42

OMEOPATIA

H

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

LIPIEC-SIERPIEŃ • 4/2004

Homeopatia staje się coraz bardziej po-

pularną metodą leczniczą zarówno wśród

lekarzy, jak i właścicieli zwierząt. Metoda

ta powstała ponad 200 lat temu, stworzył

ją Christian Samuel Hahnemann (1755-

-1843) – niemiecki lekarz i aptekarz.

Christian Samuel Hahnemann uro-

dził się w 1755 roku w rodzinie mala-

rza porcelany w Miśni. Mimo tego, że

dorastał w biedzie, dzięki wrodzonej

pracowitości i zdolnościom studiował

medycynę na uniwersytetach w Lipsku

i Wiedniu, ukończył studia w 1779 roku

w Erlangen, uzyskując stopień nauko-

wy doktora. Hahnemann był nie tylko

doskonałym lekarzem z dużą wiedzą

teoretyczną, a później bardzo dużym

doświadczeniem praktycznym, ale także

znakomitym chemikiem, farmakologiem,

interesował się dietetyką, władał kilkoma

językami.

W czasie tłumaczenia Materia Medica

– pracy o lekach i ich zastosowaniu Wil-

liama Cullena, który w tym czasie był

autorytetem w dziedzinie farmakologii

– Hahnemann postanowił sprawdzić

opisane mechanizmy działania leków, w

pierwszej kolejności chininy. Dokonywał

doświadczeń z korą chinową na własnym

organizmie. Kora chinowa była wykorzy-

stywana w leczeniu malarii (która

w czasach Hahnemanna

była dość popularną

chorobą w

czasie lekarzami dworu cesarskiego,

którzy doprowadzili do śmierci po-

wszechnie lubianego cesarza Leopolda II.

Hahnemann nie potrafił się pogodzić z

niektórymi metodami stosowanymi we

współczesnej mu medycynie. Niektóre

praktyki lekarzy niejednokrotnie nio-

sły więcej cierpień niż sama choroba

– bardzo popularne było upuszczanie

krwi, lewatywy, a bywało, że czyste

rany specjalnie infekowano ropą, gdyż

uważano ropienie za niezbędną część

terapii. Świat medyczny zwrócił uwagę

na metodę Hahnemanna, gdy w czasie

epidemii szkarlatyny zastosowany przez

niego lek Belladonna dawał bardzo dobre

efekty terapeutyczne.

Był niezwykle skrupulatnym i odważ-

nym naukowcem, który na własnym

organizmie przetestował większość

opisanych przez siebie leków, a trzeba

pamiętać, że substancje wyjściowe, które

opracowywał jako leki homeopatyczne,

były często toksyczne. W swoich pracach

Hahnemann przebadał i opisał wiele spo-

śród stosowanych w jego czasach leków.

Stąd wśród leków homeopatycznych

znajdują się substancje, których nazwy

nie zawsze coś mówią współcześnie

wykształconym lekarzom, jeśli nie inte-

resują się botaniką czy też fitoterapią,

np. Lycopodium clavatum, Nux vomica

czy Ipecacuanha (6). Uczniowie Hahne-

manna rozszerzyli znacznie listę leków

homeopatycznych, wprowadzając na nią

substancje pochodzenia odzwierzęcego,

jak: Lachesis, Crotalus czy Tarentule.

Najlepszy z uczniów Hahnemanna, He-

ring, po jego śmierci wyjechał z Europy

do Stanów Zjednoczonych i tam stał

się propagatorem tej metody leczniczej.

W Stanach Zjednoczonych prowadził

praktykę jeden z największych w historii

homeopatów J. Kent, który wprowadził

do homeopatii repertoria, opracowania,

które bardzo ułatwiają lekarzom poru-

szanie się w gąszczu leków i ich objawów

[5].Obecnie homeopatia jest metodą

Europie). Zaczął przyjmować chininę w

dużych dawkach (będąc zupełnie zdro-

wym) i ku swojemu zdziwieniu zaobser-

wował u siebie wystąpienie wszystkich

objawów malarii, mimo że nie był na

nią chory. Objawy te występowały tylko

wtedy, kiedy Hahnemann przyjmował

kolejną dawkę leku. Tego rodzaju obser-

wacje spowodowały dalsze eksperymenty

z innymi substancjami leczniczymi, za

każdym razem Hahnemann uzyskiwał

u siebie objawy zbliżone do znanych mu

jednostek chorobowych. Był to początek

nowej metody terapeutycznej, opierającej

się na zasadach głoszonych już przez

Hipokratesa – similia similibus curentur,

czyli podobne leczy podobne. Swoje do-

świadczenia naukowe Hahnemann opu-

blikował w 1796 r. i od tego momentu

możemy mówić o początku homeopatii,

wartościowej metody terapeutycznej,

która, ciągle rozwijając się, przetrwała

do czasów nam współczesnych.

