MIKROEKONOMIA 1

Monopol

KONKURENCJA

DOSKONAŁA

KONKURENCJA
MONOPOLISTYCZNA

OLIGOPOL

MONOPOL

Struktury rynkowe

–

od konkurencji do monopolu

KONKURENCJA

Proces

współzawodniczenia podmiotów rynkowych w zawieraniu transakcji

poprzez przedstawianie korzystniejszej od innych

podmiotów oferty rynkowej

celem realizacji swoich

interesów.

Rodzaje (formy) rynku

Cecha charakterystyczna

Konkurencja

doskonała

Konkurencja

monopolistyczna

Oligopol

Monopol

Liczba firm na rynku

wiele

wiele

kilka

jeden

Rodzaj produktu

identyczny/
standaryzowany

zróżnicowany np. pod
względem opakowania

częściowo
zindywidualizowany

zindywidualizowany/b
rak bliskich
substytutów

Bariery wejścia

brak

pewne/niezbyt duże

duże

pełne

Wpływ na cenę

brak

ograniczony

duży

bardzo duży

Metody konkurencji handlowej

sprzedaż na
zorganizowanym
rynku

konkurencja przy pomocy

ceny, ale też jakości,

reklamy;

możliwe porozumienia kartelowe/zmowy

cenowe

reklama i tworzenie
tzw. stosunków
społecznych

Współczynnik koncentracji

bliski 0%

niski

duży

bliski 100%

Przykłady

Produkcja

płodów

rolnych

Produkcja odzieży

Produkcja
samochodów

Zaopatrzenie w gaz i
prąd

Monopol

Monopol pełny (ang. monopoly) występuje wówczas, gdy cały rynek danego
produktu lub usługi jest kontrolowany przez jednego producenta lub
sprzedawcę.

Monopol -

założenia

-

produkty są jednorodne lub zróżnicowane, ale nie posiadają bliskich
substytutów,

-

brak mobilności wejścia do działalności opanowanej przez monopolistę
(licencje, koncesje rozdzielane przez państwo, opatentowane
technologie, posiadanie surowców/czynników wytwórczych, dotacje
państwa),

-

jeden sprzedający i wielu kupujących.

Krzywa popytu w warunkach

monopolu

Zakładając, że na rynku monopolistycznym wielkość sprzedanej
produkcji uzależniona jest od poziomu cen zgodnie z
następującym równaniem (D):

P = -0,2Q + 6.

Określ zależność między funkcją popytu (D), przychodem
przeciętnym (AR), przychodem całkowitym (TR) oraz
przychodem marginalnym (MR).

Krzywa popytu w warunkach

monopolu

Krzywa popytu na rynku monopolu posiada nachylenie negatywne. Zwiększenie rozmiarów
sprzedaży wymaga zmniejszenia ceny, natomiast mniejsza sprzedaż może być realizowana
po wyższej cenie.

Przychód przeciętny (AR) = Cena (P) > Przychód marginalny (MR)

Przychód całkowity (TR) rośnie wraz ze zwiększaniem produkcji i sprzedaży osiągając
maximum przy wielkości Q

1

. W punkcie tym MR = 0 a │ε

P

│

= 1. Między Q

1

a

Q

2

przychód

marginalny (MR) jest ujemny, a przychód całkowity (TR) zaczyna

spadać.

Maksymalizacja zysku

w krótkim okresie

Wielkość

produkcji

Q

Cena

P

Przychód
całkowity

TR

Koszt

całkowity

TC

Zysk

całkowity

π

Przychód

marginalny

MR

Koszt

marginalny

MC

1

90,00

90,00

150,00

-60,00

-

-

2

88,00

176,00

190,00

-14,00

86,00

40,00

3

86,00

258,00

200,00

58,00

82,00

10,00

4

84,10

336,40

230,00

106,40

78,40

30,00

5

82,80

414,00

270,00

144,00

77,60

40,00

6

79,00

474,00

330,00

144,00

60,00

60,00

7

76,20

533,40

400,00

133,40

59,40

70,00

8

73,50

588,00

490,00

98,00

54,60

90,00

9

71,00

639,00

590,00

49,00

51,00

100,00

10

68,50

685,00

700,00

-15,00

46,00

110,00

Maksymalizacja zysku

w krótkim okresie

Kryterium optymalizacji odnosi

się zarówno do maksymalizacji zysku

dodatniego,

jak

i

minimalizacji

zysku

ujemnego

(straty)

przedsiębiorstwa.

Zysk osiąga maksimum, jeżeli:

MR = MC oraz

MC jest rosnący lub MC jest malejący lecz wolniej niż MR

Cena monopolowa

i produkcja w punkcie równowagi

Wielkość produkcji maksymalizująca zysk (Q

E

) wyznacza punkt

równowagi monopolu w krótkim okresie. Monopol sam wyznacza cenę
sprzedaży swoich produktów i koryguje ją w zależności od reakcji
popytu. Cena monopolowa (P

E

) wyznaczona jest w punkcie

przecięcia

się krzywej popytu z wielkością produkcji maksymalizującą zysk
monopolu.

Cena monopolowa

-

przykład

Funkcja przychodu

całkowitego monopolisty przyjmuje

postać: TR(Q) = -1/3Q

2

+ 30Q.

Funkcja

kosztów całkowitych przeciętnych przyjmuje

postać: TC(Q) = 1/3Q

2

– 10Q + 900.

Wyznacz

cenę monopolową. Oblicz zysk i zinterpretuj go.

Zysk i strata monopolu

Zysk ekonomiczny monopolu

może być dodatni lub ujemny. Monopol

osiąga zysk dodatni jeżeli cena monopolowa jest większa od kosztu
całkowitego przeciętnego (ATC). Jeżeli cena monopolowa jest
mniejsza od kosztu

całkowitego przeciętnego wówczas monopol

osiąga zysk ujemny (stratę).

Zysk i strata monopolu

-

przykład

Funkcja

kosztów całkowitych monopolisty wyraża się

następującym równaniem: TC(Q) = Q

3

– 20Q

2

+200Q.

Dla

ilości produkcji równej 5 monopolista osiąga próg

rentowności. Wyznacz cenę monopolisty przy produkcji
równej 7, wiedząc, że przychód marginalny zrównuje się z
ceną, gdy cena wynosi 175.

Krzywa podaży monopolu

W przypadku monopolu nie istnieje jedyna

zależność między ceną a

oferowaną ilością produkcji – nie istnieje zatem krzywa podaży
monopolu w

krótkim okresie.

Zasadnicze

znaczenie

dla

analizy

rynków

niedoskonale

konkurencyjnych

mają kształtowanie się popytu oraz kosztów produkcji.

Dyskryminacja cenowa monopolu

Dyskryminacja cenowa ma miejsce

wówczas, kiedy ten sam produkt

sprzedawany jest, w tym samym miejscu i czasie, po

różnych cenach.

Monopol

stosujący dyskryminację cenową zmierza do tego, aby

przychód marginalny (MR) zrównał się z kosztem marginalnym (MC) na
wszystkich rynkach, na

których sprzedaje swój produkt.