„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Małgorzata Piechota

Naprawa, renowacja i konserwacja dzianin i dziewiarskich
wyrobów odzieżowych 743[04].Z2.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Maria Michalak
mgr inż. Ewelina Śmiszkiewicz



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Halina Włodarczyk



Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[04].Z2.05

„Naprawa, renowacja i konserwacja dzianin i dziewiarskich wyrobów odzieżowych”,

zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu rękodzielnik wyrobów
włókienniczych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

4

3.

Cele kształcenia

5

4.

Materiał nauczania

6

4.1.

Naprawa, renowacja i konserwacja dzianin i dziewiarskich wyrobów
odzieżowych

6

4.1.1.

Materiał nauczania

6

4.1.2.

Pytania sprawdzające

11

4.1.3.

Ć

wiczenia

11

4.1.4.

Sprawdzian postępów

14

5.

Sprawdzian osiągnięć

15

6.

Literatura

20

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o naprawie, renowacji i konserwacji

dzianin i dziewiarskich wyrobów odzieżowych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

−

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

−

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

−

ć

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

−

sprawdzian postępów,

−

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań, zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,

−

literaturę uzupełniającą.

Jeżeli udzielenie odpowiedzi na niektóre pytania lub wykonanie niektórych ćwiczeń

sprawi Ci trudności zawsze możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela.

Schemat układu jednostek modułowych

743[04].Z2

Wyroby dziane

743[04].Z2.01

Wykonywanie podstawowych form konstrukcyjnych dziewiarskich wyrobów odzieżowych

743[04].Z2.02

Wykonywanie ręczne dzianin

743[04].Z2.03

Wykonywanie dzianin na maszynach dziewiarskich ręcznie sterowanych

743[04].Z2.04

Wykonywanie dziewiarskich wyrobów odzieżowych

743[04].Z2.05

Naprawa, renowacja i konserwacja dzianin i dziewiarskich wyrobów odzieżowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

rozróżniać różne rodzaje dzianin,

−

rozróżniać dziewiarskie wyroby odzieżowe,

−

rozróżniać surowce włókiennicze,

−

wykonywać ręczne barwienie wyrobów włókienniczych,

−

posługiwać się narzędziami i przyborami krawieckimi oraz do wytwarzania dzianin,

−

rozróżniać sploty dziewiarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

określić rodzaj uszkodzenia i zakres naprawy wyrobów odzieżowych,

−

zaplanować czynności związane z naprawą, renowacją oraz konserwacją wyrobów
włókienniczych,

−

dobrać metody naprawy, renowacji i konserwacji wyrobów dziewiarskich,

−

określić zasady doboru surowców, narzędzi i urządzeń do naprawy oraz renowacji
i konserwacji wyrobów,

−

dokonać naprawy uszkodzonych dzianin oraz dziewiarskich wyrobów odzieżowych,

−

dokonać renowacji wyrobów włókienniczych,

−

określić warunki przechowywania dzianin i dziewiarskich wyrobów odzieżowych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Naprawa, renowacja i konserwacja dzianin i dziewiarskich

wyrobów odzieżowych

4.1.1. Materiał nauczania

Konserwacja

Konserwacja wyrobów włókienniczych obejmuje dwa zasadnicze procesy technologiczne

zmierzające do tego samego celu, a różniące się środowiskiem prowadzenia procesu:

–

proces prowadzony w środowisku wodnym, nazywany praniem,

–

proces prowadzony w środowisku rozpuszczalników chemicznych nazywany
czyszczeniem chemicznym lub praniem na sucho.
Gotowe wyroby włókiennicze wymagają w czasie użytkowania odpowiedniej

konserwacji w zależności od właściwości włókien. Wyroby wyprodukowane z włókien
chemicznych lub z ich domieszką mają inne właściwości użytkowe niż wyroby wykonane
z włókien naturalnych na przykład wełny. Włókna zastosowane w dzianinach lub innych
wyrobach włókienniczych zachowują się różnie w procesach prania, prasowania, czyszczenia
chemicznego. Reakcja wyrobu poddanego wymienionym operacjom zależy nie tylko od
rodzaju włókien, lecz również od struktury i rodzaju wykończenia. Właściwa konserwacja jest
istotna dla użytkownika, ponieważ zapobiega zniszczeniu wyrobu. Informacje dotyczące
konserwacji przekazywane są w formie umownych znaków. Stosowane znaki ostrzegawcze
przedstawione są w tabeli nr 1.

