Polityka fiskalna

Dochody i wydatki budżetowe

Budżet

Zestawienie wszystkich dochodów i wydatków państwa przyjęte przez

parlament w formie ustawy budżetowej.

ZASADY polityki budżetowej:

• roczne budżetowanie –

rok

budżetowy (12 dowolnych miesięcy)

• jawność – podanie do wiadomości

publicznej

• zupełność –

wszystkie

dochody i wydatki

• jedność –

jeden

zwarty dokument

• równowaga budżetowa –

założenie

, że wydatki = dochody

FUNKCJE budżetu

• fiskalna – gromadzenie dochodów poprzez ściąganie podatków

• redystrybucyjna – wynagrodzenia dla sfery budżetowej

• stymulacyjna – oddziaływanie na gospodarkę

(np. inwestycje rządowe)

Dochody budżetowe

1.

PODATKI –

ź

ródło główne

a)

dochodowe: od dochodów ludności i zysków przedsiębiorstw

b)

majątkowe: od posiadanego kapitału (podatek gruntowy) i od przenoszenia
praw do kapitału (spadek)

c)

konsumpcyjne: zawarte w cenach dóbr i usług (VAT i akcyza)

2.

Składki na ubezpieczenia społeczne

3.

Zyski przedsiębiorstw państwowych

4.

Zyski banku centralnego

5.

Dochody z prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych

6.

Obligacje skarbu państwa

7.

Bony skarbowe

8.

Dochody ze sprzedaży licencji, patentów i koncesji

9.

Zyski z monopoli państwowych (gry hazardowe, totalizator...)

10. Cła i opłaty importowe

Wydatki budżetowe

1.

Wydatki

tradycyjne

•

obrona narodowa

•

policja

•

administracja

•

wymiar sprawiedliwości

2.

Wydatki

społeczne

•

oświata

•

kultura

•

nauka

•

służba zdrowia

3.

Wydatki

interwencyjne

•

inwestycje rządowe

•

subwencje dla przedsiębiorstw i rolników

•

interwencyjny skup zboża

•

zasiłki dla bezrobotnych

•

......................................

NADWYŻKA budżetowa dochody > wydatki

RÓWNOWAGA budżetowa dochody = wydatki

DEFICYT budżetowy dochody < wydatki

Metody finansowania deficytu budżetowego:

• podniesienie podatków:

skutki dla firm, szara strefa, lokaty rentierskie...

• ograniczenie wydatków:

komu zabrać?

• prywatyzacja:

co jeszcze?

• emisja obligacji = zaciągnięcie długu publicznego:

trzeba je kiedyś

wykupić! I za co?

• pożyczka w banku komercyjnym:

bank centralny pożycza w bankach

komercyjnych

⇒

banki komercyjne mają mniej pieniędzy na pożyczki prywatne

⇒

rośnie stopa %

⇒

efekt wypychania

(inwestycje rządowe wypychają inwestycje

prywatne)

• pożyczka zagraniczna:

spłacamy pożyczki z lat 70-tych

• monetyzacja:

drukowanie pustego pieniądza,

zakazane

przez konstytucję

Krzywa Laffera:

zależność między stopą opodatkowania a wpływami do

budżetu z tytułu podatków

Polityka fiskalna

Opiera się na wykorzystaniu wydatków i dochodów budżetowych

dla realizacji określonych celów ekonomicznych

(np. stabilizacja koniunktury).

• aktywna:

decyzje parlamentu

(powódź

⇒

decyzja parlamentu

⇒

pomoc)

• pasywna:

automatyczne stabilizatory koniunktury = instrumenty

uchwalone przez parlament i działają

samoczynnie

(zasiłki dla

bezrobotnych, podatki konsumpcyjne)

Podstawowe zmienne makroekonomiczne a strategia

zarządzania długiem publicznym