WYCHOWANIE FIZYCZNE
od planu kierunkowego do planu wynikowego
 przykłady dla różnych etapów edukacji
Ewa Czerska
Dyplomowany nauczyciel wychowania fizycznego
z 30-letnim stażem pracy w szkole podstawowej i li-
ceum ogólnokształcącym w A
odzi. Przez 18 lat doradca
metodyczny. Odznaczona nagrodą prof. R. Trześniow-
skiego  Wybitny nauczyciel wychowania fizycznego .
Autorka programu wychowania fizycznego dla III
i IV etapu edukacji dopuszczonego do użytku szkolne-
go, nagrodzonego przez Ministra Edukacji Narodowej
i Sportu w Ogólnopolskim Konkursie na  Alternatywne
programy realizacji wychowania fizycznego i sportu
szkolnego . Autorka ponad 30 publikacji metodycz-
nych. Inicjatorka i realizatorka licznych konferencji
oraz warsztatów dla nauczycieli wychowania fizyczne-
go na terenie całego kraju.
Spis treści
1. Definicja planu kierunkowego i wynikowego ..................................................... 1
2. Plany kierunkowe z przedmiotu Wychowanie fizyczne dla II, III i IV etapu
edukacji ................................................................................................................. 2
3. Fragmenty planów wynikowych z przedmiotu Wychowanie fizyczne
dla wybranych klas z poszczególnych etapów edukacji (klasa IV szkoły
podstawowej, klasa II gimnazjum, klasa III szkoły ponadgimnazjalnej) .......... 5
1. Definicja planu kierunkowego i wynikowego
Plan kierunkowy (etapowy)  przydział godzin (tylko obowiązkowych zajęć w sys-
temie klasowo-lekcyjnym) na realizację wymagań programowych z podziałem na ob-
szary tematyczne wymagań programowych i formy aktywności ruchowej.
Plan wynikowy (semestralny, roczny)  tematy lekcji ze sformułowanymi wy-
maganiami programowymi na poziomie podstawowym i ponadpodstawowym, ułożo-
ne w kolejności ich realizacji, opracowywane osobno na zajęcia lekcyjne i na zajęcia
do wyboru.
1
WYCHOWANIE FIZYCZNE
2. Plany kierunkowe z przedmiotu Wychowanie fizyczne
dla II, III i IV etapu edukacji
% Plan kierunkowy dla II etapu edukacji
Liczba godzin wychowania fizycznego: 385 godzin w całym etapie  4 godziny ty-
godniowo (2+2), czyli 2 godziny obowiązkowe w systemie klasowo-lekcyjnym
(193 godziny w etapie  64-65 rocznie) i 2 godziny obowiązkowe do wyboru przez
ucznia (192 godziny w etapie  64 rocznie).
Wymagania Obszary tematyczne
programowe
Formy
aktywności
ruchowej Klasa
Gimnastyka IV 4 4 - 4 - -
podstawowa
V 3 4 - 3 - -
VI 3 4 - 3 - -
Lekkoatletyka IV 3 4 1 2 - -
i atletyka terenowa
V 3 4 1 2 1 -
VI 3 3 1 2 2 -
Zabawy i gry ruchowe IV - - 4 4 2 -
V - - 4 4 2 -
VI - - 4 4 2 -
Gry rekreacyjne IV - - 2 1 1 -
V - - 2 1 1 -
VI - - 2 1 1 -
Zespołowe gry IV - - 12 2 6 -
sportowe
V - - 12 2 6 -
VI - - 12 2 6 -
Różne formy ćwiczeń IV - - 2 - - 7
muzyczno-ruchowych
V - - 2 - - 7
VI - - 2 - - 7
A
ączna liczba IV-VI 19 23 63 37 30 21
godzin
% Plan kierunkowy dla III etapu edukacji
Liczba godzin wychowania fizycznego: 385 godzin w całym etapie  4 godziny ty-
godniowo (2+2), czyli 2 godziny obowiązkowe w systemie klasowo-lekcyjnym
(193 godziny w etapie  64-65 rocznie) i 2 godziny obowiązkowe do wyboru przez
ucznia (192 godziny w etapie  64 rocznie).
