&%

Wstêp

Tkanka t³uszczowa pe³ni podwójn¹ rolê – metaboliczn¹,

odpowiedzialn¹ za zabezpieczanie materia³u energetyczne-

go oraz endokrynn¹, wydzielaj¹c¹ adipokiny nazywane rów-

nie¿ adipocytokinami (1, 40). W wiêkszoœci s¹ to czynniki pe³-

ni¹ce rolê prozapaln¹. Nale¿¹ do nich: interleukina 6 (IL-6),

TNF-α, rezystyna, leptyna, aktywator inhibitora-1 plazmino-

genu (PAI-1) i angiotenzynogen. Uwa¿a siê, ¿e czynniki te

wp³ywaj¹ na aktywacjê procesów mia¿d¿ycowych. Niektóre

z nich, jak TNF-α i leptyna czy rezystyna maj¹ wp³yw na

zmniejszenie insulinowra¿liwoœci (7). Aktywnoœæ tych czyn-

ników zale¿y w du¿ej mierze od objêtoœci tkanki t³uszczowej

organizmu, zw³aszcza tkanki wisceralnej, a normalizacja ma-

sy cia³a w wiêkszoœci przypadków przyczynia siê do obni¿e-

nia stê¿enia adipokin w surowicy. Adiponektyna (Acrp 30)

jest tak¿e wydzielana przez bia³¹ tkankê t³uszczowa (white

adipose tissue), pe³ni jednak odmienn¹ rolê ni¿ pozosta³e

cytokiny – zwiêksza ona insulinowra¿liwoœæ oraz przyczynia

siê do zahamowania procesów zapalnych naczyñ krwiono-

œnych, poprawiaj¹c funkcjê endotelium (25). Uwa¿a siê, ¿e

pe³ni ona kluczow¹ rolê w homeostazie energetycznej, od-

powiada za jej bilans i jest regulatorem zasobów energetycz-

nych organizmu.

Adiponektyna, jej budowa i wydzielanie

Ludzka cz¹steczka adiponektyny sk³ada siê z 244 ami-

nokwasów, tworz¹cych 20 pojedynczych podjednostek. Za-

wiera N-koniec bez powinowactwa do ¿adnego znanego

bia³ka, kolageno-podobny koniec i C-koniec z domen¹ cz¹-

stkow¹. Moleku³a adiponektyny ma podobn¹ sekwencje do

kolagenu VIII i X i stanowi 0,01% bia³ek surowicy. Acrp30

Prace pogl¹dowe

Endokrynologia, Diabetologia i Choroby Przemiany Materii

Wieku Rozwojowego 2005, 11, 3, 187-190

ISSN 1234-625X

Streszczenie

Adiponektyna jest jedn¹ z aktywnych biologicznie substancji wydzielanych przez tkankê t³uszczow¹. Bia³ko to odpowiedzialne jest za bilans ener-

getyczny organizmu i bierze udzia³ w zachowaniu homeostazy energetycznej. Wp³ywa tak¿e na gospodarkê wêglowodanow¹ i t³uszczow¹, zwiêk-

sza oksydacjê kwasów t³uszczowych, hamuje glukoneogenzê w komórkach w¹trobowych oraz zwiêksza wra¿liwoœæ tkanek obwodowych na dzia-

³anie insuliny. Ponadto wykazano, ¿e przyczynia siê do zahamowania procesów zapalnych œródb³onka. U noworodków i niemowl¹t do 2 roku ¿ycia

stwierdzano wy¿sze jej wartoœci, ni¿ u dzieci starszych, natomiast ni¿sze wartoœci stwierdzano u noworodków dystroficznych (SGA). Zarówno u dzie-

ci, jak i u osób doros³ych, jej stê¿enie koreluje odwrotnie z mas¹ cia³a i stopniem insulinoopornoœci. U ciê¿arnych kobiet z cukrzyc¹ stwierdzano re-

latywnie ni¿sze stê¿enia adiponektyny, ni¿ u kobiet zdrowych, niezale¿nie od masy cia³a. Wci¹¿ s³abo poznany jest mechanizm zwiêkszonej sekre-

cji adiponektyny u osób z cukrzyc¹ typu 1.

