2012-11-16

1

Organizacja i zasady

pomocy porodowej

Katedra Rozrodu

Dozorowanie porodu

•

U bydła w zasadzie nie
powinno się wkraczać z
pomocą porodową do
chwili ukazania się
pęcherza płodowego lub
kończyn płodu – chyba,
że nie ma postępów w
akcji porodowej pomimo
silnych bólów partych

Dozorowanie porodu cd

•

Zbyt wczesne przerwanie

pęcherza płodowego

powoduje utratę wód

płodowych, które

normalnie zapewniają

odpowiednie nawilżenie
podczas przechodzenia

cielęcia przez kanał rodny

•

Postępowanie takie może

powodować zaburzenia w

rozwieraniu się kanału
rodnego

Prezentacja płodu w trakcie jego wypierania

Położenie główkowe

•

Położenie (przodowanie)

główkowe (ok. 95%) jest

bardziej korzystne, niż

pośladkowe - albowiem

najszersza część płodu czyli
miednica wychodzi jako

ostatnia co daje możliwość

lepszego rozwarcia kanału
rodnego

– przez kończyny

piersiowe, głowę oraz pas

barkowy płodu, które wespół z

wypieranymi omocznią i

owodnią tworzą swoisty
hydrauliczno

– mechaniczny

klin

Położenie pośladkowe

•

Położenie (przodowanie)

pośladkowe jest nieco
mniej korzystne,

ponieważ od początku

porodu do kanału

rodnego wklinowuje się

obręcz miedniczna co

powoduje, że może dojść

do ściśnięcia lub

przerwania pępowiny –

co oczywiście

natychmiast upośledza

krążenie łożyskowe

2012-11-16

2

Ciężkie porody u bydła

•

Szacuje się, że ciężki
poród (dystocia) dotyczy
ok. 4 -

10 % pogłowia

bydła

•

Wg Smitha i wsp. (1976)
straty cieląt z powodu
ciężkich porodów są
prawie 4-

krotnie wyższe

niż przy porodach
fizjologicznych

Przyczyny ciężkiego

(trudnego) porodu

•

Przyczyny ze strony matki

•

Przyczyny ze strony płodu

•

Przyczyny ze strony człowieka

Przyczyny ze strony matki

•

Atonia (hipotonia) macicy

•

Niedostateczne rozwarcie się kanału rodnego

–

Srom (wady wrodzone, zwłóknienia, niedojrzałość)

–

Pochwa (wypadniecie, zwężenia, nowotwory)

–

Szyjka macicy (wady wrodzone, zwłóknienia)

–

Miednica

•

Niedojrzałość (płody względnie za duże)

•

Deformacje w wyniku wcześniejszych złamań

•

Rasa (dotyczy głownie psów)

•

Nowotwory

•

Skręt ciężarnej macicy

•

Pęknięcie macicy

•

Przepuklina ciężarnej macicy

Przyczyny ze strony płodu

•

Płody bezwzględnie za duże

–

Rasa

–

Przedłużony czas ciąży

–

Liczebność miotu – nie dotyczy bydła

•

Wady wrodzone i potworkowatości

•

Nieprawidłowa prezentacja płodu

–

Nieprawidłowe położenia

–

Nieprawidłowe postawy

–

Nieprawidłowe ułożenia

•

Śmierć płodu

Zewnętrzny symptom ciężkiego

porodu

– za duży płód

Przyczyny ze strony człowieka

•

Niefachowo udzielana
pomoc porodowa

2012-11-16

3

Czynnik ludzki -

„rozwiązywanie”

porodu

•

Niektóre, nieodpowiedzialne

osoby mają tak wysokie
mniemanie o swoich

umiejętnościach, że gotowi są

rozwiązać każdy poród, i

niejednokrotnie podejmują

brutalne i bezowocne działania

– aż do wyczerpania sił

własnych jak i rodzącej samicy

•

Mało tego – ludzie tacy

odczuwają często niekłamaną

satysfakcję, kiedy wezwany
(wreszcie !) lekarz napotyka na

poważne problemy w trakcie

interwencji położniczej

Plan badania położniczego

•

Wywiad

•

Badanie ogólne

•

Zewnętrzne badanie położnicze

•

Wewnętrzne badanie położnicze

–

Per vaginam

–

Per rectum

– przy podejrzeniu skrętu macicy

Wywiad

•

Wiek samicy -

pierwiastka czy wieloródka ?

•

Czy poród rozpoczął się w terminie ?

•

Od kiedy trwa poród, czy wystąpiły bóle parte ?

•

Jak długo trwa poród ?

•

Czy odeszło wody płodowe ?

•

Czy urodził się już jakiś płód – kontrola czy nie

ma ciąży mnogiej

•

Czy ktoś dotychczas udzielał pomocy porodowej

, a jeżeli jak to jakiej ?

