Psychologia i socjologia jako empiryczne

nauki społeczne

Psychologia

• posługuje się metodą naukową

• bada zachowania jednostek (osób)

• bada procesy psychiczne zachodzące w

ludziach

Psychologia – bada zachowania

• Zachowanie (behavior)

– jest wyrazem przystosowywania się organizmów do

środowiska

– jest działaniem (zachowaniem obserwowalnym)

Psychologowie

obserwują

-w danej sytuacji

-w określonym kontekście

co dana jednostka robi ?

jak zabiera się do robienia czegoś?

Jednostka jako przedmiot

analizy psychologicznej

– noworodek (1)

– nastolatka (11) uprawiająca sport

– student (19) rozpoczynający studia

– pracownik (32) wykonujący monotonną i rutynową pracę

– mężczyzna (52) wobec konieczności zmiany zawodu

– kobieta (60) borykająca się ze stresem z powodu choroby

kogoś bliskiego

• Jednostkę można badać w jej naturalnym środowisku

lub w kontrolowanych warunkach laboratorium

Nie można zrozumieć ludzkich działań bez

zrozumienia procesów psychicznych

• duża część aktywności człowieka przebiega pod

postacią ukrytych, wewnętrznych zjawisk

– myślenie

– planowanie

– tworzenie

– marzenie

• procesy psychiczne – najważniejszym przedmiotem

badań psychologicznych

– do ich badania stosuje się pomysłowe techniki pozwalające

ujawnić wewnętrzne doświadczenia

Psychologia

• dawniej - traktowana jako dziedzina filozofii

• jako samodzielna nauka empiryczna

wyodrębniła się pod koniec XIX wieku

– 1879 - pierwsze laboratorium Psychologiczne na

Uniwersytecie Lipskim (Wilhelm Wundt)

Introspekcja –

metoda rejestracji subiektywnych doznań

Procesy psychiczne można badać

tylko od wewnątrz rejestrując świadome doznania

BEHAWIORYZM

• całkowicie odmienna metodologia

• stworzona przez Johna Watsona (1878–1958)

• badanie człowieka jako „czarnej skrzynki”

CZŁOWIEK

bodźce

reakcje

Cele psychologii

• Opisywanie tego, co się dzieje

• Wyjaśnianie tego, co się dzieje

• Przewidywanie tego, co się zdarzy

• Kierowanie tym, co się dzieje

Socjologia – nauka o społeczeństwie

jako refleksja na temat społeczeństwa –

towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów

jako nauka - ma krótką historię

Od urodzenia do śmierci

• nie jesteśmy sami

• musimy radzić sobie z innymi

• zbieramy doświadczenia, korzystamy z

doświadczeń innych

• wprowadzamy w życie różne życiowe strategie

Każdy z nas jest
w pewnym sensie socjologiem

Socjologia jako dyscyplina naukowa

• istnieje od połowy XIX wieku

• nazwę

socjologia

wprowadził Auguste Comte (F)

w 1838 r.:

socius

(łac.) – zbiorowość, społeczeństwo

logos

(grec.) – mądrość, wiedza

Czym zajmuje się socjologia ?

• badaniem ludzi

– analizowaniem interakcji i relacji między ludźmi

Co dzieje si

ę

mi

ę

dzy lud

ź

mi ?

Jak

ż

yj

ą

razem ?

Socjologia –

nauka badająca reguły życia społecznego

• elementy życia przez ludzi pożądane, niezbędne

dla przetrwania

•pożywienie
•schronienie
•bezpieczeństwo
•znalezienie partnera
•satysfakcja

pole

zmagań, walk,

konfliktów

ludzie nie wydają się

stworzeni do współpracy

tworzą

reguły

dla zaprowadzenia
porządku w świecie chaosu

Reguły życia społecznego

• Reguły:

– systemu podatkowego
– prawa karnego
– gramatyki
– podawania ręki na powitanie
– układania sztućców na stole
– ubierania się na różne okazje

• Jak są tworzone ?
• W jaki sposób są utrwalane ?
• Dlaczego są przestrzegane ?
• Dlaczego są łamane ?

to bada

socjologia

Socjologia jako nowoczesna nauka

empiryczna

• opiera się na metodzie naukowej

• posługuje się swoistym językiem

• formułuje twierdzenia o zależnościach między

zjawiskami powiązane w teorie

Socjologia jako nowoczesna nauka

empiryczna

• stara się odpowiedzieć na pytania:

– jak jest naprawdę ?
– dlaczego tak właśnie jest ?
– jak będzie ?

