1

Geneza konfliktu Pakistańsko - Indyjskiego o Kaszmir

Przed 1947 roku terytorium dzisiejszych Indii, Pakistanu i Bangladeszu było połączone i
stanowiło część Imperium Brytyjskiego. W 1947 roku na mocy India Independence Act (czyli
ustawy o niepodległości Indii) Wielka Brytania uznawała suwerenność hinduistycznych Indii
i muzułmańskiego Pakistanu. Ponieważ Wielka Brytania nie określiła dokładnego przebiegu
granic, konflikt pakistańsko-indyjski był oczywisty. Najpoważniejszym punktem zapalnym
było terytorium Kaszmiru, krainy położonej w północnej części dawnej kolonii brytyjskiej,
przy granicy z Chinami. Indie zdecydowały się na politykę faktów dokonanych i jeszcze w
1947 roku zajęło ten teren siłą.

Pierwsza wojna Pakistańsko Indyjska

Wobec bezczynności Organizacji Narodów Zjednoczonych Pakistan, przy częściowym
poparciu miejscowej ludności, zdecydował się na konfrontację zbrojną. Ze względu na
specyficzną sytuację etniczną oraz trudne dla działań wojennych ukształtowanie terenu, żadna
ze stron nie osiągnęła w trwającej od 1947 do 1949 roku wojnie, wszystkich wyznaczonych
celów. Indiom udało się zachować większą, południowo-wschodnią część Kaszmiru,
natomiast Pakistan zajął północno-zachodnie terytoria. Obie strony uznały zaproponowaną
przez ONZ linię demarkacyjną oraz ustaliły przeprowadzenie plebiscytu na spornych
terytoriach w porozumieniu z Karaczi w 1949.

Pozorny pokój

Od tego czasu Pakistan i Indie przestrzegały warunków porozumienia, ale obie strony dawały
do zrozumienia, że nie osiągnęły swoich celów, a pokój uważają za przejściowy. Do kolejnej
eskalacji napięcia doszło w roku 1954, kiedy Indie dokonały oficjalnej inkorporacji, formalnie
autonomicznej, swojej części Kaszmiru. W 1956 premier Indii Jawaharlala Nehru otwarcie
zanegował sens przeprowadzania plebiscytu. Obustronne napięcie, z większym lub
mniejszym natężeniem, utrzymywało się jeszcze przez całe dziesięciolecie. Obie strony
lawirowały między USA i państwami zachodnimi a ZSRR, a w konflikt zaangażowały się
również Chiny które zgłosiły swoje własne pretensje do Kaszmiru.

Druga wojna

Kiedy w 1965 roku Indie kolejny raz aresztowały szejka Abdullaha, przywódcę
propakistańskiej muzułmańskiej społeczności kaszmirskiej, Pakistan postanowił uderzyć przy
pomocy ochotników z północno-wschodniego Kaszmiru. Miejscowa ludność nie poparła
jednak działań Islamabadu i Indie przeprowadziły kontratak. Zarówno USA jak i ZSRR
odmówiły zaangażowania się w konflikt po żadnej ze stron. Wojna znów stała się stacjonarna
i kolejny raz żadna ze stron nie osiągnęła zwycięstwa. Wobec tego już w tym samym roku
1965 wstrzymano ogień, a w 1966, przy mediacji radzieckiego premiera Aleksieja Kosygina,
zawarto porozumienie w Taszkiencie, zwane jako deklaracja Taszkiencka, w której obie
strony wyrzekły się stosowania siły i zobowiązały do rozwijania dobrosąsiedzkich stosunków.

Powstanie Bangladeszu i trzecia wojna w Kaszmirze

Sytuacja w Kaszmirze uległa względnemu załagodzeniu, ale niedługo potem wybuchł kolejny
konflikt indyjsko-pakistański, który tym razem skoncentrował się na terytorium tak zwanego
Pakistanu Wschodniego (Bengalu Wschodniego), dzisiejszego Bangladeszu. W 1971 roku

2

Bangladesz, czując się dyskryminowany i zapomniany przez Islamabad, ogłosił
niepodległość. Armia pakistańska rozpoczęła pacyfikację swojej enklawy, której
zdecydowanego poparcia udzieliły Indie. W grudniu 1971 napięcie dyplomatyczne zmieniło
się w kolejną wojnę w Kaszmirze. Tym razem armia indyjska osiągnęła szybki sukces i
narzuciła Pakistanowi warunki pokoju. Islamabad musiał przede wszystkim uznać
niepodległość Bangladeszu, ale Indie doprowadziły również do przesunięcia linii
demarkacyjnej. Nowy stan rzeczy został usankcjonowany przez porozumienie z Simli z 1972
roku.

Konflikt dziś

Mimo, że trzecia wojna zakończona porozumieniem z Simli była ostatnim konfliktem
zbrojnym na taką skalę w tym regionie, to sytuacja pozostaje wciąż napięta. Co jakiś czas oba
kraje ogłaszają mobilizację wojsk i koncentrują je w pobliżu granicy w Kaszmirze. Wojna nie
wybucha, ponieważ kolejny konflikt pochłonąłby gigantyczne środki, a powodzenie nie jest
pewne. Mimo to w okresie od 1972 roku kilka razy sytuacja stawała na ostrzu noża. W 1990
roku Indie musiały uporać się z powstaniem mudżahedinów, inspirowanym prawdopodobnie
przez Islamabad. W 1996 roku Pakistan oskarżył Indie o atak rakietowy na jedną z wiosek po
zachodniej stronie Kaszmiru. W 1998 świat przeraził się, kiedy oficjalnie zostało
potwierdzone, że oba kraje posiadają broń jądrową. W 2001 roku, dwa miesiące po
zamachach na Word Trade Center, islamscy terroryści zaatakowali Parlament w Delhi.
Ostatnie wydarzenia w Bombaju, gdzie w listopadzie 2008 roku terroryści zabili ponad 100
osób, kolejny raz podgrzały temperaturę. New Delhi oskarżyło Islamabad, że nie robi nic, aby
ująć inspiratorów tego ataku.

Problem Kaszmiru pozostaje więc nierozwiązany i stanowi zarzewie dalszych konfliktów. Są
one tym bardziej niebezpieczne, z powodu faktu posiadania przez oba kraje broni jądrowej.
Ponadto sytuacja w Kaszmirze w sposób bezpośredni przekłada się na powodzenia misji
stabilizacyjnej na Bliskim Wschodzie, w Iraku i Afganistanie.

Najważniejsze daty:

1947 - powstanie Indii i Pakistanu jako niepodległych państw
1947-1949 - I wojna kaszmirska (zakończona porozumieniem w Karaczi)
1965 - II wojna kaszmirska (zakończona deklaracją Taszkiencką w 1966)
1971 - powstanie Bangladeszu i III wojna kaszmirska (zakończona porozumieniem z Simli z
1972)
1998 - Indie i Pakistan przeprowadzają próby jądrowe
2008 - krwawe zamachy w Bombaju, ginie około 160 osób