Badanie zewnętrzne

•

Kondycja

•

Stan ogólny rodzącej samicy

•

Omacywanie powłok brzusznych

•

Ocena gruczołu mlekowego

•

Ocena przygotowania zewnętrznych
części narządu płciowego do porodu

Badaniem per vaginam ustalamy:

•

Stopień rozwarcia szyjki

•

Prezentację płodu oraz ewent. istnienie zaparcia

•

Istnienie skrętu zaszyjkowego

•

Żywotność płodu

•

Długość trwania porodu

Badanie per rectum

•

Chodzi tu głównie o
rozpoznanie
(potwierdzenie )
istnienia skrętu
macicy jako
przeszkody
porodowej

2012-11-16

4

Rodzaj pomocy porodowej

•

Sprawą pierwszorzędnej
wagi jest odpowiedni
wybór rodzaju pomocy
porodowej

•

Wbrew powszechnemu
wśród niektórych
właścicieli mniemaniu nie
każdy poród da się
rozwiązać metodami
zachowawczymi

Sposoby udzielania pomocy

porodowej

•

Poród sterowany farmakologicznie (małe
znaczenie u bydła)

•

Ciągnięcie na siłę (par force)

•

Manualna poprawa (korekcja lub
repozycja) nieprawidłowej prezentacji
płodu

•

Fetotomia czyli kawałkowanie płodu

•

Cięcie cesarskie

Poród sterowany farmakologicznie

•

Dotyczy głównie
wielopłodowców
(suka, kotka, locha)

•

U bydła raczej nie
stosowany

•

Niektórzy podają
beta-bloker w
momencie
rozpoczęcia porodu

Ciągnięcie na siłę

•

Ręką

•

Linkami , łańcuszkami porodowymi

Korekcja lub repozycja płodu

•

Ze względu na
warunki przestrzenne
dotyczy przede
wszystkim dużych
samic zwierząt
udomowionych

– w

tym oczywiście bydła

Fetotomia

•

Dotyczy również przede

wszystkim dużych samic
takich jak krowa czy klacz

•

Uwaga ! Nie powinno się

używać określenia

„embriotomia” – gdyż jest
ono kompletnie bez
sensu

•

Fetotomia polega na

odcinaniu rożnych części

martwego płodu i

wyciąganiu go w

kawałkach

2012-11-16

5

Cięcie cesarskie (sectio cesarea)

•

Ma znaczenie u

wszystkich gatunków – w

tym u bydła

•

Wyróżnia się 2 rodzaje

cięcia:

–

Zachowawcze
(hysterotomia)

– z

pozostawieniem macicy

–

Radykalne (amputatio uteri
gravidi, s. sectio Porro)

– z

odjęciem ciężarnej macicy

wraz z płodami – nie ma

znaczenia u bydła

Co zabieramy do porodu ?

•

Sznury do pętania

•

Odzież ochronna

•

Środki znieczulające

•

Środki nasercowe

•

Antybiotyki

•

Preparaty wapniowe

•

Oksytocyna

•

Płyny

•

Środki pobudzające oddychanie

•

Zestaw do porodu (fetotomii czy cięcia)

Zasady wydobywania płodu

•

Odpowiednie ułożenie rodzącej samicy

•

Wywiązanie wystających kończyn

•

Ukośne – naprzemienne ciągnięcie za kończyny

•

Nie ciągnąć zbyt silnie (max. 2 osoby !)

•

Chronić krocze przed pęknięciem

•

Płód wydobywać zgodnie z osią kierunkową
miednicy

•

Przeprowadzić kontrolę poporodową

Naciąganie sromu na główkę

wydobywanego cielęcia

Wyciąganie cielaka – zgodne z osią

kierunkową miednicy

2012-11-16

6

Tzw. wycielacze

Tzw. zamek biodrowy (ang.

hiplock)

Konieczność asekuracji noworodka

Postępowanie po porodzie

•

Udrożnienie górnych dróg oddechowych

•

Kontrola żywotności noworodka (bicie serca,
puls, odruch powiekowy)

•

Kontrola oddechów

•

Kontrola pępowiny

•

Kontrola zachowania matki w stosunku do
noworodka

•

Kontrola obecności siary w wymieniu i kontrola
odpojenia siarą

Postępowanie z noworodkiem

•

Dokładnie wytrzeć

•

Usunąć śluz z nosa i jamy gębowej

•

Pobudzić oddychanie - gdy zachodzi
potrzeba podać odpowiednie leki

•

Podstawić matce

•

Kontrola odpojenia noworodka siarą

2012-11-16

7

Organizowanie porodu w oborze

•

Zabezpieczenie dużej ilości słomy

•

Usunięcie sąsiednich zwierząt

•

Wywiązanie głowy samicy

•

Dobrze jest podnieść zad krowy

•

Ewentualne znieczulenie (chodzi tu
głównie o znieczulenie epiduralne niskie)

Najczęściej popełniane błędy w trakcie

odbierania normalnego porodu

•

Nieprzestrzeganie czystości w badaniu
przedporodowym, używanie starych brudnych linek
porodowym

•

Przedwczesne wdrażanie pomocy porodowej,
ewentualnie przedwczesne przedarcie pęcherzy
płodowych, następstwem czego bywa niedostateczne
rozwarcie się miękkich części kanału rodnego i
możliwość wystąpienia nieprawidłowej prezentacji
powodującej komplikacji porodowych

•

Nieprawidłowości w wydobywaniu płodu

Możliwa lokalizacja urazów u cielaka

powstałych w wyniku nieumiejętnej pomocy

porodowej

• I

– złamanie

śródręcza

• II

– atrofia musculus

quadriceps w wyniku
porażenia nerwu
udowego

• III

-

złamania żeber

UWAGA !

•

Po porodzie
wspomaganym
konieczne jest
dozorowanie
okresu puerperium

K O N I E C