2
Sport
Taniec
fizycznego
Bezpieczna
i wypoczynek
i higiena osobista
fizycznej i rozwoju
Trening zdrowotny
aktywność fizyczna
Sporty całego życia
Diagnoza sprawności
2. Plany kierunkowe z przedmiotu Wychowanie fizyczne dla II, III i IV etapu edukacji
W III etapie edukacji w wymaganiach programowych z wychowania fizycznego wy-
odrębniono dodatkowo obszar edukacji zdrowotnej. Najbardziej optymalnym wa-
riantem jej realizacji będzie przeznaczenie na ten cel godzin z puli zajęć do wyboru
w jednym, dowolnie wybranym przez szkołę semestrze (32 godziny ze 192 przysłu-
gujących na zajęcia do wyboru).
Wymagania Obszary tematyczne
programowe
Formy
aktywności
ruchowej Klasa
Gimnastyka I 3 3 - 2 - -
podstawowa
II 3 3 - 2 - -
III 3 3 - 2 - -
Lekkoatletyka I 3 3 2 2 - -
i atletyka terenowa
II 3 3 2 2 - -
III 3 3 2 2 2 -
Różne formy zajęć I 4 4 1 1 - -
ogólnorozwojowych
II 4 4 1 1 - -
III 4 4 1 1 - -
Gry rekreacyjne I - - 3 2 1 -
II - - 3 1 1 -
III - - 2 1 1 -
Zespołowe gry sportowe I - - 13 2 6 -
II - - 13 2 6 -
III - - 12 2 6 -
Różne formy ćwiczeń I - - 2 - 1 7
muzyczno-ruchowych
II - - 2 - 1 7
III - - 2 - 1 7
A
ączna liczba godzin I-III 30 30 61 25 26 21
% Plan kierunkowy dla IV etapu edukacji
Liczba godzin wychowania fizycznego: 290 godzin w całym etapie  3 godziny ty-
godniowo (1+2), czyli 1 godzina obowiązkowa w systemie klasowo-lekcyjnym
(98 godzin w etapie  32-33 rocznie) i 2 godziny obowiązkowe do wyboru przez ucznia
(192 godziny w etapie  64 rocznie).
W IV etapie edukacji w wymaganiach programowych z wychowania fizycznego wy-
odrębniono również obszar edukacji zdrowotnej; najbardziej optymalnym warian-
tem jej realizacji będzie więc, podobnie jak w etapie III, przeznaczenie na ten cel go-
3
Sport
Taniec
i wypoczynek
Trening zdrowotny
Sporty całego życia
Diagnoza sprawności
i aktywności fizycznej
Bezpieczna aktywność
oraz rozwoju fizycznego
fizyczna i higiena osobista
WYCHOWANIE FIZYCZNE
dzin z puli zajęć do wyboru w jednym, dowolnie wybranym przez szkołę semestrze
(32 godziny ze 192 przysługujących na zajęcia do wyboru).
Wymagania Obszary tematyczne
programowe
Formy
aktywności
ruchowej Klasa
Gimnastyka I 1 1 - 1
-
podstawowa
II 1 1 - 1
-
III 1 1 - 1 -
I 1 1 - 1
Lekkoatletyka -
i atletyka terenowa
II 1 1 1 1
-
III 1 1 1 1 -
I 3 4 - 1
Różne formy zajęć -
ogólnorozwojowych
II 3 3 - 1
-
III 3 3 - 1 -
I - - 1 1
Gry rekreacyjne 1
II - - 1 1
1
III - - 1 1 1
I - - 6 2
Zespołowe gry 4
sportowe
II - - 6 2
4
III - - 6 1 4
I - - 3 -
Różne formy ćwiczeń 1
muzyczno-ruchowych
II - - 3 -
1
III - - 3 -
1
A
ączna liczba godzin I-III 15 16 32 17
18
Uwagi:
1. W rzeczywistości uczniowie będą mieli więcej czasu na osiągnięcie wymagań
programowych, niż to przedstawiono w planach kierunkowych. Większość wy-
magań jest ze sobą ściśle skorelowana, dlatego też na jednej godzinie lekcyjnej
uczniowie mogą opanowywać i doskonalić kilka umiejętności jednocześnie.
