Publicznoprawna ochrona
konkurencji i konsumentów
(część 1)
Stanisław Piątek
PPwG 2013
1
Przedmiot i funkcje konkurencji
" Konkurencja
 mechanizm organizujący gospodarkę rynkową
" Istota konkurencji
 rywalizacja o pierwszeństwo na rynku, pozyskanie
kontrahentów, osiągnięcie korzyści gospodarczych
" Funkcje konkurencji
 sterowanie popytem i podażą, alokacja czynników
produkcyjnych, rozdział dochodów w zależności od
efektywności
2
Podstawy prawne
" Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i
konsumentów (uokik)
" Bezpośrednie stosowanie art. 101 i 102 TFUE gdy występuje wpływ
na handel między państwami członkowskimi
" Współpraca w sprawach antymonopolowych
 sieć władz stosujących prawo konkurencji  Komisja Europejska,
krajowe organy ds. konkurencji, sądy (konsultacja, kooperacja,
wymiana informacji)
 UOKiK powiadamia Komisję o podjęciu sprawy na podstawie
TFUE
 wcześniejsze podjęcie lub rozstrzygnięcie sprawy przez Komisję
zwalnia UOKiK z obowiązku prowadzenia sprawy
3
System ochrony konkurencji
" Działania wyprzedzające - przeciwdziałanie koncentracji
" Działania następcze  zwalczanie praktyk ograniczających
konkurencję oraz interesy konsumentów i przedsiębiorców:
 porozumienia ograniczające konkurencję (praktyki kolektywne)
 nadużywanie pozycji dominującej (praktyki indywidualne)
 naruszanie zbiorowych interesów konsumentów
" Działanie w interesie publicznym  ustawa o ochronie konkurencji i
konsumentów
" Działanie w interesie prywatnym - ustawa o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji
 wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, towarów
lub usług, fałszywe oznaczenie pochodzenia geograficznego
towarów, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do
rozwiązania lub niewykonania umowy, pomawianie lub
nieuczciwe zachwalanie, nieuczciwa lub zakazana reklama
4
Organy ochrony konkurencji (1)
" Prezes UOKiK
 centralny organ administracji, nadzór Prezesa RM, powołanie w trybie
otwartego konkursu
" Kompetencje:
 sprawy ograniczania konkurencji przez przedsiębiorców
 naruszanie zbiorowych interesów konsumentów
 przeciwdziałanie koncentracji
 nadzorowanie pomocy publicznej
 nadzór nad bezpieczeństwem i zgodnością produktów
" Organizacja:
 delegatury w 9 miastach
" Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
 rozpatruje odwołania od decyzji Prezesa UOKiK
 bada legalność i celowość, może zmienić decyzję
 uznaje postanowienia wzorców umownych za niedozwolone
5
Organy ochrony konkurencji (2)
" Organy terenowe
 samorządy, organizacje konsumenckie
" Powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów
 powoływany przez radę powiatu / miasta
" Zadania
 poradnictwo
 interwencje u przedsiębiorców
" obowiązek udzielania odpowiedzi i zajmowania stanowiska
przez przedsiębiorców
 wytaczanie powództw na rzecz konsumentów
 inicjowanie postępowań o wykroczenia w sprawach
konsumenckich.
6
Praktyka ograniczająca
konkurencję
" Ograniczenie samodzielności kontrahentów,
konkurentów, konsumentów - pogorszenie
sytuacji
" Wymuszenie warunków mniej korzystnych niż w
warunkach konkurencji
" Działanie przedsiębiorcy, grupy
przedsiębiorców, związków (izby, zrzeszenia)
" Wynikiem jest nielegalne nadużycie władzy
rynkowej
 bezprawna praktyka zakazana klauzulą ustawową
 wynikająca z pozycji zajmowanej na właściwym rynku
7
Właściwy rynek (1)
" Praktyki są podejmowane na konkretnym
rynku
" Pojęcie rynku właściwego (relewantnego)
 wymiar produktowy (asortymentowy)
 wymiar przestrzenny (geograficzny)
 wymiar podmiotowy
 wymiar czasowy
8
Właściwy rynek (2)
" Wymiar produktowy
 obejmuje towary lub usługi uznawane przez konsumenta za
wzajemnie substytucyjne ze względu na przeznaczenie,
właściwości, ceny, jakość (samochody osobowe małolitrażowe,
rynek gazu w butlach)
" Wymiar przestrzenny
 obejmuje obszar, na którym przedsiębiorstwa występują jako
nabywcy lub sprzedawcy, a warunki na tyle zbliżone, że można
go odróżnić od sąsiednich obszarów o odmiennych warunkach
ze względu na rodzaj i właściwości produktów, istnienie barier
dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice
cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji
" Wymiar podmiotowy
 detal, hurt
" Wymiar czasowy
 rynki sezonowe
9
Porozumienia ograniczające
konkurencję (1)
" Forma porozumienia
 umowa, uzgodnienie przedsiębiorców, uchwała zrzeszenia, izby, uzgodniona
praktyka
" ustalanie cen (kartele cenowe) np. uchwała izby aptekarskiej
nakazująca stosowanie maksymalnych cen na leki ryczałtowe,
uchwały samorządu notariuszy, minimalna cena kursu na prawo
jazdy, cena książki Harry Potter &
" ustalanie innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów
(porozumienia kondycjonalne)  np. zakaz stosowania kart stałego
klienta
" ograniczanie lub kontrolowanie produkcji lub zbytu (porozumienia
kontyngentowe), postępu technicznego lub inwestycji - np.
uzgodnienie likwidacji części tablic reklamowych
" podział rynków zbytu lub zakupu (porozumienia podziałowe), np.
podział rynku aptecznego według kryteriów geograficznych
10
Porozumienia ograniczające
konkurencję (2)
" stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych
lub niejednolitych warunków umów (porozumienia w sprawie
dyskryminacji), stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki
konkurencji, np. porozumienie w sprawie wyższych cen najmu dla
konkurentów, porozumienie gmin w sprawie dostępu przewoz
ników
do przystanków
" uzależnianie zawarcia umowy od innego świadczenia bez związku z
przedmiotem umowy (porozumienia w sprawie wiązania) np.
porozumienie w sprawie sprzedaży sprzętu wyłącznie z
obowiązkiem zakupu materiałów eksploatacyjnych
" ograniczanie dostępu do rynku lub eliminowanie z rynku
przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem np. dostęp do
kanalizacji kablowej na zasadach wyłączności
" uzgadnianie warunków ofert w przetargu (porozumienia
przetargowe)
11
Porozumienia ograniczające
konkurencję (3)
" Wyjątki od zakazu
 przypadki bagatelne - porozumienia przedsiębiorców poniżej 5%
łącznego udziału w rynku, a na różnych szczeblach obrotu 
poniżej 10% indywidualnego udziału w rynku (wyłączone
porozumienia cenowe, kontyngentowe, podziałowe,
przetargowe)
 jeżeli porozumienia przyczyniają się do polepszenia produkcji,
dystrybucji, jeżeli konsument odnosi część korzyści, a
porozumienie nie eliminuje konkurencji
 wyłączenia grupowe dokonane przez Radę Ministrów -
ubezpieczenia, porozumienia specjalizacyjne i kooperacyjne,
porozumienia wertykalne w sprawie wyłączności dostawcy,
sprzedaży, franchisingowe
" Sankcja - nieważność porozumień lub ich części, kary
pieniężne
12