Tab. 1. Znaki ostrzegawcze [1]

nie prać na mokro

wyrób może być prany mechanicznie w temperaturze nie przekraczającej 40°C

nie chlorować

można stosować powszechnie używane rozpuszczalniki

wyrób nie może być czyszczony chemicznie

wyrób można czyścić chemicznie w czterochloroetanie, benzynie

wyrób można czyścić tylko benzyną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

nie prasować

można prasować w temperaturze do 210°C

można prasować w temperaturze do 160°C

można prasować w temperaturze do 120°C

można chlorować

Pranie wyrobów w roztworach wodnych

Usunięcie brudu z wyrobów włókienniczych w środowisku wodnym może zachodzić

między innymi w wyniku rozpuszczania składników brudu przy pomocy środków piorących.
Jako środków piorących używa się mydeł wyrabianych z tłuszczów zwierzęcych i roślinnych
oraz syntetycznych środków piorących. Efektywność bezpośredniego działania środków
piorących zależy od temperatury prowadzenia procesu. Temperatura kąpieli zależy od składu
surowcowego dzianiny i rodzaju wykończenia – przykładowe temperatury kąpieli obrazuje
tabela nr 2.

Tab. 2. Przykładowe temperatury kąpieli

[opracowanie własne]

Rodzaj surowca

Wykończenie

Temperatura kąpieli prania

bawełna 100%

biała

95°C

bawełna 100%

barwiona/drukowana

40°C

bawełna z domieszką
poliestru

biała

60°C

bawełna z domieszką
poliestru

barwiona/drukowana

40°C

poliester 100%

biała/kolorowa

40°C

poliester z domieszką
bawełny

biała/kolorowa

40°C

Wyroby z włókien roślinnych, a więc z lnu i bawełny, nie wymagają zachowania

specjalnej ostrożności przy praniu.

Wyroby wełniane wymagają większej ostrożności przy praniu i wskazane jest pranie

ręczne. Ostrożność dotyczy przede wszystkim temperatury kąpieli piorącej, gdyż wełna ma
zdolność do filcowania się w wysokich temperaturach (do 50°C). Podczas prania wyroby
z wełny należy lekko wygniatać, unikając tarcia i mocnego wykręcania. Płukać należy
również w ciepłej wodzie, można do wody dodać trochę octu. Wyroby z dzianin wełnianych
należy suszyć w stanie rozłożonym, prasować przez mokrą zaparzaczkę, przy temperaturze
ż

elazka do 160°C.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Wyroby ze sztucznych włókien celulozowych należy prać bardzo ostrożnie ze względu na

mniejszą wytrzymałość włókien na mokro oraz na ich wrażliwość na alkalia. Temperatura
prania około 40°C, temperatura prasowania poniżej 160°C.

Wyroby z włókien syntetycznych odznaczają się następującymi cechami: ograniczoną

zdolnością przyjmowania wody, skłonnością do silnego brudzenia się, termoplastycznością
czyli tendencją do trwałych odkształceń w podwyższonej temperaturze. W związku z tym
pranie wyrobów z włókien syntetycznych wymaga zachowania dużej ostrożności. Przez
nieumiejętne pranie można spowodować całkowite zniszczenie wyrobów z tych włókien.
Właściwą i bezpieczną temperaturą kąpieli piorącej dla wyrobów z włókien syntetycznych jest
40°C. Temperatura prasowania nie może przekraczać 120°C.
Czyszczenie chemiczne

Naturalne zanieczyszczenia wyrobów włókienniczych można podzielić na trzy zasadnicze

grupy:
1)

zanieczyszczenia rozpuszczalne w rozpuszczalnikach a nie rozpuszczalne w wodzie; do
nich należą tłuszcze, oleje mineralne, woski i tym podobne – zanieczyszczenia
hydrofobowe.