2. Rodzaj i liczbę form aktywności ruchowej we wszystkich etapach edukacji na-
leży dostosować do potrzeb i zainteresowań uczniów oraz możliwości bazowych
placówki.
4
Sport
osobista
i wypoczynek
fizyczna i higiena
Trening zdrowotny
Sporty całego życia
Diagnoza sprawności
i aktywności fizycznej
Bezpieczna aktywność
oraz rozwoju fizycznego
3. Fragmenty planów wynikowych z przedmiotu...
3. Fragmenty planów wynikowych z przedmiotu
Wychowanie fizyczne dla wybranych klas z poszczególnych
etapów edukacji (klasa IV szkoły podstawowej,
klasa II gimnazjum, klasa III szkoły ponadgimnazjalnej)
% Fragment planu wynikowego dla klasy IV szkoły podstawowej
Wymagania programowe
Planowane
formy oceny
Temat lekcji
osiągnięć
Podstawowe Ponadpodstawowe
ucznia
Zabawy i gry ruchowe
Utrwalamy 1 Uczeń: Uczeń:
" plusy za
zasady wzorowe
" stara się poruszać " porusza się bezkoli-
bezpiecznego respektowa-
bezkolizyjnie oraz zyjnie po wyznaczonym
uczestnictwa nie zasad
przestrzegać reguł boisku,
w zabawach bezpieczeń-
zabaw i gier,
" stosuje się do
i grach stwa podczas
korzystając ze ustalonych reguł
ruchowych lekcji
wskazówek nauczyciela, i zasad,
" wyjaśnia, dlaczego " omawia skutki
należy przestrzegać niewłaściwych
ustalonych reguł we zachowań.
współzawodnictwie.
Doskonalimy 1
" uczestniczy w zabawach " uczestniczy " plusy za
umiejętność orientacyjno- w zabawach najlepszą
przyjmowania porządkowych, orientacyjno- znajomość
pozycji przyjmując polecone porządkowych, stosując terminologii
wyjściowych pozycje wyjściowe do poprawne pozycje
do ćwiczeń ćwiczeń i ustawienia, wyjściowe do ćwiczeń
i ustawień i ustawienia grupowe.
" koryguje ich
w grupie poprawność korzystając
z pomocy nauczyciela.
Poznajemy 1
" omawia pojęcie " wyjaśnia różnice " plusy dla
zabawy i gry szybkości, zwinności pomiędzy szybkością, zwycięzców
ruchowe i zręczności, zwinnością indywidual-
kształtujące i zręcznością, nych i zespo-
" uczestniczy
szybkość, w zabawach i grach, łowych
" stosuje poprawnie
zwinność starając się wykorzystać w zabawach i grach
i zręczność poznane umiejętności. opanowane
umiejętności.
Stosujemy 1
" proponuje zabawę lub " proponuje zabawę lub " plusy za
poznane zabawy grę, grę i wyjaśnia, jakie wiadomości
i gry do zdolności motoryczne i ciekawe
" stosuje urządzenia
doskonalenia i przybory, korzystając ona rozwija, propozycje
szybkości, z pomocy nauczyciela,
" dobiera do zabaw i gier zabaw i gier
zwinności dostępne urządzenia
" wyjaśnia, co to jest
i zręczności aktywny wypoczynek. i przybory,
" omawia zasady
aktywnego
wypoczynku.
5
Liczba godzin
WYCHOWANIE FIZYCZNE
Przygotowujemy 1
" proponuje zabawę " proponuje i organizuje " plusy za
się do roli orga- lub grę oraz pomaga zabawę lub grę właściwy
nizatora zabaw przy jej organizacji, pod kierunkiem dobór
i gier ruchowych i sprawną
" sędziuje zabawę lub grę nauczyciela,
przy pomocy
" sędziuje samodzielnie organizację
nauczyciela, zabawę lub grę, zabaw i gier
" podaje przykład formy " podaje przykłady kilku
aktywnego wypoczynku form aktywnego
w środowisku rówieśni- wypoczynku w środo-
czym i rodzinnym. wisku rówieśniczym
i rodzinnym.