S³owa kluczowe: adpionektyna, zespó³ metaboliczny

Abstract

Adiponectin, is a novel hormone secreted by the adipose tissue. This active protein plays a role in the regulation of whole body energy homeostasis.

It enhances insulin sensitivity and has antiatherogenic properties, reduces hepatic glucose production, and diminishes gluconeogenesis. Adiponec-

tin accelerates the oxidation process of fatty acids in muscle cells, reduces triglycerides plasma concentration. In addition, plasma adiponectin le-

vels negatively correlated with BMI and fat content. Numerous analyses have indicated that hypoadiponectinemia is a consequence of the develop-

ment of obesity in childhood. The adiponectin secretion in newborn children is higher than in older, an child small for gestational age has lower pla-

sma concentration of this protein. Clinical studies suggest that adiponectin deficiency associates with gestational diabetes in women. However, serum

adiponectin levels in type 1 diabetes have not been elucidated, probably factors other than glucose and insulin play a significant role in adiponectin

secretion in type 1 diabetes.

Key words: adiponectin, metabolic sydrome

Adiponektyna – hormon tkanki t³uszczowej i jej zwi¹zek z zespo³em metabolicznym

i chorobami uk³adu kr¹¿enia

Adiponectin as an adipose tissue hormone and its role in the metabolic syndrome and cardiovascular disease

Ewa Pañkowska

1

, Mieczys³aw Szalecki

2

1

Klinika Diabetologii Dzieciêcej i Wad Wrodzonych AM w Warszawie

2

Poradnia Endokrynologiczna, Klinika Pediatrii Instytutu-Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie

Oddzia³ Endokrynologiczno-Diabetologiczny Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dzieciêcego w Kielcach

Adres do korespondencji: Ewa Pañkowska

Klinika Diabetologii Dzieciêcej i Wad Wrodzonych AM

ul. Dzia³dowska 1, 01-184 Warszawa

e-mail: [e-mail]

&&

Ewa Pañkowska, Mieczys³aw Szalecki

Endokrynologia, Diabetologia i… 2005, 11, 3

w surowicy wystêpuje w 2 odmiennych formach, jako hexa-

mer LMW i jako HMW (higher order complex), sk³adaj¹cy

siê z 12 do 18 podjednostek. Charakterystyczny jest dimor-

fizm zwi¹zany z p³ci¹. U kobiet stwierdza siê formê HMW,

a u mê¿czyzn przewa¿a forma LMW (24).

Synteza i wydzielanie adpionektyny regulowane jest

przez wiele mechanizmów. Dodatni wp³yw in vitro stwierdzo-

no w przypadku insulin like growth faktor-1 (10). Niejedno-

znaczne s¹ wyniki badañ doœwiadczalnych wskazuj¹cych na

udzia³ agonistów PPARγ (peroxisome proliferato aktivater

receptor) w sekrecji adiponektyny. W jednym z nich stwier-

dzono, ¿e podanie fibratów bêd¹cych agonistami PPARγ

powoduje zmniejszenie wytwarzanie tego bia³ka. Obserwo-

wano równie¿, ¿e przewlek³e leczenie agonistami PPARγ –

roziglitazonem – przyczynia siê do zmniejszenia ekspresji ge-

nu adpionektyny u myszy z oty³oœci¹ (19). Istniej¹ jednak rów-

nie¿ inne badania doœwiadczalne, które wskazuj¹, ¿e rozigli-

tazon powoduje wzrost adiponektyny w surowicy oty³ych

myszy. Równie¿ badania kliniczne potwierdzaj¹ dodatni

wp³yw agonistów PPARg na wzrost wydzielania adiponekty-

ny (18). Wiadomo, ¿e TNF-α wp³ywa negatywnie na ekspre-

sjê genu adiponektyny i hamuje sekrecjê tego bia³ka. Me-

chanizm ten t³umaczy³by czêœciowo spadek stê¿enia adipo-

nektyny wraz z rozwojem oty³oœci (16).

Kolejnymi czynnikami hamuj¹cymi sekrecjê adiponekty-

ny s¹ agoniœci receptora beta adrenergicznego. Antagoniœci,

jak na przyk³ad propranolol, sprzyjaj¹ wzrostowi stê¿enia

adiponektyny. Opisano ju¿ receptor dla adiponektyny, który

prawdopodobnie w koñcowym efekcie powoduje aktywacjê

cyklicznego AMP (36) .

