4.02.2012

I. Odpowiedź ustna
II. Praca zaliczeniowa  tematy do

wyboru:

1. Przedstaw wybrany problem psychospołeczny w

środowisku pracy (stres, wypalenie zawodowe, mobbing,

uzależnienia, konflikty społeczne, brak asertywności itp.).

2. Dokonaj analizy dowolnego stanowiska pracy z

uwzględnieniem wymagań osobowościowych.

[e-mail]

Podstawy psychologii i socjologii

2

Termin psychologia pochodzi z języka
greckiego i dosłownie oznacza:
"NAUKĘ O DUSZY”

Psychologia (od gr. Psyche = dusza, i
logos = słowo, myśl, rozumowanie)

Def. „Naukowe badanie zachowania
jednostek i procesów psychicznych” P. G.
Zimbardo

Podstawy psychologii i socjologii

3

Podstawy psychologii i socjologii

4



teoretyczną- tzw. akademicką
(ogólna, rozwojowa, osobowości,
poznawcza, społeczna)



i stosowaną (wychowawczą, kliniczną,
sądową, pracy).

Za datę ukonstytuowania się

psychologii jako samodzielnej nauki
empirycznej uważa się utworzenie w
1879 pierwszego laboratorium
psychologicznego na Uniwersytecie
Lipskim przez Wilhelma Wundta

Podstawy psychologii i socjologii

5

Termin "socjologia" (od łac. socius - zbiorowość,
społeczeństwo i gr. logos - mądrość, wiedza)
wprowadził w 1837 roku Auguste Comte.
„NAUKA O SPOŁECZEŃSTWIE”

 Jako samodzielna dyscyplina naukowa

socjologia wyodrębniła się pod koniec XIX wieku.
Pierwszy wydział socjologii powstał w 1892
roku na Uniwersytecie w Chicago, trzy lata
później ustanowiono pierwszą europejską katedrę
socjologii, na Uniwersytecie w Bordeaux.

Podstawy psychologii i socjologii

6

Def. „Socjologia to nauka o grupach

społecznych” L.Gumplowicz

„Socjologia poszukuje praw zjawisk

zachodzących między ludźmi, zajmuje
się badaniem struktur, czyli
wzajemnego przyporządkowania sobie
ludzi w zbiorowościach” J. Szczepański

Socjologia i psychologia społeczna

7

Podstawy psychologii i socjologii

8

OBSERWACJA

EKSPERYMENT

WYWIAD

TESTY, KWESTIONARIUSZE

Podstawy psychologii i socjologii

9

Podstawy psychologii i socjologii

10

Def. Jednostka, która może być
podmiotem działania i podmiotem w
stosunkach międzyludzkich.
W znaczeniu prawnym osoba jest
jednostką mogącą być podmiotem
stosunków cywilnoprawnych.
(Szewczuk)

Podstawy psychologii i socjologii

11

Zespół cech psychicznych za pomocą
których można opisać podstawowe
formy zachowania się człowieka.
Zespół postaw, nastawień
wyznaczających zachowanie
człowieka.

Podstawy psychologii i socjologii

12

Na kształt struktury osobowości mają
wpływ:



Biologia



Doświadczenia wspólne w danej
kulturze,
np. pełnione role (płeć), narodowość



Doświadczenia indywidualne

Podstawy psychologii i socjologii

13

Allport wyróżnia 10 kategorii
Guilford mówi o 7 „rodzajach cech”

Ogólne właściwości występujące w
różnych opisowych charakterystykach
osobowości to:

1.

Cechy fizyczne i temperament.

2.

Uzdolnienia intelektualne i inne

3.

Zainteresowania i wartości

Podstawy psychologii i socjologii

14

4.

Postawy społeczne

5.

Dyspozycje motywacyjne

6.

Sposób wyrażania się i styl bycia

7.