Ćwiczenia muzyczno-ruchowe
Doskonalimy 1 Uczeń: Uczeń:
" plusy za
poczucie rytmu rozpoznanie
" kontroluje podczas " dostosowuje ruch
i rozwijamy metrum
ćwiczeń i zabaw do tempa muzyki
pamięć ruchową i przedsta-
zgodność ruchu i akcentuje prawidłowo
wienie go
z muzyką, korzystając takty,
z pomocy
" pomaga w zachowaniu ruchem
współćwiczących. rytmu współćwiczącym.
Uczymy się 1
" omawia walory " wyjaśnia wpływ " plusy dla
zabawy  Taniec rekreacyjne tańca, ćwiczeń przy muzyce najlepiej
w uliczce na prawidłową postawę współpracu-
" wykonuje podczas
zabawy określone ruchy ciała i estetykę ruchu, jących par
ciała i kroki polkowe.
" zapamiętuje i dokładnie
odtwarza określone
w zabawie ruchy ciała,
" stosuje w zabawie
poprawny pojedynczy
i podwójny krok
polkowy.
Tworzymy 1
" tworzy wspólnie " proponuje ćwiczenia do " plusy dla
krótkie układy z zespołem dowolny układu, dostosowując je najlepiej
ćwiczeń układ ćwiczeń, do zmiennego tempa współpracu-
do muzyki muzyki, jących
" wykonuje układ
w zmiennym ćwiczeń do muzyki,
" wykonuje poprawnie zespołów
tempie starając się utrzymać i płynnie cały układ,
w rytmie,
" ocenia i omawia pracę
" ocenia pracę zespołu, własnego zespołu.
konsultując się ze
współćwiczącymi.
Organizujemy 1
" wykonuje improwizację " tworzy i prezentuje " plusy za
klasowy konkurs ruchową do dowolnie improwizację ruchową, najciekawsze
  Mistrzowie wybranej muzyki, odzwierciedlając trafnie improwizacje
improwizacji ruchowe
" ocenia swoje poczucie charakter i tempo
rytmu i estetykę ruchu, muzyki,
korzystając z pomocy
" ocenia swoje poczucie
nauczyciela, rytmu i estetykę ruchu,
" podaje przykład " podaje kilka
kulturalnego przykładów
zachowania się na kulturalnego
zabawie tanecznej. zachowania się na
zabawie tanecznej.
6
3. Fragmenty planów wynikowych z przedmiotu...
% Fragment planu wynikowego dla klasy II gimnazjum
Wymagania programowe
Planowane
formy oceny
Temat lekcji
osiągnięć
Podstawowe Ponadpodstawowe
ucznia
Atletyka terenowa
Poznajemy 1 Uczeń: Uczeń:
" plusy za
zasady wiadomości
" wyjaśnia pojęcie tere- " omawia zasady
bezpiecznej plusy za
nowego toru przeszkód, bezpiecznej organizacji
organizacji sprawne
" pokonuje przeszkody terenowych torów
terenowych i bezpieczne
technikami dostoso- przeszkód,
torów przeszkód
wanymi do własnych
" pokonuje przeszkody pokonywanie
przeszkód
możliwości, najbardziej ekonomicz-
nymi technikami ruchu,
" podaje przykłady
aktywności fizycznej
" wskazuje korzyści
w terenie naturalnym. z aktywności fizycznej
w terenie naturalnym.
Planujemy 1
" proponuje ćwiczenia " przeprowadza rozgrzew- " plusy dla
terenowe tory w rozgrzewce, kę własnego zespołu, zespołów
przeszkód
" opracowuje i pokonuje " kieruje pracą zespołu za najlepsze
tory przeszkód, przy planowaniu i poko- wykorzysta-
współpracując z grupą, nywaniu torów prze- nie warun-
szkód oraz wyjaśnia, ków tereno-
" ocenia własne
zaangażowanie jakie zdolności moto- wych oraz
i efektywność pracy ryczne kształtował, wzorową
zespołu, konsultując się
" ocenia własne zaanga- współpracę
ze współćwiczącymi. żowanie i efektywność
pracy zespołu.