Cz¹steczki adiponektyny degradowane s¹ przez nerki

i w stanie skrajnej niewydolnoœci nerek stê¿enie tego bia³ka

znacz¹co wzrasta.

Wp³yw adiponektyny na gospodarkê

wêglowodanow¹ i lipidow¹

Adiponektyna wp³ywa na gospodarkê lipidow¹ organizmu

przez zmniejszenie stê¿enia triglicerydów i kwasów t³uszczo-

wych. Efekt ten modyfikowany jest przez zwiêkszon¹ oksy-

dacjê kwasów t³uszczowych w komórkach miêœniowych,

doprowadzaj¹c do spadku zawartoœci triglicerdydów.

Wzmacnia ona ekspresjê bia³ek bior¹cych udzia³ w meta-

bolizmie kwasów t³uszczowych, takich jak: oksydaza acety-

lo-CoA i UCP-2 (uncopling protein – 2) w miêœniach szkie-

letowych i bezpoœrednio wp³ywa na katabolizm kwasów

t³uszczowych (9, 29). Nie ma ona natomiast wp³ywu na

wch³anianie jelitowe wolnych kwasów t³uszczowych.

Gospodarka wêglowodanowa

Badania doœwiadczalne wykaza³y, ¿e adiponektyna zmniej-

sza hiperglikemiê w ró¿nych modelach oty³ych myszy. Mecha-

nizm ten nie wynika ze zwiêkszonej sekrecji insuliny, ale z wp³y-

wu na zwiêkszenie insulinowra¿liwoœci (28). Sk³ada siê na to

wiele czynników, a jednym z nich jest spadek stê¿enia kwasów

t³uszczowych. Zarówno wolne kwasy t³uszczowe, jak i triglice-

rydy sprzyjaj¹ insulinoopornoœci. Adiponektyna zwiêksza foso-

rylacjê tyrozyny receptora insulinowego, i kinazy proteiny

B w miêœniach szkieletowych. Uwa¿a siê, ¿e adiponektyna ha-

muje glukoneogenezê w¹trobow¹ poprzez wp³yw na enzymy

bior¹ce udzia³ w glukoneogenzie (4, 6). Nie ma natomiast

wp³ywu na glikolizê i syntezê glukagonu. Kolejny mechanizm

to hamowanie efektu dzia³ania TNF-α na endothelium.

Adiponektyna a procesy zapalne i mia¿d¿ycowe

Na podstawie wielu badañ wiadomo, ¿e adiponektyna

pe³ni rolê przeciwzapaln¹ i hamuje procesy mia¿d¿ycowe to-

cz¹ce siê w œcianie naczyñ krwionoœnych. Poprzez supresjê

TNF-α hamuje ona adherencjê monocytów do œródb³onka

naczyñ krwionoœnych i ich migracjê do dalszych warstw

W efekcie dochodzi do supresji cz¹stek adhezyjnych (VCAM-

1, ICAM-1) (23). Adiponektyna hamuje równie¿ proces po-

budzania przez TNF-α czynnika j¹drowego kappa B (NC KB)

(22). Wp³ywa te¿ na zmniejszenie prawie o 50% zawartoœci

estrów cholesterolu w makrofagach oraz hamuje przy³¹cza-

nie utlenionych cz¹steczek LDL i ich pobór przez makrofagi

(20, 21).

We krwi obwodowej adiponektyna hamuje proliferacjê

monocytów, zmniejszaj¹c ich funkcjê fagocytarn¹. Sumuj¹c,

dzia³anie antymia¿d¿ycowe tego bia³ka polega na zmniejsze-

niu iloœci monocytów, ich migracji i adherencji do naczyñ

krwionoœnych oraz na zmniejszaniu ³adunku modyfikowa-

nych lipoprotein w komórkach œciany naczyñ (32, 39).