Christian Samuel Hahnemann, twór-

ca homeopatii, nie był znachorem,

jak czasami usiłują głosić przeciwnicy

homeopatii. Był świetnym lekarzem,

znakomitym chemikiem, naukowcem,

człowiekiem niezwykle uczciwym, nad-

zwyczaj pracowitym, przerastającym

swoją epokę. Posiadał

habilitację zdobytą

na Uniwersytecie w

Lipsku w 1812 r.

Tak jak każdy wielki

człowiek był postacią

kontrowersyjną, we-

redykiem, w związku

z czym nie krył swojej

krytyki w stosun-

ku do wielu metod

terapeutycznych i

technik stosowanych

przez współczesną

mu medycynę. Dla

przykładu był w spo-

rze merytorycznym

z najlepszymi w tym

Homeopatia

WPROWADZENIE

Urszula Soszka

Prywatna Lecznica Weterynaryjna, Warszawa

„Nie chorobę należy leczyć, lecz chorego. Nie należy poszukiwać środków uniwersal-

nych, ale leków likwidujących określoną chorobę. Nie ma sensu stosowanie środków

działających doraźnie, nie usuwających przy tym przyczyn choroby.”

Ch.S. Hahnemann [3]

WETERYNARIA

W PRAK TY CE

44

OMEOPATIA

H

WETERYNARIA

W PRAKTYCE

LIPIEC-SIERPIEŃ • 4/2004

stosowaną w bardzo wielu krajach,

uznawaną czy też tolerowaną przez

medycynę akademicką. W krajach

Europy Zachodniej istnieją szpitale

homeopatyczne, a np. we Francji

leki homeopatyczne są refundowa-

ne przez tamtejsze kasy chorych.

Sytuacja homeopatii w Polsce, jak

wielu innych dziedzin, niestety jest

efektem pięćdziesięcioletniej izolacji

polskich lekarzy od tego, co działo

się na świecie. Przed 1939 rokiem

działało w Polsce kilka towarzystw

homeopatycznych, największe z nich

– Warszawskie Towarzystwo Zwolen-

ników Homeopatyi z siedzibą przy ul.

Nowy Świat 16 – prowadziło pod tym

adresem aptekę homeopatyczną, bar-

dzo intensywną działalność wydaw-

niczą oraz działalność charytatywną

polegającą na udzielaniu bezpłatnych

porad homeopatycznych ludziom nie-

zamożnym. Celem towarzystwa było

założenie szpitala homeopatycznego

(8). Obecnie w Polsce działa sześć

towarzystw homeopatycznych. Na

polskim rynku obecne są trzy rodzime

firmy produkujące leki homeopa-

tyczne oraz kilka firm zagranicznych,

głównie niemieckich i francuskich.

Co to jest homeopatia?

Najkrócej można by powiedzieć, że

jest to metoda lecznicza mająca na celu

pobudzenie mechanizmów obronnych

organizmu. Początki homeopatii można

wiązać z ojcem medycyny Hipokratesem,

który leczył swoich pacjentów, stosując

w terapii substancje, które u zdrowej

osoby wywoływały takie objawy choroby,

jakie chciał wyleczyć. Niestety, prace

Hipokratesa zostały zapomniane przez

długie wieki, a w medycynie zapanowała

zasada contraria contraribus curentur

– czyli leczenie przeciwnościami. Tak

więc przy gorączce lekarz homeopata

w zależności od zachowania chorego

może podać leki Belladonna, Gelsemium,

Ferrum phosphoricum, Aconitum napel-

lus, kierując się podczas wyboru leku

typem gorączki, tempem jej narastania,

przyczyną wywołującą gorączkę, a lekarz

alopata w takiej sytuacji poda środek ob-

niżający gorączkę [1]. Homeopata, lecząc

chorego, stara się wnikać możliwie we

wszystkie okoliczności, które mogły do-

prowadzić do powstania choroby. Ważny

dla homeopaty jest tryb życia pacjenta,

cechy jego budowy i charakteru. Home-

opatia jest metodą, którą zalicza się do

medycyny holistycznej [4].