Uczymy się 1
" wymienia rodzaje " wyjaśnia różnicę " plusy za do-
rozkładania sił wytrzymałości, pomiędzy wytrzymało- stosowanie
w marszobiegu ścią tempową a szybko- tempa biegu
" rozkłada siły na
terenowym dystansie, korzystając ściową, do własnych
na długim ze wskazówek
" dostosowuje tempo bie- możliwości
dystansie nauczyciela, gu do własnych możli-
" plusy za
" dobiera przy pomocy wości, optymalnie roz- trafny dobór
współćwiczących kłada siły, ćwiczeń gib-
i wykonuje ćwiczenia kościowo-
" stosuje właściwe
gibkościowo- ćwiczenia gibkościowo- rozciągają-
rozciągające na rozciągające na trasie cych
wyznaczonych marszobiegu,
odcinkach trasy.
" pomaga współćwiczą-
cym w doborze ćwiczeń.
Dokonujemy 1
" pokonuje trasę crossu, " pokonuje trasę crossu, " plusy za
samooceny mieszcząc się w górnej mieszcząc się w dolnej obiektywną
wytrzymałości granicy limitu czasu, granicy limitu czasu, samoocenę
na podstawie
" analizuje wyniki " dokonuje samooceny i konkretne
pomiaru tętna pomiaru tętna wytrzymałości na wnioski do
i formułuje wnioski podstawie pomiaru samodosko-
do samodoskonalenia tętna i formułuje nalenia
pod kierunkiem wnioski do
nauczyciela. samodoskonalenia.
7
Liczba godzin
WYCHOWANIE FIZYCZNE
Planujemy 1
" przygotowuje organizm " przygotowuje " plusy za
indywidualne do wysiłku oraz dobiera samodzielnie organizm dobre przy-
trasy crossu trasę crossu do swoich do wysiłku oraz dobiera gotowanie
możliwości, korzystając optymalną do swoich organizmu
ze wskazówek możliwości trasę crossu, do wysiłku
nauczyciela,
" analizuje i ocenia " plusy
poziom własnej za trafny
" analizuje i ocenia
własną aktywność aktywności fizycznej, dobór trasy
fizyczną, konsultując pomaga
się ze współćwiczącymi. współćwiczącym.
Siatkówka
Doskonalimy 1
" Uczeń: " Uczeń: " plusy za
zagrywkę
" wykonuje zagrywkę " wykonuje zagrywkę poprawne
tenisową i jej technicznie
tenisową, tenisową w określone
przyjęcie zagrywki
sektory boiska,
" odbiera zagrywkę
i dokładny
sposobem dolnym,
" odbiera zagrywkę
odbiór
" wymienia najczęstsze sposobem dolnym, " plusy za
przyczyny urazów kierując ją do
wiadomości
w czasie zajęć rozgrywającego,
ruchowych.
" omawia sposoby
zapobiegania urazom.
Doskonalimy 1
" rozgrywa piłkę na trzy " rozgrywa piłkę na trzy " plusy za
umiejętność w zespole trójkowym, w zespole trójkowym, skuteczne
rozegrania piłki wykonując przyjęcie wykonując prawidłowo rozegranie
po odbiorze zagrywki, wystawę i dokładnie przyjęcie piłki
zagrywki i przebicie na miarę zagrywki, wystawę
w zespole swoich możliwości, i przebicie w wolne miej-
trójkowym
" stosuje w grze lepiej sce na polu przeciwnika,
opanowane sposoby
" stosuje w grze różne
przyjęcia, podania sposoby przyjęcia,
i przebicia piłki. podania i przebicia piłki
w zależności od sytuacji
na boisku.
Organizujemy 2
" stosuje w grze " koordynuje grę " plusy dla
klasowy turniej umiejętności techniczne drużyny, wykorzystuje trzech
trójek na miarę swoich skutecznie umiejętności najlepszych
siatkarskich możliwości, techniczne w celu zespołów
systemem
" kibicuje oraz pomaga zdobycia punktów, " plusy za
 każdy przy organizacji
" pełni rolę organizatora, wiadomości,
z każdym i sędziowaniu, sędziego i kibica, organizację,
sędziowanie
" wymienia symbole " wyjaśnia, co
olimpijskie. symbolizuje flaga i kibicowanie
i znicz olimpijski.