Zwi¹zek adiponektyny z wybranymi parametrami

klinicznymi i czynnikami stanu zapalnego

NA podstawie wielu badañ na zwierzêtach i ludziach wyka-

zano, ¿e adiponektyna ma œcis³y zwi¹zek z oty³oœci¹, a jej stê-

¿enie obni¿a siê ju¿ we wczesnej fazie nadwagi i w cukrzycy ty-

pu 2. Redukcja wagi powoduje wzrost stê¿enia adiponektyny,

zarówno u osób z cukrzyc¹, jak i bez tej choroby (2, 34, 39).

Wiadomo, ¿e u osób doros³ych stê¿enie adiponektyny

negatywnie koreluje z BMI, mas¹ tkanki t³uszczowej, wska-

Ÿnikiem talia/biodro, podstawowym stê¿eniem insuliny i stê-

¿eniem triglicerydów, a dodatnio ze wzrostem frakcji HDL-

cholesterolu (21, 34, 35, 37). Podobn¹ korelacjê stwierdzo-

no równie¿ u zdrowych dzieci w 230-osobowej populacji

(12). Badanie dotyczy³o nastolatków, a przedmiotem bada-

nia by³a zale¿noœæ miêdzy adiponektyn¹ a oty³oœci¹ i zawar-

toœci¹ tkanki t³uszczowej oraz insulinowra¿liwoœci¹ jako

wskaŸnikiem zespo³u metabolicznego.

W badaniu przeprowadzonym na grupie nastolatków

z oty³oœci¹ (n=26) i w porównywalnej pod wzglêdem p³ci

i wieku grupie osób bez oty³oœci (n=26) stwierdzono o 50%

ni¿sze stê¿enie adiponektyny u dzieci oty³ych, ni¿ u tych

z prawid³ow¹ mas¹ cia³a. Dodatkowo stê¿enie tego bia³ka sil-

nie korelowa³o z HDL, a odwrotnie ze stê¿eniem proinsuliny

i insulinoopornoœci¹ (28).

Kolejne badanie przeprowadzono na grupie dzieci w wie-

ku prepubertalnym. Badaniem objêto grupê dzieci 5-letnich

(n=30) i 10-letnich (n=53). Stwierdzono odwrotn¹ znamien-

n¹ zale¿noœæ miêdzy sekrecj¹ adiponektyny a BMI i zawar-

toœci¹ tkanki t³uszczowej oraz stê¿eniem insulin na czczo,

niezale¿nie od oty³oœci (3).

Ciekawe wydaj¹ siê byæ badania prowadzone na nowo-

rodkach. W jednym z nich oznaczano stê¿enie adiponekty-

ny w grupie 226 zdrowych noworodków. Jej stê¿enie znacz¹-

co korelowa³o z mas¹ urodzeniow¹ (30).

W badaniu Kamoda i wsp. stwierdzono, ¿e stê¿enie adi-

ponektyny jest generalnie wy¿sze w pierwszych dobach po

urodzeniu, ni¿ w póŸniejszym okresie oraz ¿e jest znamien-

nie ni¿sze u noworodków dystroficznych SGA (small for ge-

stational age), ni¿ u noworodków o prawid³owej wadze uro-

dzeniowej AGA (appropriate gestational age). Nie stwier-

dzano zale¿noœci od wieku ci¹¿owego, d³ugoœci cia³a

i glikemii (15). Podobne wyniki uzyskali równie¿ Cianfarani

i wsp. (ni¿sze wartoœci adiponektyny u noworodków SGA)

(5). Inguea i wsp. prowadzili dwuletnie obserwacje w grupie

85 noworodków z dystrofi¹ i prawid³ow¹ mas¹ urodzeniow¹

(SGA i AGA). Oznaczano adiponektynê, insulinê i leptynê w 1

i 2 roku ¿ycia. Wartoœci adiponektyny by³y wy¿sze ni¿ u na-

stolatków i osób doros³ych, mimo znacz¹cego spadku sekre-

cji adiponektyny w ci¹gu pierwszych 2 lat. Znaleziono zna-

mienn¹ zale¿noœæ miêdzy spadkiem stê¿enia adiponektyny

w ci¹gu 2 lat ¿ycia a mas¹ urodzeniow¹, ale nie korelowa³o

to ze stê¿eniem insuliny i leptyny (14).