Skłonności patologiczne

Podstawy psychologii i socjologii

15

Twórca koncepcji temperamentu:

Hipokrates (V w. p.n.e.) – nawiązując do
koncepcji Empedoklesa o czterech
żywiołach, sprowadził naturę człowieka do
proporcji 4 zasadniczych „soków”
(humorów) w organizmie: krew, śluz,
żółć, czarna żółć.
Galen (II wiek p.n.e.) – opracował

pierwszą typologię temperamentów
bazując na koncepcji „soków”: sangwinik,
flegmatyk, choleryk i melancholik.

Podstawy psychologii i socjologii

16



LEPTOSOMATYK – człowiek o wątłej budowie ciała,

wysoki i chudy. Szczupłe ramiona, gładka i wąska

klatka piersiowa, pociągła twarz, długi i wąski nos,

kończyny dolne długie i chude, skóra sucha i blada.



PYKNIK – osoba o rozwiniętej głowie, klatce

piersiowej i brzuchu. Ciało ma tendencje do

rozkładania tłuszczu wokół tułowia. Średni wzrost,

zaokrąglona figura, szeroka twarz na masywnej szyi,

okazały, tłusty brzuch.



ATLETYK – cechuje się silnie rozwiniętym kośćcem

mięśni a także skóry. Silny brzuch i dobrze rozwinięta

klatka piersiowa, silne nogi.



DYSPLASTYK – zaliczają się do niego te osoby, które

wyraźnie odbiegają od normy.

Podstawy psychologii i socjologii

17

Zespół względnie stałych
właściwości organizmu, które
przejawiają się w takich formalnych
cechach, jak poziom energetyczny i
charakterystyka czasowa
zachowania. Cechy te są pierwotnie
biologicznie zdeterminowane. J. Strelau

Podstawy psychologii i socjologii

18

Podstawy psychologii i socjologii

19

Podstawy psychologii i socjologii

20

Typ temperamentu

*cechy dobre*

*cechy złe*

*Choleryk:*

- ukierunkowany na cel,

jest dobrym

organizatorem, szybki w

działaniu, dobrze kieruje

ludźmi.

- nerwowość,

wybuchowość, tendencja

do agresji,

nieprzemyślane działania,

nie bierze pod uwagę

innych, lubi dominować.

*Melancholik:*

wytrwały, dokładny,

uporządkowany,

zorganizowany, chętnie

opiekuje się

skrzywdzonymi, posiada

zdolności artystyczne.

wrażliwy, nie ufny,

chwiejny emocjonalnie,

wymagający wobec siebie

i innych.

*Flegmatyk:*

dokładny, opanowany,

spokojny, zgodny,

kompetentny, solidny,

dokładny, staranny,

często podejmuje

czasochłonne prace,

dobrze znosi nacisk

powolny, unikanie

odpowiedzialności,

problemy w szybkim

podejmowaniu decyzji.

*Sangwinik:*

- tryska energią -

entuzjazmem, pogodny,

ruchliwy, interesowny,

pobudza innych do pracy,

dusza towarzystwa.

- nie kończy spraw które

rozpoczął, nieumiejętność

odmawiania,

zapominalski.

21



Def. „względnie stała skłonność do
pozytywnego lub negatywnego
ustosunkowania się człowieka do
danego obiektu” (Wojciszke)

Podstawy psychologii i socjologii

22



CZYJAŚ (NOSICIELA postawy)
i równocześnie …



WOBEC kogoś, czegoś (PRZEDMIOTU
postawy)



PRZEDMIOTY postawy musza zostać !!
wyróżnione w świadomości!! NOSICIELI
postaw.



Przedmiotem postawy mogą być:
• zdarzenie(a)
• idee, symbole
• przedmioty
• osoba (y).

Podstawy psychologii i socjologii

23



komponent POZNAWCZY określający,
co dana osoba myśli o obiekcie postawy,



komponent EMOCJONALNY definiujący
uczucia tej osoby wobec obiektu



komponent BEHAWIORALNY
wskazujący na to jak wspomniana już
osoba zachowa się wobec obiektu
postawy.

