Jednostka 8, „Wpływ obecności innych na zachowanie”
MOTYWY AFILIACJI I ZAŻYŁOŚCI
AFILITACJA- potrzeba przebywania z innymi ludźmi
Przebywanie z innymi daje szansę na uzyskanie i wymianę informacji o ważnym przyszłym wydarzeniu.
w jednym z badań wykazano, że ludzie charakteryzujący się silną potrzebą afiliacji były częściej niż inne poddawane w niemowlęctwie specyficznemu treningowi socjalizacyjnemu: matki ignorowały ich płacz
inna interpretacja zakłada, że lęk przed odrzuceniem i potrzeba afiliacji manifestują się w odmiennych zachowaniach (chęć posiadania wielu przyjaciół i znajomych)
McAdams zaproponował termin motywu zażyłości, czyli preferencji lub gotowości do doświadczeń interpersonalnych szczególnego rodzaju- doświadczeń ciepła, bliskości i szczerej rozmowy z inną osobą:
▪ ludzie charakteryzujący się silnym motywem zażyłości spostrzegani
są przez swoich znajomych i bliskich jako ciepli, kochający, naturalni,
szczerzy oraz w niewielkim stopniu skoncentrowani na sobie
▪ tacy ludzie lepiej znoszą samotność i rzadziej przejawiają tendencję
do nawiązywania nowych kontaktów; odczuwają natomiast silną
potrzebę podtrzymywania znajomości już zawartych
▪ ludzie o silnej potrzebie afiliacji źle się czują samotnie, starają się
wówczas nawiązać interakcję z innymi ludźmi
EFEKT FACYLITACJI SPOŁECZNEJ
FACYLITACJA- procesy, dzięki którym obecność innych ludzi wywiera intensyfikujący wpływ na zachowania jednostki
badania pod wpływem widowni
badania nad wpływem równoczesnego działania
R. ZAJONC- POZIOM POBUDZENIA JAKO MECHANIZM WYJAŚNIAJĄCY EFEKT FACYLITACJI
tendencja do wystąpienia określonej reakcji jest funkcją iloczynu siły nawyku i siły zgeneralizowanego popędu
zewnętrzne bodźce mogą nasilać pojedynczy nawyk lub nawet wiele nawyków (im silniejszy popęd, tym większe będą różnice między tendencją do wystąpienia nawyków słabo wykształconych i dobrze wykształconych
Zajonc zakłada, że obecność innych jest dla podmiotu źródłem ogólnego niespecyficznego pobudzenia, równoznacznego ze zwiększeniem popędu.
zadanie proste, wymagające wykonania sekwencji dobrze wyuczonych reakcji, powinny być realizowane lepiej w obecności innych niż w samotności
obecność innych przeszkadzać powinna przy wykonywaniu zadań skomplikowanych
Kiedy obecność innych prowadzi do pogorszenia funkcjonowania podmiotu, mówimy o INHIBICJI SPOŁECZNEJ.
Alternatywne modele pobudzenia jako mechanizmu odpowiedzialnego za efekt facylitacji społecznej:
Cottrell: podwyższony stan pobudzenia w obecności innych osób jest
skutkiem wielokrotnie powtarzających się doświadczeń socjalizacyjnych (większość ludzi nauczyła się, że obserwacja ich zachowań przez innych owocuje tym, że inni poddają ich ocenie, a następnie karzą lub nagradzają)
wzrost popędu następuje dlatego, że inni ludzie spostrzegani są przez człowieka jako nastawieni na ocenę poziomu wykonywania przez niego określonego zadania
jeśli podmiot ma pewność, że inni ludzie nie będą go oceniać, to ich obecność nie wpływa na doświadczany przezeń poziom pobudzenia
Baron: obecność innych ludzi działa jak dystraktor, powodując utrudnie-
nia w koncentracji uwagi na zadaniu; świadomość występowania dystraktora może wprowadzić podmiot w stan niepokoju, związany z podwyższonym poziomem pobudzenia
Baumeister: jedną z głównych społecznych motywacji człowieka jest chęć zaprezentowania innym swego korzystnego wizerunku; pobudzenie może wynikać z obawy podmiotu, że celu tego nie zdoła osiągnąć
Poznawcze wyjaśnienia efektu facylitacji społecznej
TEORIA DUVALA I WICKLUNDA:
Obecność innych ludzi doprowadza podmiot do stanu obiektywnej samoświadomości. Jest to stan, w którym uwaga skierowana jest na siebie jako obiekt percepcyjnie dostępny innym. Człowiek zaczyna koncentrować się na tym, co inni widzą, że go oceniają, bardziej wyraziste poznawczo stają się wówczas najróżniejsze standardy funkcjonowania, akceptowane przez podmiot, w tym i te, które związane są z aktualnie wykonywaną działalnością.
