2014-01-17

1

Rozród owiec i kóz

Badanie na ciążę, fizjopatologia

porodu

BADANIE PER VAGINAM U KÓZ

• Chodzi tu o badanie 1

lub 2 palcami przez
pochwę w celu
wyczucia szyjki macicy,
która zmienia się przy
palpacji w zależności od
rozwoju ciąży

MINIMALNE WARTOŚCI GRANICZNE POZIOMU PROGESTERONU

W SUROWICY KRWI OKREŚLAJĄCE CIĄŻĘ (NG/ML)

Krowa

Owca

Koza

Klacz

Locha

Poziom

Progesteronu

(ng/ml)

1

– 2

0,5

1,5

5 - 9

Dzień
ciąży

19 / 23

17 / 20

18 / 23

20 / 24

Pewność przy
ujemnym
wyniku

100 %

99 %

100 %

100%

Pewność przy
dodatnim
wyniku

60

– 90 %

78 %

80 %

83

– 96 %

OZNACZANIE ESTROGENÓW

• U kóz miarodajne wyniki od końca 2-giego

miesiąca ciąży. Samice nieciężarne – poziom
siarczanu estronu (krew) jest poniżej 1 ng / ml

2014-01-17

2

• Tętno płodu jest wyższe

niż tętno matki

• Istnieją różnice między

liczba tętna w
zależności od wieku
płodu

• Warunkiem odczytu jest

obecność żywych
płodów

PRÓBA HISTOLOGICZNA U OWIEC

• Jest podobna jak u świń
• U owiec nieciężarnych nabłonek złożony jest z 12 warstw

komórek a od 30 dnia ciąży jest 5 – warstwowy

• Po 40 dniu ciąży dokładność metody wynosi 95 – 98 %
• Ciąże mnogie nie są diagnozowane

SPECYFICZNE METODY DIAGNOZY

CIĄŻY U OWIEC

• Metoda odbytniczo – brzuszna
• Laparotomia

U S G

Badanie na ciążę-USG

• Badanie per rectum

– Już w 14-15 dniu
– 25-35 dnie 98% skuteczności
– Akcja serca od 23 dnia
– Określenie liczby płodów 25-50 dzień

• Badanie per cutis

– Już od 30 – 35 dnia
– Ponad 98 % trafności ok..60 dnia
– Określenie liczby płodów między 50 – 100 dniem

2014-01-17

3

USG – 45 dzień ciąży u owcy

Poród u kozy

Ciężki poród

Przyczyny

• Nieprawidłowa prezentacja 50%
• Niedrożność kanału rodnego 35%
• Niestosunek porodowy 5%
• Nieprawidłowości ( potworki) 3 %
• Inne 7 %

przyczyny

•

Zaburzenia działania sił porodowych

– Bezwład macicy

• Pierwotny /stres, pierworódki, toksemia ciazowa, hypokalcemia/
• Wtórny/zmęczenie po złej prezentacji płodu;oxyt. Nie pomoże, ale dobrze

podać ze względu na profilaktykę zatrzymania łożyska

– Zaburzenia skurczów tłoczni brzusznej/tox.ciążowa, niedożywienie,

przepuklina

•

Niedrożności kanału rodnego

– Tkanki kostne/ pred. rasowe-czarnoglówki-ostre krawędzie zrębu mogą

uszkadzać macicę podczas pomocy

– Tkanki miękkie

• N. Sromu/komplikacje poostatnim porodzie, brakrelaksacji/
• N. Pochwy/rzadko; po wypadnięciu pochwy/
• N. szyjki (pierwotna/zwłóknienie, hyperestrogenizacja[pleśnie w paszy],

prez. Czysto posladkowa/

i wtórna/ manualnie rozszerzyć lub

cięciecesarskie/)

przyczyny

• Skręt macicy /rzadko, metody jak u krowy lub

cesarskie ciecie/

• Opadnięcie macicy ku dołowi/starsze osłabione

owce, przepukliny. Pomoc porodowa
konieczna zawsze i udzielana na leżącej
samicy/

2014-01-17

4

Przyczyny- nieprawidłowa prezentacja

płodu

• Nieprawidłowe położenie
• Nieprawidłowa postawa
• Nieprawidłowe ułożenie-70% ciężkich porodów

– Zawinięcie główki na bok 41 %
– Zaparcie nadgarstkowe 10 %
– Zaparcie barkowe 6 %
– Poród czysto pośladkowy 8 %
– Zaparcie skokowe 4 %
– Równoczesne wypieranie kilku płodów 17%
– Położenie poprzeczne 14%

Prezentacja płodu

Nieprawidłowe ułożenie

• zawinięcie główki na bok
• Zaparcie kończyny piersiowej
• Zaparcie kończyny miednicznej

Nieprawidłowe ułożenie u koźlęcia

Wypieranie dwóch płodów

jednocześnie

• Przyczyny

– Bezwład macicy/zbyt mocne rozciągniecie macicy/
– Nieprawidłowa prezentacja

• Rozpoznanie

– Badanie samicy na stojąco, z lekko uniesionym

zadem

– Identyfikacja dostępnych części płodów /pierwsze

wyciągamy to które jest w pośladkowym
położeniu/

inne

• Niestosunek porodowy

– Młode<<mniejsze matki>>często maja mało

płodów (1 płód!!!), mesne tryki, płód płci męskiej

• Ciężki poród spowodowany śmiercią płodu

– Zwykle towarzyszy zła prezentacja i nierozwarta

szyjka

– Fetotomia, s.c. Eutanazja
– Uwaga na patogeny!! Higiena !!!