Podstawy psychologii i socjologii

24

Najnowsze badania koncentrują się wokół

takich zagadnień jak: nieświadomość
źródeł postaw, ich automatyczny
charakter oraz dualizm postaw. Badacze
dochodzą do wniosku, że w człowieku
równocześnie koegzystują dwa typy
postaw:



jawne



utajone

Podstawy psychologii i socjologii

25



Inteligencja to zdolność ogólna do celowego
działania, racjonalnego myślenia i skutecznego
radzenia sobie z trudnościami. [D. Wechsler]



Inteligencja to zespół zdolności umysłowych
umożliwiających jednostce sprawne
korzystanie z nabytej wiedzy oraz skuteczne
zachowanie się wobec nowych zadań i sytuacji.



konstrukt hipotetyczny utożsamiany często z
abstrakcyjnymi procesami myślowymi
wyższego rzędu

Podstawy psychologii i socjologii

26

1.

Zdolności językowe

2.

Zdolności logiczno-matematyczne

3.

Zdolności przestrzenne

4.

Zdolności muzyczne

5.

Zdolności cielesno-kinestetyczne

6.

Zdolności interpersonalne

7.

Zdolności intrapersonalne

Podstawy psychologii i socjologii

27



TEORIA FREUDA  Psychoanaliza



TEORIA JUNGA  Psychologia analityczna



TEORIA ADLERA  Psychologia

indywidualna



„BIG FIVE” COSTY I MCCRAE

Podstawy psychologii i socjologii

28



Zwrócenie uwagi na NIEŚWIADOMOŚĆ!!!



ŚWIADOMOŚĆ porównuje do czubka góry

lodowej

29

Podstawy psychologii i socjologii

ZAŁOŻENIA:
1.Zachowanie ZDETERMINOWANE
NIEŚWIADOMYMI POPĘDAMI:

* libido (eros) – popęd seksualny = cała

energia życiowa człowieka

* thanatos – popęd śmierci,

samobójstwa i morderstwa.
2. Struktury psychiczne „ID”, „EGO”,
„SUPEREGO”
ID – obejmuje popędów i instynktów;

kieruje się zasadą przyjemności
SUPEREGO – obejmuje ideały i normy

moralne; kieruje się zasadą moralności;
EGO – pełni funkcję MEDIATORA między id a

superego = dopuszcza potrzeby wynikające z id
jeśli superego na to pozwoli; kieruje się zasadą
rzeczywistości.

30

Socjologia i psychologia społeczna

3. KONFLIKTY WEWNĘTRZNE: ID =/= SUPEREGO
* zaspokoić popęd (id)  poczucie winy (superego)

* niezaspokoić  zaburzenie psychiczne (nerwica)

* sublimować  przekształcić energię libido na formy akceptowane

społecznie np. twórczość

„lepiej
nie, bo to
mój
pracodaw
ca jak
mnie
zwolni, to
nie będę
miał
pieniędzy
”

„zaraz mu
przywalę!
!!”

„nie wolno
bić ludzi!”



Nieświadomość INDYWIDUALNA + ZBIOROWA



historia indywidualna wraz z historia całej ludzkości
to główne determinanty zachowania



ARCHETYPY – nieświadoma i dziedziczona pamięć
po doświadczeniach gatunku;
 persony – „maska”, którą wkładamy w sytuacji

publicznej;
 cienia – ciemna zwierzęca natura człowieka;
 animy – nieświadome cechy kobiety u mężczyzn;
 animusa – nieświadome cechy męskie u kobiet;



INDYWIDUACJA = proces rozwoju człowieka;

Uświadamianie sobie treści nieświadomych.

Podstawy psychologii i socjologii

31



gł. motorem działania ludzi jest „DĄŻENIE DO MOCY”
jako forma KOMPENSACJI KOMPLEKSU NIŻSZOŚCI
(„poczucia niższej wartości”), który powstaje na podłożu
słabości dziecka w stosunku do dorosłych i otoczenia;



INDYWIDUALNY sposób radzenia sobie z
kompleksem niższości to STYL ŻYCIA i CELE:

 KONSTRUKTYWNE: rozwijanie własnych zdolności,

twórczość, samodoskonalenie

**kompleks niższości ** =>poczucie wyższości (zdrowe);
DESTRUKTYWNE: w formie woli walki, niszczenia,

przyjemności

**kompleks niższości** =>kompleks wyższości

(patologiczny)