Stosowanie leków alopatycznych może

niestety powodować efekty uboczne,

niekorzystne dla pacjenta. Częste stoso-

wanie chemioterapeutyków prowadzi do

dolegliwości ze strony przewodu pokar-

mowego, a także do zmian grzybiczych,

przy wystąpieniu których ponownie

stosuje się preparaty z tej grupy. Leki

alopatyczne często stawiają lekarza

i pacjenta w sytuacji wyboru mniejsze-

go zła. Inaczej jest z lekami homeopa-

tycznymi, które podaje się pacjentowi

w minimalnych ilościach. Często zarzuca

się lekom homeopatycznym, że są one

wytwarzane z substancji toksycznych

[7]. Jednak podczas procesu produk-

cyjnego substancje te rozcieńcza się

i potencjalizuje tak, że działanie tok-

syczne substancji wyjściowych już nie

występuje. Zasady przygotowywania

leków homeopatycznych można znaleźć

w farmakopeach homeopatycznych. Leki

homeopatyczne przygotowuje się w roz-

cieńczeniach dziesiętnych oznaczanych

po nazwie leku DH; rozcieńczeniach set-

nych oznaczanych CH, rozcieńczeniach

pięćdziesięciotysięcznych oznaczanych

LM, rozcieńczeniach jednonaczynio-

wych Korsakowa oznaczanych K. Leki

homeopatyczne można podzielić na

pojedyncze, przygotowane z jednej sub-

stancji czynnej lub złożone, nazywane

kompleksami, w skład których wchodzi

kilka substancji czynnych.

Leki home-

opatyczne występują jako:

• granulki, najczęściej są to granulki

laktozy, na które napyla się lek home-

opatyczny;

• krople, w których nośnikiem jest alko-

hol etylowy;

• tabletki;

• maści;

• czopki;

• ampułki do picia;

• ampułki do wstrzyknięć.

Substancje czynne do produkcji leków

homeopatycznych uzyskuje się z:

– roślin – Gelsemium sempervirens,

Solanum dulcamara, Chelidonium

majus;

– zwierząt – Apis melifica, Latrodectus

mactans, Naja tripudians;

– minerałów – siarki, HgCl

2

, HgJ

2

,

fosforu.

– wydzielin powstających podczas

procesu chorobowego – Psorinum,

Medorrhinum;

– czynników chorobotwórczych

– Streptococcinum, Staphylococci-

num;

– leków alopatycznych

– Ketokonazol, Encorton;

– katalizatorów – witamin z grupy B

oraz witaminy C.

Homeopatia jest metodą terapeu-

tyczną stosowaną w leczeniu chorób,

w czasie których nie doszło do po-

wstania procesów nieodwracalnych,

np. złamania kości nie można leczyć je-

dynie homeopatią, ale można doskonale

wspomagać proces zdrowienia w takim

przypadku, uzupełniając standardowe

działania ortopedyczne podaniem leków

homeopatycznych, które przyspieszają

powstawanie blizny kostnej [2].



Piśmiennictwo:

1. Allen T.F., The Encyclopedia of Pure

Materia Medica, Jain Publishers, New

Delhi 1987.

2. Boericke W., The Pocket Manual of

Homoeopathic Materia Medica, Jain

Publishers, New Delhi 1984.

3. Hahnemann S., Organon der Heil-

kunst, Verlag von Dr W. Schwabe,

Leipzig 1921.

4. Hering C., The Guiding Symptoms of

Our Materia Medica, Jain Publishers,

New Delhi 1988.

5. Kent J.T., The Lectures on Materia

Medica, Jain Publishers, New Delhi

1987.

6. Kohlmönzer St., Farmakognozja,

PZWL, Warszawa 1985.

7. Seńczuk W., Toksykologia, PZWL

Warszawa 1994.

8. Warszawskie Towarzystwo Zwolen-

ników Homeopatyi, praca zbiorowa

Co to jest homeopatya? Warszawa

1903.

lek. wet. Urszula Soszka

04-180 Warszawa, ul. Perkuna 52/43

e-mail: [e-mail]