2014-01-17

5

Objawy ciężkiego porodu

• Nieprawidłowy wypływ lub obecność łożyska

– Susp.smierć płodu

• Nieprawidłowa prezentacja płodu widocznego

w sromie

• Brak postępu akcji porodowej

– Zmiana zachowania
– 20-30 min intensywnych bezowocnych parć
– 30-60 min słabych parć

Postępowanie

• sprzęt pętla porodowa, zastępcze wody

płodowe

• Wywiad/termin-

• Badanie ogólne owcy/gruczoł mlekowy,

wygląd sromu, napięcie więzadeł/

• Poskromienie zwierzęcia

• Badanie przez pochwę

– ocena szyjki macicy/ uwaga na kruchą macicę,

blizny, próba rozwarcia[ok.. 10 min]/

– Ocena płodu (płodów) /jakość błon płodowych,

żywotność płodu

Badanie per vaginam

Ocena zaburzeń w rozwarciu szyjki

macicy

Zaparcie nadgarstkowe

Obustronne zaparcie skokowe

2014-01-17

6

Wydobywanie płodu

• Ocena żywotności płodu/ruchy, odruch ssania,

reakcje bólowe [szczypanie kończyn], USG/

• Obecność błon, wód płodowych /prawidłowo

błony płodowe miękkie,
elastyczne/////zmienione twarde

Wydobywanie płodu

Pętla porodowa

Reanimacja i opieka nad jagnięciem

• Chwyt za koń czyny miedniczne i uniesienie

płodu do góry

• Doksapram
• Maska tlenowa
• Jodynowanie pępowiny
• Udostępnić jagnię matce
• Siara /jak nie pije samodzielnie podać sondą 60

ml do żołądka

• Ogrzewanie b. słabych jagniąt lampą grzejącą

Wydobywanie pozostałych płodów

i opieka poporodowa nad owcą

• W przypadku udzielenia pomocy dotyczacej

jednego płodu, pozostałe również wydobywane sa
manualnie

• Matkę z potomstwem przenosimy do oddzielnych

kojców-nawiązanie więzi, spokój, dostęp do
mleka, monitoring noworodków

• Sprawdzić drożność strzyków i obecność mleka
• Pobudzenie inwolucji macicy i.m 20 UI

oksytocyny

Poszukiwanie „pozostałych” jagniąt

2014-01-17

7

Poród opóźniony

• Brak ciąży, ronienie
• Mumifikacja płodu /125 µg

kloprostenolu>>ekspulsja płodu po 48 h

• Maceracja lodu –nieprzyjemny wypływ-eutanazja

Ciężki poród u kóz

• Nieprawidłowa prezentacja płodu 56 %
• Niestosunek porodowy 20 %
• Niedrożność kanału rodnego 12 %
• Bezwład macicy 10 %
• Skręt macicy 2 %

Bezwład macicy

• Rzadko
• Hypocalcemia w okresie okołoporodowym
• Zalecane wydobycie manualne
• Oxytocyna 5-10 U.I. i.m.

Niedrożność kanału rodnego

• Najczęściej dotyczy szyjki
• Zwykle zalecane jest cięcie cesarskie
• Farmakologia

– Prostaglandyna PGF2alfa

• Dinoprost 10 mg
• 125 µg kloprostenol

– Chlorowodorek wetrabutyny (PL-brak) 2mg /kg

Objawy ciężkiego porodu i

postępowanie

• Odejście wód płodowych a ciąża rzekoma
• Ocena kondycji
• Bardzo delikatne badanie przez pochwę

(żałosne ryki…)

• Wychodzenie kilku płodów –najpierw

wydobywamy ten wychodzący pośladkowo

• Bywa że poród „dokańczany” jest po kilku

dniach

Opieka na koźlęciem

• Kozy pierwiastki mogą być agresywne i nie

wykazywać odpowiedniego instynktu
macierzyńskiego

• Po ciężkim porodzie (manualna interwencja )

zawsze przez 5 dni antybiotyk

2014-01-17

8

Cięcie cesarskie u małych przeżuwaczy

Wskazania do zabiegu są w

zasadzie podobne jak u
bydła, choć uwypuklić tu
trzeba fakt, że u samic
wyniszczonych i słabych
cięcie jest nieopłacalne i
zdarza się, że właściciele
rezygnują w ogóle z
udzielenia pomocy

Lokalizacja

Cięcie cesarskie u kozy

Poszukiwania dalszych płodów przy

cięciu

UWAGA !

Szycie u owiec i kóz jest

niejednokrotnie
utrudnione przez
„papierowo” cienkie
powłoki brzuszne

K O N I E C