Jednym z mechanizmów dzia³ania adiponektyny na tkan-

ki obwodowe jest jej wp³yw na insulinowra¿liwoœæ. Relatywnie

ni¿sze stê¿enia tego bia³ka stwierdzano u osób z nieprawid³o-

w¹ tolerancj¹ glukozy, niezale¿nie od masy cia³a i iloœci tkan-

ki t³uszczowej (11, 28, 31). Z badania Fernandez-Reala i wsp.

wynika, ¿e adiponektyna ma zwi¹zek z gospodark¹ wêglowo-

danow¹, ale równie¿ niezale¿nie od tego ma ochronne, prze-

ciwzapalne dzia³anie na naczynia krwionoœne (8). Badanie to

przeprowadzono na osobach zdrowych i na osobach z zabu-

rzeniami gospodarki wêglowodanowej, bêd¹cych w œrednim

wieku. W ca³ej grupie stwierdzono znacz¹c¹ korelacjê stê¿e-

nia adiponektyny z insulinowra¿liwoœci¹, stê¿eniem triglicery-

dów na czczo i ze stopniem rozszerzania siê naczyñ krwiono-

œnych. W podgrupie z cukrzyc¹, nieprawid³ow¹ glikemi¹ na

czczo i nietolerancj¹ wêglowodanów stwierdzano ni¿sze war-

toœci adiponektyny, ni¿ w grupie zdrowych mê¿czyzn.

Schulze i wsp. badali zale¿noœæ miêdzy czynnikami za-

palnymi, kontrol¹ metaboliczn¹ cukrzycy (HbA

1c

) i frakcjami

cholesterolu a stê¿eniem adiponektyny (26). Badanie to

przeprowadzono w grupie 741 mê¿czyzn z cukrzyc¹ typu 2.

Autorzy stwierdzili pozytywn¹ korelacje stê¿enia adiponekty-

ny z frakcj¹ HDL-cholesterolu, odwrotn¹ korelacjê z warto-

œci¹ HbA

1c

, triglicerydami i czynnikami zapalnymi, takimi jak

CRP, apoB100 i fibrynogen. Wnioskowali, ¿e zwi¹zek z czyn-

nikami zapalnymi by³ niezale¿ny od glikemii i stê¿enia triglice-

rydów. Ni¿sze wartoœci adiponektyny stwierdzano równie¿

w grupie ciê¿arnych kobiet z cukrzyc¹. Winzer i wsp. okre-

œlili zale¿noœæ miêdzy adiponektyn¹, insulinowra¿liwoœci¹

oraz markerami stanu zapalnego i adipocytokinami (34). Ko-

biety te mia³y obni¿one wartoœci adiponektyny w porówna-

niu do ciê¿arnych kobiet bez cukrzycy w ci¹gu roku po po-

rodzie, przy porównywalnych parametrach antropometrycz-

nych. Ponadto autorzy stwierdzili, ¿e ni¿sze wartoœci

adiponektyny korelowa³y silniej ze stopniem zaburzeñ gospo-

darki wêglowodanowej i markerami insulinowra¿liwoœci, zna-

miennie ni¿sze zaœ by³y w podgrupie z insulinoopornoœci¹.

W podgrupie tej stwierdzano równie¿ znamiennie wy¿sze

wartoœci czynnika PAI-1. Sugeruje to niezale¿ny zwi¹zek

miêdzy PAI-1 i adiponektyn¹, tym samym aktywnoœæ tego

bia³ka mo¿e byæ niezale¿na od objêtoœci tkanki t³uszczowej,

co dowodzono we wczeœniejszych pracach. Na podstawie

tego badania mo¿na równie¿ s¹dziæ, ¿e czynnik ten jest zna-

cz¹cym markerem predyspozycji do rozwoju cukrzycy typu

2 u ciê¿arnych kobiet z cukrzyc¹.

Wiele badañ klinicznych udowadnia ochronny wp³yw adi-

ponektyny na funkcjê naczyñ krwionoœnych (17, 26, 41).

W jednym z nich Hotta i wsp. wykazali zwi¹zek miêdzy incyden-

tami sercowo-naczyniowymi, miedzy innymi chorob¹ niedo-

krwienn¹ serca, a obni¿onym stê¿eniem adiponektyny (11).