jeśli standardy te są wyższe od aktualnie przejawianego poziomu wykonania, rozbieżność ta rodzi napięcie motywacyjne, podmiot w celu zredukowania tego napięcia, intensyfikuje wysiłek ukierunkowany na zadanie
w wypadku zadań prostych, podmiot nie przeżywa niepokoju
w wypadku zadań złożonych, gdzie podmiot zmniejsza wysiłek wkładany w zadanie
BARON przedstawił w pełni poznawczą interpretację facylitacji społecznej:
Wyszedł z założenia, że człowiek ma ograniczone zasoby poznawcze. Zewnętrzne wobec zadania dystraktory, takie jak obecność innych, angażują część zasobów uwagi. Im więcej ich wiążą, tym mniej pozostaje na ich aktywność związaną z samym zadaniem. Konsekwencją tego jest zwężenie pola uwagi i skoncentrowanie jej na niewielkiej liczbie bodźców.
proste zadania wymagają koncentracji uwagi na bardzo ograniczonej liczbie bodźców, podmiot funkcjonuje wówczas dobrze
skomplikowane zadania wymagają objęcia uwagą szerokiej gamy bodźców, funkcjonowanie jest gorsze
Choć obecność innych ludzi nie zawsze prowadzi do poprawy wykonania przez jednostkę zadań, zakłada się na ogół, że w takich wypadkach niemal zawsze intensyfikuje ona swój wysiłek wkładany w zadanie.
Inni ludzie mogą pracować nad określonym zadaniem wspólnie z jednostką, stanowiąc wraz z nią grupę.
Badania wykazały, że człowiek, wykonując działania w grupie, wkłada w nie mniej wysiłku, niż gdyby pracował samotnie. Nazywamy to próżniactwem społecznym, co polega na zmniejszeniu przez jednostkę wysiłku wkładanego w pracę grupową.
Przyczyny próżniactwa społecznego;
rozproszenie odpowiedzialności: im większa jest liczba świadków jakiegoś zdarzenia, w tym mniejszym stopniu każdy z nich czuje się odpowiedzialny za jego przebieg i skutki
kierowanie się zasadą równości: osoba, która wraz z innymi członkami pracuje nad określonym zadaniem, stara się dostosować swój osobisty wysiłek do poziomu wysiłku przejawianego przez pozostałych członków grupy- ludzie nie dają z siebie wszystkiego
strategia chowania się w tłumie: anonimowość grupy pozwala jednostce schować się w tłumie i uniknąć w ten sposób aktywności, która jest dla niej nieprzyjemna
wypełnianie społecznego standardu: jeśli standardy w grupie nie są jasno sprecyzowane, ludzie nie w pełni angażują się w działania realizowane przez grupę
POLARYZACJA GRUPOWA to tendencja do podejmowania po dyskusji w grupie decyzji bardziej skrajnych, niż te, które każdy z członków podjąłby sam
Manipulacja innymi, motywacje manipulatorów i manipulowanych
MANIPULACJA SPOŁECZNA to planowe i celowe działanie, którego autor wywiera wpływ na inną osobę w taki sposób, aby nie zdawała sobie ona sprawy z tego, że podlega jakimkolwiek oddziaływaniom, bądź by nie była świadoma siły lub konsekwencji tych oddziaływań.
Zabiegi manipulatorów:
udawanie obdarzania sympatią
zaprezentowanie siebie jako osoby sympatycznej, bądź bezradnej, aby uzyskać współczucie
technika niskiej piłki: chcąc skłonić klienta do kupna samochodu, sprzedawca oferuje auto za niezwykle niską cenę, gdy klient podejmie decyzję o kupnie, cena auta nagle wzrasta, ale klient nadal chce kupić auto, z poczucie zobowiązania
reguła wzajemności: obdarowując kogoś, stwarzamy sytuację, w której ten ktoś może nam się odwdzięczyć
AUTOPREZENTACJA- to podejmowanie przez podmiot takich działań ukierunkowanych na sterowanie wrażeniem wywieranym na partnerze interakcji, które wpływają na pożądane przez podmiot reakcje owego partnera wobec niego