaktywnianych
Zakończenie
Kończenie spotkań interwencyjnych 
poszukiwanie grup wsparcia ludzi o
podobnych problemach, albo ludzi o
podobnym profilu życia
Wchodzenie w nowe grupy społeczne
Doświadczenie straty - etapy
1. Doświadczenie szoku lub odrętwienia
2. Uświadomienie straty i przeżywanie żałoby,
połączonej z pragnieniem odzyskania, cofnięcia
czasu
3. Doświadczenie negatywnych uczuć, np. lęku, winy,
złości, cierpienia
4. Nieustanne wyobrażanie, fantazjowanie i myślenie
o utraconym obiekcie
5. Rozpacz i behawioralna dezorganizacja
6. Poszukiwanie nowych rozwiązań, reorganizacja i
akceptacja straty
Doświadczanie kryzysu jest
modyfikowane poprzez
Cechy osobowości np. osoby introwertywne i
ekstrawertywne przeżywają kryzys bardziej
internalizując lub eksternalizując problemy
Typ zaburzeń osobowości np. strata może być
przeżywana inaczej przez zaburzenia
osobowości wiązki A, B, C
Kontekst zewnętrzny
Dwa główne typy:
Zahamowanie żałoby
Recykle w żałobie
Zahamowanie procesu żałoby
Zahamowanie procesu żałoby  jest to najczęściej
wynik lęku przed doświadczeniem uczuć
negatywnych (por. problemy z mieszczeniem uczuć i
ich samokontrolą) oraz wielu nieadekwatnych
przekonań o przeżywaniu, na przykład osoba jest
przekonana, że jak zacznie płakać to nie przestanie
albo jak się rozłości to zabije
W konsekwencji następuje powstrzymywanie żałoby,
polegające na dystansowaniu się i samokontroli
Recykle - powroty żałoby
Zjawisko powracania żałoby jako proces
normalny
Powracanie żałoby w postaci recykli 
zjawisko zatrzymywania utraconych
obiektów (np. w osobowości
symbiotycznej)
Ludzie różnią się:
Potrzebą wsparcia, która ma charakter stałej
cechy osobowościowej
Poszukiwaniem wsparcia, co wskazuje na poziom
proaktywności w radzeniu sobie ze stresem
Mobilizacją sieci wsparcia, czyli umiejętnościami
pobudza innych do udzielania wsparcia
Poziomem unikania wsparcia społecznego, niskie
potrzeby wsparcia lub ich nie ujawnianie
Modele wyjaśniania jak działa wsparcie
Efekt główny lub bezpośredni wsparcia  działa
prozdrowotnie, bo obniża poziom stresu
(przynależenie daje większe poczucie
bezpieczeństwa) oraz zmniejsza działanie stresów
(przynależenie chroni przed stresem)
Efekt pośredni  działanie mechanizmów
buforowych osłabiających negatywne skutki
stresu