Podsumowanie

Dalsze badania nad adiponektyn¹ mog¹ mieæ kluczowe

znaczenia we wczesnej diagnostyce zespo³u metaboliczne-

go i cukrzycy typu 2, niezale¿nie od wieku. Wyniki jakie uzy-

skiwano w grupie noworodków, a zw³aszcza ni¿sze wartoœci

w grupie noworodków dystroficznych potwierdzaj¹ tezê o za-

le¿noœci miêdzy zespo³em metabolicznym, cukrzyc¹ typu 2

a SGA oraz sugeruj¹, ¿e predyspozycja do zmniejszonej se-

krecji adiponektyny ma charakter wrodzony i mo¿e pocho-

dziæ z okresu ¿ycia p³odowego. Z punktu widzenia leczenia

oty³oœci i zespo³u metabolicznego wa¿ne jest zachowanie

równowagi miêdzy czynnikami prozapalnymi a czynnikami

utrzymuj¹cymi odpowiedni¹ insulinowra¿liwoœæ. Leki zwiêk-

szaj¹ce insulinowra¿liwoœæ tkanek, np. przez aktywacjê re-

ceptora j¹drowego PPARg mog¹ wp³yn¹æ na obni¿enie stê-

¿enia hsCRP (mesured by highly sensitive assay), PAI-1,

TNF, leptyny i na wzrost stê¿enia adiponektyny. Konieczne

s¹ jednak dalsze badania, które jednoznacznie okreœli³yby

udzia³ leków w regulacji wydzielania adiponektyny i wp³yw na

zmniejszenie incydentów sercowo-naczyniowych. Najnow-

sze badania poœwiêcone adpionektynie pokazuj¹, jak s³abo

s¹ jeszcze poznane mechanizmy reguluj¹ce jej wydzielanie.

Pierwsze prace poœwiêcone stê¿eniu adiponektyny u osób

z cukrzyc¹ typu 1 wskazuj¹, ¿e czynnik ten jest podwy¿szo-

ny w tej grupie chorych (13). Równie¿ badania w³asne auto-

rów, jeszcze nie opublikowane, wykaza³y zwiêkszone stê¿e-

nie tego bia³ka u dzieci z cukrzyc¹ typu 1 leczonych insuli-

n¹. S¹ to wci¹¿ prace pilota¿owe i nadal nie zosta³a

okreœlona aktywnoœæ adiponektyny w surowicy chorych z cu-

krzyc¹ typu 1 w zale¿noœci od fazy remisji, czy wieku i masy

cia³a pacjenta. Wiadomo, ¿e wydzielanie tego bia³ka regulo-

wane jest przez insulinê, ale wp³yw egzogennej insuliny na

wydzielanie adiponektyny nie jest jeszcze poznany.

Adiponektyna - hormon tkanki t³uszczowej i jej zwi¹zek z zespo³em metabolicznym…

&'

Piœmiennictwo

1. Ahima R.S., Flier J.S.: Adipose tissue as an endocrine organ. Trends Endocrinol.

Metab., 2000, 11, 327.

2. Arita Y., Kihara S., Ouchi N. i wsp.: Paradoxical decrease of an adipose-specific

protein, adiponectin, in obesity. Biochem. Biophys. Res. Commun., 1999, 257, 79.

3. Bacha F., Saad R., Gungor N., Arslanian S.A.: Adiponectin in youth relationship

to visceral adiposity, insulin sensitivity, and b-cell function. Diabetes Care, 2004,

27, 547.

4. Berg A.H., Combs T.P., Du X i wsp.: The adipocyte-secreted protein Acrp30 enhan-

ces hepatic insulin action. Nat. Med., 2001, 7, 94.

5. Cianfarani S., Martinez C., Maiorana A. i wsp.: Adiponectin levels are reduced in

children born small for gestational age and are inversely related to postnatal

catch-up growth. Clin. Endocrinol. Metab., 2004, 89, 1346.

6. Combs T.P., Berg A.H., Obici S. i wsp.: Endogenous glucose production is inhi-

bited by the adipose-derived protein Acrp30. J. Clin. Invest., 2001, 108, 1875.

7. Feinstein R., Kanety H., Papa M.Z. i wsp.: Tumor necrosis factor-a supresses in-

sulin-induced tyrosin fosforylation of insulin receptor and its substrates. J. Biol.