• ma aspiracje praktyczne:

– chce doradzać co robić, aby zmienić społeczeństwo

w pożądanym kierunku

Przedmiot socjologii: SPOŁECZEŃSTWO

• Społeczeństwo w rozumieniu potocznym:

zbiorowość ludzi w ramach jednego państwa

Społeczeństwo

• zbiorowość
• trwająca wiele pokoleń
• zespolona wewnątrz różnymi systemami stosunków

społecznych

• różniąca się od innych takich zbiorowości trwałą

przynależnością członków

• stanowiąca plus/minus całość terytorialną
• posiadająca wspólne normy i wartości (kulturę)

Rekrutacja członków w drodze reprodukcji seksualnej

Ewolucja społeczeństwa

Typy społeczeństw

• Społeczeństwo tradycyjne

• Społeczeństwo przemysłowe

• Społeczeństwo poprzemysłowe

Społeczeństwo tradycyjne

• oparte na rolnictwie i gospodarce naturalnej
• gospodarstwo domowe – podstawowa jednostka

produkcji

• w Polsce – od XV w. folwarki szlacheckie
• słabo rozwinięty rynek
• mała motywacja dążenia do zysku
• człowiek jako element zbiorowości (a nie –

autonomiczna jednostka)

• komunikacja prawie wyłącznie drogą ustną
• tylko elita umiejąca czytać i pisać

Społeczeństwo tradycyjne cd.

• mało miast - ludność skupiona na terenach

wiejskich

• tradycyjna społeczność wiejska

• zamknięta, zasiedziała, mało ruchliwa

• silnie odczuwająca odrębność od reszty świata

• składająca się z rodzin i wspólnot sąsiedzkich

• pomoc sąsiedzka i wzajemna wymiana usług

• spotkania sąsiedzkie – ważnym źródłem informacji

• postawy zachowawcze i orientacja na przeszłość

Społeczeństwo przemysłowe

[po rewolucji przemysłowej]

• oparte na gospodarce rynkowej, masowej

produkcji i konsumpcji, podziale pracy

• dążenie do zysku jako podstawowy czynnik

motywacyjny

• pieniądz wyznacznikiem miejsca człowieka w

społeczeństwie

• rozwój przemysłu > rozwój miast
• większa ruchliwość przestrzenna i społeczna

Społeczeństwo przemysłowe cd.

• tworzenie organizacji (fabryk, szkół,urzędów)

– ukierunkowanych na cele

– opartych na normach prawa

– angażujących tylko część czasu pracowników

• rozrastanie się władzy centralnej państwa

Społeczeństwo przemysłowe cd.

• upowszechnienie się umiejętności czytania i

pisania ,wzrost roli wykształcenia

• pojawienie się środków masowego przekazu >

kultury masowej

• wartości kulturowe:

– dążenie do osobistych osiągnięć, indywidualizm
– racjonalność
– sekularyzacja

• jednostka zyskuje autonomię

Społeczeństwo poprzemysłowe (informacyjne)

powstałe w wyniku rewolucji informatycznej

Rewolucja informatyczna

Upadek murów + windowsy + PeCety

Internet+ sieć www+ przeglądarki

Wspólne standardy komunikacji i procesów

Społeczeństwo poprzemysłowe / informacyjne

• nowa struktura zatrudnienia

• nowe formy pracy

• przesunięcie aktywności do sfery usług

• proces pracy oparty bardziej na relacjach z

innymi niż na przetwarzaniu surowców

• produkcja uzależniona coraz bardziej od

przekazywania informacji

Społeczeństwo poprzemysłowe/informacyjne

• płynność rynku pracy wymagająca stałej

elastyczności > wzrost ryzyka

• rozwój demokracji
• wzrost władzy korporacji
• globalizacja
• łatwiejsza komunikacja > kurczenie się świata>

coraz wyraźniejsze zależności w skali całego
globu

Jednostka w społeczeństwie: konteksty

społeczne

(dziedziny aktywności, w których toczy się życie

społeczne)

rodzinny

towarzysko
-zabawowy

sąsiedzki

edukacyjny

polityczny

medyczny

ekonomiczny

religijny

zawodowy

rekreacyjny

Jednostka w społeczeństwie

• nieustannie krąży między kontekstami

• gdy wchodzi do jednego – zawiesza

uczestnictwo w innych

• w każdym z kontekstów spotyka inne

„społeczeństwo”

• każdy ma swój własny zestaw kontekstów

• każdy układa hierarchię ważności kontekstów

• każdy musi umieć się w nich poruszać

Współczesne społeczeństwo –

społeczeństwem organizacji

• mnogość organizacji w przestrzeni społecznej
• organizacje - realizujące różne funkcje

(spełniane

kiedyś przez rodzinę/gospodarstwa domowe)

• coraz więcej, coraz bardziej specjalistycznych

organizacji

• jakość życia uzależniona od sprawności

funkcjonowania organizacji