Marcin Gajaszek

Gracjana Pawlak Grupa A ROK I

„AUTOAGRESJA - mowa, której język warto znać”

„Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 4/2005

Definicyjnie „AUTOAGRESJA” bywa zamiennie używany z samouszkodzeniem, autodestrukcją, samoniszczeniem.

Termin Autoagresji obejmuje:

• Zachowania autodestrukcyjne: zabu­rzenia łaknienia, anoreksję, bulimię, oty­łość, nadużywanie szkodliwych substancji, uzależnienia, pracoholizm, nałogi, upra­wianie niebezpiecznych sportów, ryzykow­ną jazdę samochodem, ryzykowne zacho­wania seksualne;

• Dewiacje seksualne: masochizm, tanatofilię, sadomasochizm;

• Samookaleczenia: nacinanie, drapanie, przyżeganie, obijanie, uderzanie;

• Samoniszczenie: samobójstwo, parasamobójstwo, przedawkowanie leków, używek itp.;

• Udoskonalanie ciała: operacje kosme­t., tatuowanie, kolczykowanie, wybie­lanie lub nadmierne opalanie skóry;

• Zaburzenia pozorowane: wielokrotne zabiegi chirurgiczne, sztucznie wywołane choroby, hipochondrię, zespół Munchhausena, rozszerzony syndrom Munchhausena.

Artykuł ten mówi o Autoagresji, jako problemie samookaleczeń, lub inaczej samouszkodzeń.

L. Arnold i G. Babiker definiują to pojęcie następująco: sa­mouszkodzenie to „akt polegający na ce­lowym zadawaniu bólu i/lub ran swemu ciału, pozbawiony jednakże intencji sa­mobójczej” - Tym samym możemy wnioskować, że Samouszkodzenie jest jawnym przejawem autoagresji, co więcej osoby zadające sobie ból nie ukrywają tego, lecz chcą tym zwrócić na siebie uwagę.

Skłonności do takich zachowań ma każdy. Czynności autodestrukcyjnych jest bar­dzo wiele.

Do najczęściej podejmowanych należą: nacinanie skóry; poparzenie wodą, parą wodną lub substancjami chemiczny­mi; zadawanie sobie ciosów; obijanie się o ściany; drapanie; ugniatanie; nakłuwanie; gryzienie; pocieranie szorstkimi przedmio­tami; rozrywanie ubrań i gojących się ran; wprowadzanie pod skórę lub w otwory cia­ła ostrych przedmiotów; podwiązywanie kończyn w celu wywołania opuchlizny; wyrywanie włosów i rzęs; silne szorowa­nie skóry prowadzące do abrazji (zdarcia naskórka), niekiedy z użyciem środków czyszczących, takich jak wybielacz; poły­kanie ostrych, metalowych przedmiotów lub szkodliwych substancji; wstrzykiwa­nie zanieczyszczonych substancji, śliny, moczu, mleka; wbijanie w ciało ostrych przedmiotów.

Do zachowań takich docho­dzi zazwyczaj w stanach wewnętrznej pust­ki, napięcia, rozpaczy, depresji i desperacji.

Owe stany natomiast mają również swoje uwarunkowania. Badania osób, które dokonują samousz­kodzeń, wskazują na podstawowe źródło tych zachowań: skrajnie trudne, stresujące i traumatyczne przeżycia:

1) Doświadczenia z dzieciństwa: wykorzystanie seksualne, maltretowanie, osierocenie i inne, np. zaniedbanie opieki, nadużycia emocjonalne, brak komunikacji, choroba jednego z rodziców, alkoholizm.

2) Doświadczenia życia dorosłego: gwałt, przemoc fizyczna, brak wsparcia i komu­nikacji w związku, utrata dziecka czy bez­płodność.

Samookaleczanie spełnia szereg funkcji:

1. Funkcje związane z radzeniem sobie i przetrwaniem: regulacja napięcia i lęku, zogniskowanie bólu w celu zapanowania nad nim, ból kontrolowany i umiejscowiony

2. Funkcje związane z JA: Wzmożenie poczucia autonomii i kon­troli, odzyskanie poczucia rzeczywistości, stworzenie sobie okazji do zaopie­kowania się sobą

3. Funkcje związane z radzeniem sobie z własnym doświadczeniem: demonstrowanie lub wyrażanie wobec siebie własnych doświadczeń traumatycznych, ponowne przeżywanie urazu.

4. Funkcje związane z karaniem własnej osoby i byciem ofiarą: karanie siebie, oczyszczenie, karanie prześladowcy, radzenie sobie z dezorientacją w sferze doznań seksualnych.

5. Funkcje dotyczące relacji z innymi ludźmi: komunikacja, karanie innych, wywieranie wpływu na zachowanie innych.

Grupy ry­zyka, potencjalnie zagrożone uciekaniem się do samouszkodzeń:

• Dzieci w wieku do dwóch lat. Dążąc do poznania własnego ciała, w tym także doznań bólowych, uciskają je, gryzą się, drapią, ciągną za włosy, rzucają się na pod­łogę itp. Po ukończeniu dwóch lat ich eks­ploracja przenosi się na dalsze otoczenie, chyba, że pozbawione są właściwej opie­ki rodzicielskiej - wówczas samoagresja może przerodzić się w trwały mechanizm nawykowy, będący sposobem komuniko­wania się dziecka z rodziną;

• Osoby przebywające w izolacji, np. w zakładach karnych i innych placówkach zamkniętych;

• Osoby chore psychicznie, np. karzące się za urojone winy czy pragnące cierpieć w imię wyimaginowanej misji zbawienia ludzkości;

• Osoby z zaburzeniami osobowości, np. borderline;

• Ludzie doświadczający przemocy w przeszłości, o czym była mowa wcze­śniej.

Autoagresywni mogą okazać się rów­nież nasi bliscy lub znajomi. Spotykając się z tym zjawiskiem spróbujmy je zrozumieć, zanim wydamy jakikolwiek osąd lub uda­my, że go nie zauważamy. Autoagresja to mowa, której język warto znać.

---