Działanie – zachowanie wyposażone w znaczenie Znaczenie może być nadawane przez:

Działania społeczne

• osobę działającą

znaczenie psychologiczne działania

• zbiorowość, do której jednostka należy znaczenie kulturowe działania

Działania społeczne

Wysyłamy do kogoś sygnały, starając się przewidzieć:

- działania, w których uwzględnia się

• jak się zachowa ?

reakcje innych (aktualne lub potencjalne)

• jakie są jego intencje ?

i według tego kształtuje się

• jakich reguł kulturowych przestrzega ?

przebieg własnego działania

• do jakich działań go te reguły skłonią ?

Warunek powodzenia działania społecznego: Kiedy kłaniamy się komuś na ulicy,

przewidujemy, że zechce się nam odkłonić trafna identyfikacja partnera,

który powinien spełnić nasze

oczekiwania

1

Rodzaje działań społecznych

Rodzaje działań społecznych

[wg Maxa Webera]

Działania racjonalne –

skalkulowane, poprzedzone rozwagą,

• Działania racjonalne

podejmowane po przemyśleniu, z premedytacją

• Działania tradycjonalne

• Działania afektywne (emocjonalne)

Kalkulacja w działaniu racjonalnym

Możliwe strategie

• Strategia funkcjonalna:

– maksimum funkcjonalności za rozsądną cenę

• ma charakter subiektywny

• Strategia oszczędna:

• jest oparta na rachunku zysków i kosztów

– jak najtańszy zakup, przy zapewnieniu minimalnej

• zmierza do:

funkcjonalności

– maksymalizacji korzyści

• Strategia „pokazowej konsumpcji”:

– minimalizacji nakładów

– jak najdroższy zakup, z widocznymi bajerami, świadczący o pozycji i prestiżu właściciela Racjonalność

Teza: nasza sytuacja jest pewniejsza - jeśli partner

• dotyczy działań w sferze ekonomicznej reaguje racjonalnie

• może odnosić się do wszelkich innych obszarów DLACZEGO ?

można dokonać kalkulacji z perspektywy partnera

wiadomo czego można oczekiwać z jego strony 2

Z kim lepiej mieć do czynienia ?

Skąd wiadomo, że partner będzie racjonalny ?

• Znamy go - bierzemy pod uwagę jego reputację wyrachowany gangster

szaleniec

• Nie znamy go - sugerujemy się jego:

– wyglądem (aparycją)

– zachowaniem (językiem ciała)

– sposobem ubierania się

cyniczny polityk

fanatyczny fundamentalista

Analizujemy czy podlega kulturowym regułom racjonalności Racjonalność działań w różnych kontekstach społecznych

w kontekście rodzinnym

w kontekście ekonomicznym przyjmuje się, że:

• racjonalność handlowa jest kulturowo potępiana

partner działa racjonalnie

• od partnerów wymaga się

nie kieruje się sympatiami, sentymentami, kaprysami

– lojalności,

działa jako homo economicus

– miłości,

– zaufania

homo economicus – człowiek przestrzegający rygorystycznie racjonalnej kalkulacji

• w nowoczesnej cywilizacji zachodniej:

– „odczarowanie” świata

– dominacja racjonalności we wszystkich dziedzinach cywilizacje zdominowane

cywilizacje oparte na

życia

przez racjonalność

tradycjach i emocjach

Kupowanie

Kupowanie

w supermarkecie

na bazarze arabskim

3

Rodzaje działań społecznych Działania tradycjonalne (rutynowe) Działania tradycjonalne

• przyjęte w jakiejś zbiorowości

• nadają automatyzm życiu społecznemu

• wykonywane przez wszystkich

• zwalniają od każdorazowego podejmowania

• podejmowane „od zawsze”

decyzji i dokonywania wyborów

• pełnią funkcję nawyków (w życiu indywidualnym)

„... bo wszyscy tak robią”

Częstość występowania

W ramach znanej nam zbiorowości

działań tradycjonalnych

• zależy od kontekstu społecznego

• jesteśmy przyzwyczajeni do obowiązujących

– kontekst religijny

rytuałów

akcentowanie ciągłości, odwieczności, kontynuacji

• podejmując działania społeczne – możemy

– kontekst rodzinny

przewidzieć jak zareaguje partner

wzmacnianie więzi, potwierdzanie struktury władzy

– kontekst polityczny

świecka tradycja, rytuał polityczny

Rodzaje działań społecznych

W ramach obcej nam zbiorowości

Działania afektywne (emocjonalne)

• wynikają z potrzeby ekspresji pewnych stanów

• jesteśmy zdezorientowani i niepewni,

psychicznych

• dopóki nie nauczymy się naśladować zachowań

– radości

innych

– gniewu

– strachu

naśladowanie innych – działaniem racjonalnym (pozwala nie wyróżniać się i być akceptowanym) 4

Wobec działań afektywnych Najwięcej działań afektywnych

• nie ma sensu argumentacja racjonalna i

• gdzie w grę wchodzą intymne, bliskie relacje apelowanie do rozumu

• gdzie jest silna identyfikacja ze zbiorowością

• odpowiednią reakcją jest wykazanie empati ,

• gdzie ma miejsce mocne poczucie tożsamości próba zrozumienia emocji partnera

Należy analizować zachowania afektywne

przez pryzmat zbiorowości, w której są podejmowane Częstość zachowań afektywnych w różnych Zbiorowe działania afektywne

zbiorowościach

• Cywilizacje gorące

• Cywilizacje zimne

Ludzie:

– publiczne wyrażanie

– opanowanie

= działający w tej samej przestrzeni

emocji dopuszczalne i

– powściągliwość

wymagane

= doświadczający tej samej sytuacji

– dystans emocjonalny

– brak akceptacji dla

= działający (jednak) w pojedynkę – obok siebie publicznego

manifestowania uczuć

TŁUM

kraje latynoskie

kraje anglosaskie

Tłum – bardzo wiele jednostek

Psychologia tłumu

• nie znających się wzajemnie

W tłumie jednostki działają :

• nie poczuwających się do szczególnej więzi

• bardziej emocjonalnie

• łączy ich:

• bardziej bezkrytycznie

– zgromadzenie w jednej przestrzeni

• bardziej spontanicznie

– powód, dla którego znaleźli się razem

• zawieszając wszelkie kalkulacje

5

Działania ludzi w tłumie

Ludzie w tłumie

• mają charakter ekspresyjny, a nie celowy

• ulegają demoralizacji i brutalizacji

• stanowią wyraz ich odczuć

• zawieszają normalne reguły moralne i

obyczajowe

• łatwo ulegają naciskom demagogów

krzyczą, gestykulują, przeklinają, śmieją się, rozpaczają

• naśladują działania innych

znacznie bardziej otwarcie i gwałtownie niż w samotności 6