2)

zanieczyszczenia rozpuszczalne w wodzie a nie rozpuszczalne w rozpuszczalnikach
organicznych; należą do nich między innymi chlorek sodowy, cukry proste, skrobia –
zanieczyszczenia hydrofilowe.

3)

zanieczyszczenia nie rozpuszczalne w wodzie i nie rozpuszczalne w rozpuszczalnikach
tak zwane zanieczyszczenia pigmentowe; należą do nich między innymi cząstki węgla,
składniki gleby, tlenki różnych metali.
Usuwanie zanieczyszczeń pierwszej grupy nie stwarza trudności ponieważ rozpuszczają

się one całkowicie podczas chemicznego czyszczenia w kąpieli rozpuszczalnikowej.
Usuwanie zanieczyszczeń pozostałych grup stanowi główny problem chemicznego
czyszczenia odzieży, ponieważ czyszczenie czystymi rozpuszczalnikami nie zapewnia ich
usunięcia.

Sposoby odplamiania wyrobów włókienniczych przedstawia tabela 3.

Tab. 3. Sposoby odplamiania wyrobów włókienniczych przedstawia [1]

Rodzaj zaplamienia

Ś

rodki do usuwania zaplamienia

Czynności

Masło, oliwa

Mydło + gorąca woda, talk, mąka
ziemniaczana.


Benzyna

Ś

wieże plamy wyprać w gorącej wodzie

z mydłem; miejsca zaplamione posypać
talkiem lub mąką ziemniaczaną, sczyścić
szczotką;
Podłożyć podkład, tamponem z gazy
umoczonym w benzynie dotykać
zaplamione miejsca.

Smoła, smary

Masło, mydło + gorąca woda

Benzyna


Woda utleniona

Smołę zeskrobać nożem, położyć na
plamę masło, odczekać i sprać gorącą
wodą z mydłem;
Podłożyć podkład, tamponem z gazy
umoczonym w benzynie dotykać
zaplamione miejsca;
ś

ółte zaplamienie, które często pozostaje,

usunąć wodą utlenioną.

Stearyna, parafina

Gorące żelazko i benzyna

Stearynę zeskrobać, podłożyć wilgotną
tkaninę, przykryć bibułą i przeciągnąć po
plamie żelazkiem. Bibułę często
wymieniać, wytrzeć ślad po plamie
benzyną.

Czarna

kawa,

herbata,

czekolada, piwo, wino

Woda utleniona, amoniak

Ś

wieże plamy polewać ciepłą wodą;

pocierać szmatką umoczoną w wodzie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Rodzaj zaplamienia

Ś

rodki do usuwania zaplamienia

Czynności

Gliceryna, woda utleniona

utlenionej a następnie w amoniaku;
Zastarzałą plamę umoczyć w glicerynie
a następnie zwilżyć wodą utlenioną.

Soki owocowe

Mleko słodkie lub kwaśne

Alkohol (1:3), woda utleniona

Zaprać w mleku, najlepiej kwaśnym;
Plamę przecierać tamponem umoczonym
w alkoholu, a następnie polać zaplamione
miejsce woda utlenioną (wystawić mokrą
plamę na działanie słońca).

Zazielenienie

Woda utleniona z domieszką kilku
kropel amoniaku

Tamponem umoczonym w wodzie
utlenionej z amoniakiem pocierać miejsce
zaplamione, często zmieniając tampon.