Chem., 1993, 268, 26055.

8. Fernandez-Real J.M., Castro A., Vasquez G. i wsp.: Adiponectin is associated with

vascular fuction independent of insulin sensitivity. Diabetes Care, 2004, 27, 739.

9. Fruebis J., Tsao T.S., Javorschi S. i wsp.: Proteolytic cleavage product of 30-kDa

adipocyte complement-related protein increases fatty acid oxidation in muscle

and causes weight loss in mice. Proc. Natl. Acad. Sci. USA, 2001, 98, 2005.

10. Halleux C.M., Takahashi M., Delporte M.L.: Secretion of adipocytocine and regu-

lation of apM1 expression in human visceral adipose tissue. Biochem. Biophys.

Res. Commun., 2001, 288, 1102.

11. Hotta K., Funahashi T., Arita Y. i wsp.: Plasma concentrations of a novel, adipo-

se specific protein, adiponectin, in type 2 diabetic patient. Arterioscler. Thromb.

Vasc. Biol., 2000, 20, 1595.

Ewa Pañkowska, Mieczys³aw Szalecki

Endokrynologia, Diabetologia i… 2005, 11, 3

'

12. Huang K.C., Lue B.H., Yen R.F. i wsp.: Plasma adiponectin levels and metabolic

factors in nondiabetic adolescents. Obes. Res., 2004 12, 119.

13. Imagawa A., Funahashi T., Nakamura T. i wsp.: Elevated serum concentration

of adipose-derived factor, adiponectin, in patients with type 1 diabetes. Diabe-

tes Care, 2002, 25, 1665.

14. Iniguez G., Soto N., Avila A. i wsp.: Adiponectin levels in the first two years of li-

fe in a prospective cohort: relations with weight gain, leptin levels and insulin

sensitivity. Clin. Endocrinol. Metab., 2004, 89, 5500.

15. Kamoda T., Saitoh H., Saito M. i wsp.: Serum adiponectin concentrations in new-

born infants in early postnatal life. Pediatr. Res., 2004, 56, 690.

16. Kappes A., Loffer G.: Influences of ionomycin, dibutyryl-cycloAMP and tumor ne-

crosis factor-alpha on intracellular amount and secretion of apM1 in differen-

tiating primary preadipocytes. Horm. Metab. Res., 2000, 32, 548.

17. Kumada M., Kihara S., Sumitsuji S. i wsp.: Association of hypoadiponectinemia

with coronary artery disease in men. Arterioscler. Thromb. Vasc. Biol., 2003, 23,

85.

18. Maeda N., Takahashi M., Funahashi T. i wsp.: PPARγ ligands increase expres-

sion and plasma concentrations of adiponectin, an adipose – derived protein.

Diabetes, 2001, 50, 2094.

19. Moor G.B., Chapman H., Holder J.C. i wsp.: Differential regulation of adipocyto-

kine mRNAs by rosiglitazone in db/db mice. Biochem. Biophys. Res. Commun.,

2001, 286, 736.

20. Ouchi N., Kihara S., Arita Y. i wsp.: Adipocyte-derived plasma protein, adiponec-

tin suppresses lipid accumulation and class A scavenger receptor expression

in human monocyt-derived macrophages. Circulation, 2001, 32, 47.

21. Ouchi N., Kihara S., Arita Y. i wsp.: Adipocyte-derived plasma protein, adiponec-

tin, suppresses lipid accumulation and class A scavenger receptor expression

in human monocyte-derived macrophages. Circulation, 2001, 103, 1057.

22. Ouchi N., Kihara S., Arita Y. i wsp.: Adiponectin, an adipocyte-derived plasma pro-

tein, inhibits endothelial NF-[kappa]B signaling through a cAMP-dependent pa-

thway. Circulation, 2000, 102, 1296.

23. Ouchi N., Kihara S., Arita Y. i wsp.: Novel modulator for endothelial adhesion mo-

lecules: adiposity-derived plasma protein adiponectin. Circulation, 1999, 100,

2473.

24. Pajvani U.B., Xuelinag D., Combs T. i wsp.: Structure-function studies of the adi-

pocyte-secreted Hormone Acrp30/adiponectin. J. Biol. Chem., 2003, 278,

9073.

