Spisała: Ewa L. Cetnar, kontakt: [e-mail], GG: 3891955

1

Procesy poznawcze - wykład 8 (Pani dr Maria Zając, 18 kwietnia 2005r.)

Dygresje

•

Emergencja – powstawanie nieoczekiwanie i w sposób irracjonalny skokami nowych

jakości tworzących hierarchiczny szereg. Każdy człon w nim jest wyższy od
poprzedniego i tworzy nową, swoistą jakość.

•

Akt olśnienia (iluminacji) związany z procesem wglądu. Zapoznać się z akapitem o

Wolfgang Köhlerze z poprzedniego wykładu.

•

Odpowiedź na pytanie, czy w percepcji jest miejsce na stosunki, brzmi tak.

Uzasadnienie zawarte jest chociażby w przyimkach nad, pod, w, które informują o
orientacji w przestrzeni. (Podejście ekologiczne)

•

Dołączyć do kolekcji spis szczegółowych programów przetwarzania informacji wg

Nosala.

•

Zapoznać się z modelem reprezentacji wiedzy J.R. Andersona (V.A. rycina 18 –2 )

Fazy procesu pamięci

1. Zapamiętywanie
2. Przechowywanie
3. Odtwarzanie/ przypominanie/ wydobywanie

Wykład właściwy

Würzburska definicja myślenia głosi, że jest ono aktem dostrzegania stosunków.

Proces rozwijania się myśli to dostrzeganie coraz to nowych relacji pomiędzy myślami.
Dostrzeganie tych relacji jest w znacznej mierze możliwy dzięki wiedzy nienaocznej
poprzedzających myśli. Twórca Oswald Külpe, jego uczniowie: Narziss Ach i Karl Bühler,
dokonywali analizy treści świadomości.

Przy rozwijaniu myśli jedna myśl nadbudowuje się nad inną, a każda stanowi swoistą

jednostkę związaną z poprzednimi myślami, ale nie sprowadzającą się do nich.

Szewczuk pojmuje myślenie jako odzwierciedlanie stosunków między aktywnie

wyodrębnionymi elementami strukturalnymi sytuacji zadaniowej, w którym te elementy
spełniają względem siebie jakąś funkcję zależnościową, np. środek – cel. Proces poznawczy,
w którym odzwierciedlane są strukturalne i funkcjonalne stosunki różnych elementów
rzeczywistości.

Mentalese to postulowany język myśli, w którym zawarte są symbole materializujące

przekonania. Znaki te nie są jednak zdaniami żadnego języka etnicznego, pomimo
przekonania, że myślenie odbywa się w języku ojczystym.

Kody

Werbalne

Niewerbalne

Obrazowe, analogiczne

Abstrakcyjne

Spisała: Ewa L. Cetnar, kontakt: [e-mail], GG: 3891955

2

Trzy wymiary myślenia wg krakowskich fenomenologów

•

Subiektywny, tzn. występuje podmiot (ja myślę; ktoś myśli)

•

Dialogowy (myślę z tobą)

•

Obiektywny, istnienie dopełnienia (myślę o czymś)

Myślenie jako cykl rozwiązywania problemów - John Dewey

1

1. Odczucie trudności (reakcja afektywna)
2. Wykrycie trudności i określenie cech
3. Nasuwanie się rozwiązań
4. Wyprowadzenie wniosków z przypuszczalnego rozwiązania
5. Eksperymentalne sprawdzenie doświadczenia

Cykl rozwiązywania problemów - Robert J. Sternberg

Kompilacja opisu przebiegu myślenia Nosala i schematu budowy zasadniczych systemów
myślenia Kozieleckiego.

1

How we think 1910

1. Zidentyfikowanie

problemu

7. Ocena wyniku

6. Monitorowanie

procesu rozwiązywania

problemu

5. Alokacja zasobów

zewnętrznych i

wewnętrznych

4. Organizowanie

informacji

3. Tworzenie strategii

2. Definiowanie i

tworzenie reprezentacji

problemu

Spisała: Ewa L. Cetnar, kontakt: [e-mail], GG: 3891955

3

Myślenie – czego nie wiemy?

•

Rola reprezentacji poznawczej

•

Interakcje myślenia z innymi procesami poznawczymi (m.in. kwestie kodów)

•

Wgląd

•

Związek myślenia z językiem (m.in. determinizm językowy)

•

Czy myślenie jest koniecznym pojęciem

•

Trafność ekologicznej (zewnętrznej) teorii myślenia

Istnieje teoria, że intelektualne funkcjonowanie człowieka można opisać jako proces

uwagi i trzech form pamięci.

Saphir i Whorf byli antropologami badającymi szablony i użycie języka w kilku

kulturach. Ich hipoteza zakłada, że język determinuje sposób w jaki postrzegamy świat oraz
powiązanie myśli.

2

Wg Nęcki inteligencja to zdolność dostosowywania się do okoliczności dzięki:

dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń oraz skutecznej
kontroli nad własnymi procesami poznawczymi.

Triadę kryteriów twórczości wg Edwarda Nęcki, można opisać jako proces twórczy

zakończony określonym produktem, posiadającym pewne wartości. Trzeci składnik to reakcja
odbiorcy.

Teorie

Autorzy

Data

Inwestycyjna

Sternberg i Lubart

1991

Transgresyjna

Józef Kozielecki

1966

Csikszentmihalyia Mihaly Csikszentmihalyi 1990

T

w

ó

rc

zo

śc

i

Fenomenologiczna Władysław Stróżewski

3

1983

Klasyczne

m.in. Hadamard, Wallas 1964, 1926

Weisberga

Weisberg

1986

Interakcji twórczej Nęcka

1987

P

ro

ce

su

tw

ó

rc

ze

g

o

Genploracji

Finke, Ward, Smith

1992

2

www.users.csbsju.edu/~clusena/cs160/syl.pdf

3

Uczeń Ingardena

Analiza

problemu

Generowanie

pomysłów

(hipotezy, wynalazki)

Ewaluacja

(weryfika

cja)

Geneza

Realizacja

Rozwią

zania

Inform

acje

Pomys

ły