Przypalenie

Woda + mydło, benzyna, woda
utleniona

Tamponem z gazy umoczonym w wodzie
z mydłem pocierać zaplamione miejsce;
spłukać ciepłą wodą, po wyschnięciu
przetrzeć benzyną; jeżeli pozostaną żółte
plamy wytrzeć je szmatką umoczoną w
wodzie utlenionej.

Tusz z długopisu

Alkohol, woda kolońska, aceton

Pod plamę podłożyć podkład i przetrzeć
lekko tamponem umoczonym w alkoholu,
tampony często zmieniać na czyste.

Uszkodzenia występujące w dzianinach i w dzianych wyrobach odzieżowych

Słabą cechą dzianin jest łatwość ich uszkadzania się, gdyż wystarczy przerwanie jednego

oczka, aby dzianina zaczęła się pruć. Tę cechę dzianin można wykorzystać podczas spruwania
zużytych wyrobów (ew. tylko ich części) lub przy renowacji ich.

Dzianiny rządkowe łatwo się prują. Oczka w tych dzianinach wypruwają się wzdłuż

kolumienek i rządków. Wypruwanie się oczek wzdłuż kolumienek nazywane „leceniem
oczek”, powoduje podłużne prześwity między kolumienkami i należy do poważnych błędów
dzianiny. „Lecenie oczek” potęguje się w dużym stopniu podczas rozciągania
powierzchniowego, czyli napinania dzianiny w procesach wykończalniczych lub podczas
użytkowania. Jest to niekorzystna cecha dzianin rządkowych.

Kolumienki oczek najłatwiej spruwają się w dzianinach lewoprawych. Im bardziej

skomplikowana budowa dzianiny tym mniejsza spruwalność wzdłuż kolumienek.

Wszystkie dzianiny rządkowe spruwają się także wzdłuż rządków. Rządki oczek

wypruwają się w nich w kolejności odwrotnej do ich tworzenia.

Dzianiny kolumienkowe, użytkowe na ogół spruwają się dość trudno. Ponieważ są

zwykle połączeniem dwóch lub większej liczby splotów o różnych przeplotach. Lecenie oczek
w dzianinach o splotach podstawowych: łańcuszka, trykotu, atłasu trykotowego może
występować tylko sporadycznie. Inne sploty mają budowę utrudniającą lecenie oczek.

Błędy powstałe na dzianinie wskutek zrzuconych oczek przedstawiają rys. 1 i rys. 2.

Rys. 1. Zrzucone oczka na dzianinie o splocie lewo – prawym [6]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Rys. 2. Zrzucone oczka na dzianinie o splocie dwuprawym [6]

W dzianinach metrażowych miejsca występowania błędów oznacza się za pomocą

etykietek samoprzylepnych lub kolorowej nitki. Błędy występujące w dzianinie eliminuje się
w procesie kroju, co zapewnia wyższą jakość wyrobów. W dzianinach rządkowych błędy
występują zazwyczaj w szerokości dzianiny wzdłuż rządka, natomiast w dzianinach
kolumienkowych większość błędów występuje w długości dzianiny.

W trakcie użytkowania wyrobów dzianych mogą wystąpić następujące rodzaje

uszkodzeń: przetarcie, rozerwanie, wyświecenie, przepalenie, pęknięcie szwów, zmiany
w wybarwieniu. Przetarcie przędzy w dzianinie może być przyczyną „lecenia oczek” lub
pęknięcia dzianiny.

Naprawa i renowacja

Ponowne wykorzystanie przędzy – odzież z dzianiny przeznaczoną do ponownego

przerobienia należy uprać a następnie popruć i zwinąć w pasma. Ponownie uprać i dobrze
wypłukać, po czym nie wyciskając powiesić w pasmach do całkowitego wyschnięcia. Pod
ciężarem wody włóczka rozprostuje się całkowicie.