25. Scherer P.E., Williams S., Fogliano M. i wsp.: A novel serum protein similar to

C1q, produced exclusively in adipocytes. J. Biol. Chem., 1995, 270, 26746.

26. Schulze M.B., Rimm E.B., Shai I. i wsp.: Relationship between adiponectin and

glycemic control, blood lipids, and inflammatory markers in men with type 2

diabetes. Diabetes Care, 2004, 27, 1680.

27. Spranger J., Kroke A., Möhlig inicja³ i wsp.: Adiponectin and protection against

type 2 diabetes mellitus. Lancet, 2003, 361, 226.

28. Stefan N., Bunt J.C., Salbe A.D. i wsp.: Plasma adiponectin concentrations in chil-

dren: relationships with obesity and insulinemia. J. Clin. Endocrinol. Metab.,

2002, 87, 4652.

29. Stefan N., Vozarova B., Funahashi T. i wsp.: Plasma adiponectin concentration

is associated with skeletal muscle insulin receptor tyrosine phosphorylation, and

low plasma concentration precedes a decrease in whole-body insulin sensitivi-

ty in humans. Diabetes, 2002, 51, 1884.

30. Tsai P.J., Yu C.H., Hsu S.P. i wsp.: Cord plasma concentrations of adiponectin

and leptin in healthy term neonates: positive correlation with birth weight and

neonatal adiposity. Clin. Endocrinol., 2004, 61, 88.

31. Tschritter O., Fritsche A., Thamer C. i wsp.: Plasma adiponectin concentrations

predict insulin sensitivity of both glucose and lipid metabolism. Diabetes, 2003,

52, 239.

32. Weiss R., Dufour S., Groszmann A. i wsp.: Low adiponectin levels in adolescent

obesity: a marker of increased intramyocellular lipid accumulation. J. Clin. En-

docrinol. Metab., 2003, 88, 2014.

33. Weyer C., Funahashi T., Tanaka S. i wsp.: Hypoadiponectinemia in obesity and

type 2 diabetes: close association with insulin resistance and hyperinsulinemia.

J. Clin. Endocrinol. Metab., 2001, 86, 1930.

34. Winzer C., Wagner O., Festa A. i wsp.: Plasma adiponectin, insulin sensitivity, and

subclinical inflammation in women with prior gestational diabetes mellitus. Dia-

betes Care, 2004, 27, 1721.

35. Yamamoto Y., Hirose H., Saito I. i wsp.: Correlation of the adipocytderived pro-

tein adiponectin with insulin resistance index and serum high-density lipoprote-

in –cholesterol independent of body mass index, in the Japanese population.

Clin. Sci. 2002, 103, 137.

36. Yamauchi T., Kamon J., Minokoshi Y. i wsp.: Adiponectin stimulates glucose uti-

lization and fatty acid oxidation by activating AMP-activated protein kinase. Nat.

Med. 2002, 8, 1288.

37. Yang W.S., Lee W.J., Funahashi T. i wsp.: Plasma adiponectin levels in overwe-

ight and obese Asians. Obes. Res., 2002, 10, 1104.

38. Yang W.S., Lee W.J., Funahashi T. i wsp.: Weight reduction increases plasma le-

vels of an adipose-derived anti-inflammatory protein, adiponectin. J. Clin. Endo-

crinol. Metab., 2001, 86, 3815.

39. Yokota T., Onitani K., Takahashi i wsp.: Adiponectin, a new member of the fami-

ly of soluble defense collagen, negatively regulates the growth of myelomono-

cytic progenitors and the functions of macrophages. Blood, 2000, 95, 1723.

40. Yudkin J.S., Stehouwer C.D., Emeis J.J., Coppack S.W.: C-reactive protein in he-

althy subjects: assotiacion with obesity, insulin resistance, and endothelial dys-

function: a potential role for cytokines originating from adipose tissue? Arterio-

scler. Thromb. Vasc. Biol., 1999, 19, 972.

41. Zeitz B., Herfarth H., Paul G. i wsp.: Adiponectin represents an independent car-

divascular risk factor predicting serum HDL-cholesterol levels in type 2 diabe-

tes. FEBS Lett., 2003, 545, 103.