32

Podstawy psychologii i socjologii

zwany też „WIELKĄ PIĄTKĄ”

obejmuje następujące czynniki
osobowości:



Neurotyczność



Ekstrawersję



Otwartość na doświadczenie



Ugodowość



Sumienność

Podstawy psychologii i socjologii

33

neurotyczn

ość

ekstrawersj

a

otwartość

na

doświadcze

nie

ugodowość sumienność

lęk

towarzyskość wyobraźnia

zaufanie

kompetencje

agresywna

wrogość

serdeczność

estetyka

prostolinijno

ść

skłonność do

porządku

depresja

asertywność

uczucia

altruizm

obowiązkowoś

ć

impulsywnoś

ć

aktywność

działanie

ustępliwość

dążenie do

osiągnięć

nadwrażliwoś

ć

poszukiwanie

doznań

idee

skromność

samodyscypli

na

nieśmiałość

emocjonalno

ść pozytywna

wartości

skłonność do

rozczulania

się

rozwaga

Podstawy psychologii i socjologii

34



Wszelkie mechanizmy
odpowiedzialne za:



uruchomienie,



ukierunkowanie,



podtrzymanie i



zakończenie zachowania.



Dotyczy on zarówno mechanizmów
zachowań prostych, jak i zachowań
złożonych, zarówno mechanizmów
wewnętrznych, jak i zewnętrznych,
afektywnych i poznawczych.

Podstawy psychologii i socjologii

35



„Tendencja dążenia do osiągania i przekraczania
standardów doskonałości.”



Wypadkowa dwóch przeciwstawnych tendencji: Ts + Tf
 Ts „motywacji dążenia do sukcesu” oraz
 Tf „motywacji do unikania niepowodzenia”



Ts = Ms * Ps * Is

Ms – motyw osiągnięć
Ps – subiektywne prawdopodobieństwo sukcesu
Is – wartość celu



Is = 1 – Ps  im większe prawdopodobieństwo sukcesu (Ps)

tym wartość celu (Is) jest mniejsza;



Im zadanie łatwiejsze (Ps=0,9) Is = 0,1 wartość celu mała;



Im zadanie trudniejsze (Ps=0,1) Is = 0,9 wartość celu duża.



Ts max  Ps = 0,5 bo wtedy Is= 0,5



Ts max  umiarkowane prawdopodobieństwo sukcesu

Podstawy psychologii i socjologii

36



Teoria McClellanda koncentruje się na
potrzebie osiągania czegoś, dobrego
wykonywania pracy i chęci bycia najlepszym.



3 główne właściwości osób z wysoką
potrzebą osiągnięć:



Preferują środowisko pracy, w którym mogą określić
swą odpowiedzialność za rozwiązywane problemy



Potrafią kalkulować ryzyko i ustanawiają cele
możliwe do zrealizowania



Potrzebują dowodów uznania i sprzężenia
zwrotnego o czynionych postępach.

Podstawy psychologii i socjologii

37

Brak czegoś, co jest niezbędne

człowiekowi do życia i rozwoju

Podstawy psychologii i socjologii

38

Podstawy psychologii i socjologii

39



odczuwalny brak czegoś, który
powoduje, że jednostka podejmuje
działania zmierzające do zaspokojenia
tego braku.



frustracja potrzeb (napięcie
motywacyjne) – stan osoby doznającej
poczucia niespełnienia, który działa jako
czynnik motywujący, skłaniający
jednostkę do aktywności, które mogą tę
potrzebę zaspokoić.

Podstawy psychologii i socjologii

40

Podstawy psychologii i socjologii

41



zaspokojenie JEDNEJ POTRZEBY
powoduje powstanie NOWEJ!



warunkiem przejścia do POTRZEBY
WYŻSZEGO RZĘDU jest zaspokojenie
POTRZEB NIŻSZEGO RZĘDU!!



HIERARCHIA POTRZEB jest
indywidualna i zmienna w czasie!!!

Podstawy psychologii i socjologii

42

Podstawy psychologii i socjologii

43