Barwienie wyrobów i surowca – w czasie użytkowania odzież jest narażona na działanie

różnych czynników fizykochemicznych i chemicznych, z których najważniejszymi są: światło,
pranie, prasowanie oraz tarcie. Pod wpływem tych oddziaływań zachodzą zmiany
w wybarwieniu wyrobu. Zmieniać się może intensywność, odcień lub żywość barwy.
Trwałość wybarwienia zależy od rodzaju użytego barwnika, metody barwienia oraz sposobu
wykończenia dzianiny. Renowacji w zakresie przywracania intensywności pierwotnej barwy
poddajemy przede wszystkim wyroby dziewiarskie wykonywane sposobem ręcznym. Można
tego dokonać w dwojaki sposób: poprzez ponowne farbowanie gotowego wyrobu lub poprzez
farbowanie włóczki odzyskanej przez sprucie wyrobu. Zarówno wyrób jak i włóczkę należy
najpierw wyprać i bez suszenia poddać kąpieli barwiącej, zachowując wszystkie parametry
kąpieli barwiącej odpowiedniej do użytego surowca.

Zarabianie oczek – jeżeli wyrób wykonany jest podstawowymi splotami dziewiarskimi

możliwe jest podniesienie lecących oczek w taki sposób, że wyrób odzyskuje swoją wartość
estetyczną. Zarabianie oczek wykonuje się przy pomocy szydełka lub igły dziewiarskiej.

Skracanie i wydłużanie wyrobów po oczkach – stosuje się w wyrobach z dzianin

rządkowych przez wyprucie jednego rządka oczek na wysokości linii skrócenia lub
wydłużenia i nałożenia oczek ostatniego rządka elementu wyrobu na druty lub igły maszyny
oraz zakończenie lub dorobienie pożądanej liczby rządków.

Do likwidowania uszkodzeń wyrobów dziewiarskich można zastosować także cerowanie,

naszycie łat, aplikacji lub zdobienie przy pomocy ściegów ręcznych z jednoczesnym ukryciem
uszkodzenia. Przy doborze nitek do likwidowania uszkodzeń wyrobów dziewiarskich należy
pamiętać o: kolorze wyrobu, składzie surowcowym, splocie, grubości nitki i narzędzia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jakie temperatury kąpieli piorącej i barwiącej stosuje się dla dzianin wykonanych
z różnych surowców?

2.

Jakie znaki informacyjne dotyczące konserwacji znajdują się na wyrobach?

3.

Jakie stosuje się sposoby usuwania różnego rodzaju plam?

4.

Jak likwiduje się „lecenie oczek”?

5.

Jakie mogą wystąpić uszkodzenia wyrobów dziewiarskich podczas ich użytkowania?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zdefiniuj znaki informacyjne dotyczące konserwacji wyrobów przedstawione w poniższej

tabeli. Zaznacz znaki dotyczące czyszczenia chemicznego.

Tabela do ćwiczenia 1

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

wyszukać informacje dotyczącą konserwacji wyrobów dziewiarskich,

2)

wpisać definicje znaków informacyjnych,

3)

wskazać znaki dotyczące czyszczenia chemicznego,

4)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz ćwiczeniowy,

−

przybory do pisania,

−

etykiety różnych wyrobów dziewiarskich ze znakami informacyjnymi.

Ćwiczenie 2

Podaj prawidłową temperaturę kąpieli piorącej dla otrzymanych próbek dzianin

o oznaczonym składzie surowcowym. Zapisz ją w postaci znaku informacyjnego na etykiecie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

odszukać w materiałach dla ucznia informacje dotyczące temperatur kąpieli piorących,

2)

odczytać z etykietek dołączonych do próbek dzianin ich skład surowcowy,

3)

dobrać temperatury kąpieli piorących dla poszczególnych próbek dzianin,

4)

ustalić znak graficzny dla każdej kąpieli piorącej,

5)

zapisać znaki na etykietach,

6)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki dzianin o różnym składzie surowcowym,