Oceniamy 1
" wykonuje co najmniej " wykonuje trzy celne 5  za trzy
celność zagrywki jedną celną zagrywkę zagrywki na pięć, celne zagrywki
tenisowej na pięć, w określony w określony sektor na pięć
i dokładność jej sektor boiska, boiska, 4  za dwie
odbioru
" odbiera zagrywkę " odbiera zagrywkę celne zagrywki
z małą dokładnością, kierując piłkę dokładnie na pięć
" analizuje przyczyny do rozgrywającego, 3  za jedną
małej skuteczności
" dokonuje samooceny celną zagrywkę
zagrywki i jej odbioru techniki zagrywki i jej na pięć
przy pomocy odbioru, pomaga
" plusy za
współćwiczącego. w ocenie techniki dokładne
współćwiczącemu. odbiory
8
3. Fragmenty planów wynikowych z przedmiotu...
% Fragment planu wynikowego dla klasy III szkoły ponadgimnazjalnej
Wymagania programowe
Planowane
formy oceny
Temat lekcji
osiągnięć
Podstawowe Ponadpodstawowe
ucznia
Zajęcia ogólnorozwojowe
Stosujemy 1 Uczeń: Uczeń:
" plusy za
poznane
" omawia wpływ ćwiczeń " uzasadnia konieczność wiadomości
ćwiczenia do i poprawny
siłowych na młody równoległego stosowa-
wzmacniania dobór
organizm, nia z ćwiczeniami siło-
mięśni ćwiczeń
" dobiera przy współpra- wymi ćwiczeń gibko- " plusy dla
posturalnych
cy z partnerem i wyko- ściowo-rozciągających,
nuje ćwiczenia wzmac-
" planuje samodzielnie najlepiej
współpracu-
niające i rozciągające i wykonuje z partnerem
jących par
wskazane grupy mięśni, ćwiczenia wzmacniające
" wylicza własny wskaz
- i rozciągające wskazane
nik wagowo-wzrostowy grupy mięśni,
(BMI) i interpretuje
" wylicza i interpretuje
jego wartość, korzysta- własny wskaz
nik BMI,
jąc z pomocy partnera,
" omawia wpływ nadwagi
" omawia wpływ nadwagi na pracę poszczegól-
na utrzymanie prawi- nych układów
dłowej postawy ciała. organizmu.
Doskonalimy 1
" omawia zasady wszech- " wyjaśnia konieczność " plusy za
umiejętność stronności i zmienności stosowania tych zasad, wiadomości
organizacji pracy mięśni,
" kieruje pracą zespołu i poprawne
i doboru ćwiczeń zaplanowa-
" wykonuje ćwiczenia przy planowaniu
w obwodach w obwodzie stacyjnym, i organizacji ćwiczeń nie obwodu
stacyjnych pomaga przy planowa- w obwodzie stacyjnym stacyjnego
niu i organizacji, oraz doborze ćwiczeń
" plusy
za dobór
" proponuje ćwiczenia elongacyjnych,
elongacyjne, ćwiczeń
" omawia sposoby
elongacyj-
" wymienia choroby cy- zapobiegania tym
wilizacyjne związane chorobom. nych
z niedostatkiem ruchu.
Planujemy 1
" planuje pod kierunkiem " planuje samodzielnie " plusy za
indywidualne nauczyciela obwód ćwi- obwód stacyjny wzma- zaplanowa-
obwody czebny wzmacniający cniający najsłabsze nie optymal-
ćwiczebne najsłabsze grupy mię- grupy mięśni, nego dla sie-
śni, dostosowując inten- bie obwodu
" kontroluje
sywność ćwiczeń i ob- intensywność ćwiczeń
" plusy
ciążenia do własnych i dostosowuje za właściwy
możliwości, obciążenia do własnych dobór
możliwości, ćwiczeń
" dobiera i wykonuje
ćwiczenia relaksacyjne,
" dobiera samodzielnie relaksacyj-
korzystając ze i wykonuje ćwiczenia nych
wskazówek nauczyciela. relaksacyjne.
Uwagi:
1. W pełnym planie wynikowym należy dodać kolumnę  numer lekcji , czyli usze-
regować tematy zgodnie z kolejnością ich realizacji.
2. Zapisy w kolumnie  planowane formy oceny osiągnięć ucznia powinny być zgod-
ne z funkcjonującym w szkole przedmiotowym systemem oceniania (PSO).
9
Liczba godzin