ŹRÓDŁA MYŚLI FILOZOFICZNEJ

ŹRÓDŁA MYŚLI FILOZOFICZNEJ

dr Jarosław Kucharski

[e-mail]

© Jarosław Kucharski

Lektury uzupełniające

K. Ajdukiewicz
Zagadnienia i kierunki filozofii.

© Jarosław Kucharski

W. Tatarkiewicz
Historia filozofii, t. 1-3

Najkrótsza definicja filozofii

Filo sofia – gr. umiłowanie mądrości

© Jarosław Kucharski

Podstawowe pytania filozoficzne

•

Co istnieje?

•

Jak byty istnieją?

© Jarosław Kucharski

•

Co można poznać?

•

Jakie są ograniczenia poznania?

•

Co należy czynić? (jak żyć?)

•

Co to jest piękno?

Podstawowe pytania filozoficzne

•

Co istnieje?

•

Jak byty istnieją?

ONTOLOGIA

© Jarosław Kucharski

•

Co można poznać?

•

Jakie są ograniczenia poznania?

•

Co należy czynić? (jak żyć?)

•

Co to jest piękno?

EPISTEMO-

LOGIA

ETYKA

ESTETKA

Koncepcje przedfilozoficzne

•

Przed pojawieniem się filozofii, na pytania
filozoficzne odpowiadały religie.

© Jarosław Kucharski

•

W swoich odpowiedziach odwoływały się do
istnienia bytów nadprzyrodzonych.

•

Żeby uznać odpowiedzi religijne, konieczna była
wiara w ich słuszność.

Tales z Miletu

•

Pytanie o arche

▫ Arche – zasada, początek, źródło, praprzyczyna

TALES Z MILETU

624-536 pne.

© Jarosław Kucharski

•

Według Talesa arche była woda.

•

Pierwsza odpowiedź, która nie odwoływała się
do objawienia lub wiedzy religijnej, ale była
wynikiem obserwacji świata i rozumowania.

Krytyka koncepcji
Talesa z Miletu

•

ANAKSYMANDER – woda nie może być
arche. Jest postrzegalna zmysłowo.

ANAKSYMANDER

610-546 pne.

ANAKSYMENES

585-525 pne.

© Jarosław Kucharski

arche. Jest postrzegalna zmysłowo.

▫ Właściwym arche jest apeiron (bezkres).

•

ANAKSYMENES – aperion nie jest poza
światem, istnieje w świecie. Należy go utożsamić
z powietrzem.

Heraklit z Efezu

•

Arche wszystkich rzeczy jest ogień.

▫ Wszystko powstaje i ginie – ogień jest wiecznym

HERAKLIT Z EFEZU

540-480 pne.

© Jarosław Kucharski

▫ Wszystko powstaje i ginie – ogień jest wiecznym

ruchem.

▫ Nie można wejść dwa razy do tej samej rzeki –

zmianie ulega i rzeka i wchodzący.

▫ Pantha rhei! – wszystko płynie.
▫ Zmiana jako zasada wszechrzeczy.
▫ Świat jest wieczny – wciąż powstaje i ginie. Nie

został stworzony przez żadnego boga.

Cechy myślenia filozoficznego

•

Myślenie oparte na rozumowaniu.

•

Krytyczne nastawienie w stosunku do

© Jarosław Kucharski

•

Krytyczne nastawienie w stosunku do
zastanej wiedzy.

•

Poszukiwanie istoty rzeczy.

•

Racjonalne wyjaśnienie sensu świata i
człowieka.

Istota myślenia filozoficznego

Oświeceniem

nazywamy

wyjście

człowieka

z

niepełnoletności, w którą popadł z własnej winy.
Niepełnoletniość

to

niezdolność

człowieka

do

posługiwania

się

swym rozumem, bez obcego

IMMANUEL KANT

1724-1804

© Jarosław Kucharski

posługiwania

się

swym rozumem, bez obcego

kierownictwa. Zawinioną

jest

ta niepełnoletniość

wtedy, kiedy przyczyną jej jest nie brak rozumu,
lecz decyzji

i odwagi posługiwania

się nimi bez

obcego

kierownictwa.

Sapere

aude!

Miej

odwagę posługiwać się swym własnym rozumem –
tak oto brzmi hasło Oświecenia”

(I. Kant Co to jest Oświecenie?)

Sapere aude!

•

Nic „na wiarę” – należy weryfikować przyjmowane
treści

IMMANUEL KANT

1724-1804

© Jarosław Kucharski

•

‘Krytyczne’ nastawienie

•

Samodzielność myślenia – odejście od gotowych
systemów

•

Odwaga – rezygnacja z powszechnie
przyjmowanych przekonań

Zasady myślenia samodzielnego

•

Prawa logiki jako zasady rozumowania:

▫ Precyzyjne definicje

© Jarosław Kucharski

▫ Precyzyjne definicje
▫ Wnioski wynikające z przesłanek
▫ Możliwość weryfikacji przedstawianych tez
▫ Siła argumentacyjna
▫ Otwarte przedstawianie założęń

Przyczyny różnic w filozofii

•

Krytyczne nastawienie – poszukiwanie błędów w
argumentacji poprzedników.

© Jarosław Kucharski

•

Samodzielność myślenia – brak akceptacji
stworzonych systemów

•

Różne zestawy przyjętych założeń.

Podstawowe pytania filozoficzne

•

Co istnieje?

•

Jak byty istnieją?

ONTOLOGIA

© Jarosław Kucharski

•

Co można poznać?

•

Jakie są ograniczenia poznania?

•

Co należy czynić? (jak żyć?)

•

Co to jest piękno?

EPISTEMO-

LOGIA

ETYKA

ESTETKA