−

materiały dla ucznia,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Podaj prawidłową temperaturę prasowania dla otrzymanych próbek dzianin

o oznaczonym składzie surowcowym. Zapisz ją w postaci znaku informacyjnego na etykiecie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

odszukać w materiałach dla ucznia informacje dotyczące temperatur prasowania,

2)

odczytać z etykietek dołączonych do próbek dzianin ich skład surowcowy,

3)

dobrać temperatury prasowania do poszczególnych próbek dzianin,

4)

zapisać temperatury na etykietach,

5)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

próbki dzianin o różnym składzie surowcowym,

−

materiały dla ucznia,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Ćwiczenie 4

Dokonaj naprawy szalika, w którym wzdłuż jednej kolumienki lecą oczka. Szalik

wykonany jest ręcznie splotem dwuprawym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,

2)

dobrać narzędzia do podniesienia oczek w szaliku,

3)

ustalić miejsce położenia oczka, od którego należy dokonać podnoszenia oczek,

4)

ustalić rodzaj oczka i sposób zarobienia,

5)

zarobić oczka,

6)

zamocować ostatnie zarobione oczko,

7)

przedstawić swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

szalik wykonany sposobem ręcznym splotem dwuprawym z lecącymi oczkami,

−

narzędzia do podnoszenia oczek,

−

przybory do szycia ręcznego,

−

przędza, nici,

−

fartuch ochronny.

Ćwiczenie 5

Zlikwiduj przy pomocy dostępnych środków czyszczących plamy różnego pochodzenia

znajdujące się na wyrobie dziewiarskim otrzymanym od nauczyciela.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,

2)

ustalić rodzaj zaplamienia,

3)

odszukać w materiałach dla ucznia informacje dotyczące sposobu usuwania plam,

4)

dobrać środki czyszczące,

5)

dobrać sposób usuwania plam,

6)

usunąć plamy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyrób dziewiarski z plamami różnego pochodzenia,

−

zestaw ogólnie dostępnych środków czyszczących,

−

materiały dla ucznia.

−

fartuch ochronny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 6

Ustal kolejność czynności naprawy uszkodzeń znajdujących się w otrzymanym od

nauczyciela wyrobie dziewiarskim.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii i przepisami bhp,

2)

obejrzeć dokładnie otrzymany wyrób dziewiarski,

3)

ustalić kolejność czynności naprawy dla każdego uszkodzenia występującego w wyrobie,

4)

ustalenia zapisać w zeszycie przedmiotowym,

5)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wyrób dziewiarski z różnego rodzaju uszkodzeniami,

−

zeszyt przedmiotowy,

−

materiały dla ucznia.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

dobrać temperaturę prasowania do dzianin o określonym składzie
surowcowym?

2)

rozróżnić rodzaje uszkodzeń w wyrobach dzianych?

3)

określić sposoby usuwania różnych uszkodzeń?

4)

rozróżnić znaki informacyjne dotyczące konserwacji wyrobów
dziewiarskich?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawdziwa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeżeli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8.

Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Znak informacyjny przedstawiony na rysunku określa maksymalną temperaturę

prasowania
a)

do 120°C.

b)

do 160°C.

c)

do 210°C.

d)

do 180°C.

2.

Dzianinę bawełnianą barwioną wypierzesz w temperaturze
a) 40°C.
b) 60°C.
c) 80°C.
d) 95°C.

3.

Białą dzianinę bawełnianą z domieszką poliestru można prać w temperaturze
a) 40°C.
b) 60°C.
c) 80°C.
d) 95°C.

4.

Przedstawiony znak dotyczy
a) czyszczenia benzyną.
b) czyszczenia wodą utlenioną.
c) chlorowania.
d) czyszczenia alkoholem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

5.

Na etykiecie czapki wykonanej z wełny owczej umieścisz znak informacyjny

a)

b)
c)
d)

6.

Plamę z masła usuniesz
a) benzyną.
b) wodą utlenioną.
c) gliceryną.
d) spirytusem.

7.

Kolumienki oczek najłatwiej spruwają się w dzianinach
a) atłasowych.
b) wzorzystych.
c) interlokowych.
d) lewoprawych.

8.

Podnoszenia „lecących oczek” można dokonać
a) igłą krawiecką.
b) igłą dziewiarską.
c) drutami.
d) na szydełkarce.

9.

Przy pomocy alkoholu można usunąć plamy powstałe w wyniku zabrudzenia
a) tuszem z długopisu.
b) czarną kawą.
c) trawą.
d) przypaleniem.

10.

Do zanieczyszczeń rozpuszczalnych w rozpuszczalnikach a nie rozpuszczalnych
w wodzie należą
a) cukry proste.
b) składniki gleby.
c) skrobia.
d) tłuszcze.

11.

Do

zanieczyszczeń

rozpuszczalnych

w

wodzie

a

nie

rozpuszczalnych

w rozpuszczalnikach organicznych zaliczamy
a) oleje mineralne.
b) woski.
c) cukry proste.
d) cząstki węgla.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

12.

Znak informacyjny przedstawiony na rysunku można zamieścić przy podkoszulku
wykonanego z dzianiny
a) bawełnianej barwionej.
b) poliestrowej białej.
c) bawełnianej białej.

d) poliestrowej kolorowej.

13.

Pokazany na rysunku błąd to lecenie oczek w dzianinie
a) dwulewej.
b) lewoprawej.
c) interlokowej.
d) dwuprawej.

14.

Termoplastyczność jest cechą wyrobów z włókien
a) bawełny.
b) celulozowych.
c) wełny.
d) syntetycznych.

15.

Rękodzielniczy wyrób dziewiarski wykonany z wełny wypierzesz w temperaturze
a) do 50°C.
b) do 60°C.
c) do 80°C.
d) do 70°C.

16.

Przed przystąpieniem do odplamiania dzianin należy ustalić rodzaj
a) substancji z jakiej powstała plama.
b) substancji z jakiej powstała plama i rodzaj środka czyszczącego.
c) substancji z jakiej powstała plama i rodzaj surowca z jakiego wykonana jest dzianina.
d) środka czyszczącego.

17.

Ograniczoną zdolnością przyjmowania wody charakteryzują się wyroby z włókien
a) syntetycznych.
b) wełny.
c) celulozowych.
d) bawełny.

18.

Wyroby z wełny należy
a) prasować na sucho przy temperaturze żelazka do 210°C.
b) prasować przez mokrą zaparzaczkę, przy temperaturze żelazka do 210°C.
c) nie prasować.
d) prasować przez mokrą zaparzaczkę, przy temperaturze żelazka do 160°C.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

19.

Pod wpływem wysokiej temperatury kąpieli piorącej sfilcują się wyroby wykonane z
a) bawełny.
b) wełny.
c) lnu.
d) elanobawełny.

20.

Znak ostrzegawczy pokazany na rysunku informuje, że wyrobu nie można
a) prać.
b) wirować.
c) czyścić chemicznie.
d) prać w pralkach bębnowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko....................................................................................................................

Naprawa, renowacja i konserwacja dzianin i dziewiarskich wyrobów
odzieżowych

Zakreśl poprawną odpowiedź

.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

6.

LITERATURA

1.

Chyrosz M. Zembowicz – Sułkowska E.: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP 1993

2.

Dziamara H.: Dziewiarstwo maszynowo-ręczne. Technologia dla ZSZ. WSiP, Warszawa
1987

3.

Kowalczyk K.: Konfekcjonowanie dzianin. Część 2. WSiP

4.

Kornobis E.: Mrożewski Z., Stajniak K.: Dziewiarstwo cz. 1 i 2. WSiP, Warszawa 1990

5.

Tyszka M.: (red.): Konfekcjonowanie dzianin. Część 1. WSiP

6.

Waśniewski S.: Dziewiarstwo maszynowe. WSiP, Warszawa 1988

Czasopisma specjalistyczne:
1.

Anna,

2.

Igłą i nitką